Temir-beton armatura beton uchun nimaga kerak?

32. Qaysi hisoblarda beton va armaturaning me’yoriy 
qarshiliklaridan foydalaniladi?
 
Agar ekspluatatsiya jarayonida darzlar ortiqcha ochilgan 
yoki solqiliklar me’yoridan ortib ketgan bo‘lsa, uning oqibatlari 
juda ham xavfli emas. Shu sababli ikkinchi guruh chegaraviy 
holatlar bo‘yicha hisob yuritilganda me’yoriy qarshilik R
n 
dan 
foydalaniladi. So‘nggi me’yoriy hujjatlarda ham uni R
ser
bi- 
lan belgilab, hisobiy qarshilik deb atay boshlandi. Lekin uzun- 
dan-uzoq atamadan ko‘ra muhandislar me’yoriy qarshilik deb 
atashni ma’qul ko‘rmoqdalar, ya’ni R
ser 
= R
n
.
33. Armaturaning siqilishga hisobiy qarshiligi qanday 
aniqlanadi?
 
Betonning chegaraviy siqiluvchanligi orqali aniqlanadi

bu
= 2•10–3 (1-rasm). Armatura bilan betonning tishlashishi

---

19
tufayli ular birgalikda deformatsiyalanadi (
sc 
= 
bu
), u holda 
armaturadagi kuchlanish 
sc
,u = 
sc
•E
s
= 2•10
–3
•200•10
3
=
= 400 MPa, bu yerdan R
sc 
= 400MPa. Agar qo‘yilgan yuk 
uzoq muddat ta’sir qilsa, tobtashlash deformatsiyasi natijasi-
da chegaraviy siqiluvchanlik 2,5•10
–3
qiymatgacha yetib bo- 
radi va unga mos ravishda R
sc 
= 500MPa ni tashkil qiladi. U 
holda R
sc 
po‘latning hisobiy oquvchanlik chegarasidan ortib 
ketmasligi kerak, ya’ni R
sc 
 R
s
. Shunga alohida e’tibor berish 
kerakki 
bu 
barcha klassdagi betonlar uchun bir xil qabul qilin- 
gan. Aslida esa betonning klassi pasayishi bilan uning defor- 
matsiyalanuvchanligi ortadi, natijada 
bu 
ham o‘sadi.