Tense degan atama bilan ifodalanadi. Macmillian English Dictionary for Advanced Learners lug'atida zamon, ya'ni tense

The aim of the exhibition is to exchange experience.
5. Maqsadni ifodalash uchun:

I went out to post the letter.
Hamdam Atajanov

---

65

I am studying English to go to the USA.
6. Ot va olmoshdan keyin:

I have a lot of work to do. (Bajariladigan ish koʻp)

I've got a few people to see. (Uchrashadigan bir nechta odamim bor.)
7. Ba’zibir fe’llaridan keyin fe'l+soʻroq olmoshi+ to infinitive qurilmasida:

Could you tell me how to get to the station?

I didn't know what to do.
8. am/is/are+to infinitive qurilmasi kelajakda boʻladigan ish-harakatni bildiradi:

He is to become mayor next month.
9. to be about+to infinitive qurilmasi yaqin kelajakda sodir boʻladigan ish-harakat uchun qoʻllaniladi.

The plane is about to take off.
Infinitiv ham aslida fe'l boʻlganligi uchun uni ham boʻlishsiz qilish mumkin. Bunday vaziyatda infinitiv
oldidan not soʻzi qoʻllaniladi va oʻzbek tiliga -maslik qoʻshimchasi bilan tarjima qilinadi.

We decided not to stay at home during the holiday. (Biz ta'til davomida uyda qolmaslikka qaror
qildik.)

We agreed not to tell anyone. (Biz hech kimga aytmaslikka qaror qildik.)
I
NFINITIV TALAB QILADIGAN FE
'
LLAR
agree
rozi
boʻlmoq,
kelishmoq
appear
koʻrinmoq
seek
harakat qilmoq
refuse
rad qilmoq, bosh
tortmoq
seem
koʻrinmoq,
tuyulmoq
fail
uddasidan
chiqolmaslik
promise va'da bermoq
pretend
-dek koʻrinmoq
beg
yalinmoq
threaten tahdid qilmoq
afford
qurbi yetmoq
choose
tanlamoq
offer
taklif qilmoq
forget
unutmoq
expect
kutmoq
attempt harakat qilmoq
learn (how)
oʻrganmoq
need
kerak boʻlmoq
manage uddasidan
chiqmoq
dare
jur'at qilmoq
wish
tilamoq
ask
soʻramoq
tend
moyil boʻlmoq
consent
rozi boʻlmoq
decide
qaror qilmoq
aim
moʻljallamoq
demand
talab qilmoq
plan
rejalashtirmoq
can't wait
juda xohlamoq
desire
istamoq
arrange belgilamoq,
rejalashtirmoq
hurry
shoshilmoq
hesitate
ikkilanmoq
hope
umid qilmoq
prepare
tayyorgarlik
koʻrmoq
deserve
loyiq boʻlmoq
mean
niyatda boʻlmoq strive
harakat qilmoq
struggle
kurashmoq
swear
qasam ichmoq
volunteer
koʻngilli boʻlmoq claim
da'vo qilmoq
decline
rad etmoq
want
xohlamoq
happen
sodir boʻlmoq
Hamdam Atajanov

---

66
try
urinmoq
care
qiziqmoq
Yuqorida yulduzcha bilan belgilangan fe'llarga keyingi mavzularda alohida toʻxtalib oʻtiladi.
Misollar:

As it was late, we decided to take a taxi home. (Kech boʻlganligi tufayli uyga taksida ketishga qaror
qildik.)

They agreed to lend me some money when I told them the position I was. (Men ularga qanday
sharoitdaligimni aytganimdan keyin, ular menga qarz berishga rozi boʻlishdi.)

He pretended not to see me as he passed by. (U yonimdan otganda oʻzini meni koʻrmaganlikka oldi.)

The teacher was very strict. Nobody dared to talk. (Oʻqituvchi juda qattiqqoʻl edi. Hech kim
gaplashishga jur'at qilolmoasdi.)
I
NFINITIV SHAKLLARI
Infinitiv gapdagi mazmuniga qarab 6 ta shaklda keladi. Quyidagi jadvalda to do fe'lining infinitiv shakllari
berilgan.
Simple infinitive (Active) simple continuous infinitive Simple infinitive (Passive)
to do
to be doing
to be done
Perfect infinitive (Active) Perfect continuous infinitive Perfect infinitive (Passive)
to have done
to have been doing
to have been done
Davomiy infinitiv davom etib turgan ish-harakatni bildirib to pretend/seem fe'llaridan keyin qoʻllaniladi.

When I saw him, he pretended to be reading a book. (Uni koʻrganimda, u oʻzini kitob oʻqiyotgandek
koʻrsatdi.)
Perfekt infinitiv infinitivda ifodalangan ish-harakat tugallanganligi yoki ancha oldin sodir boʻlganligini
koʻrsatadi.

You seem to have lost weight. (Siz ozgan koʻrinasiz.)
Majhul nisbatdagi infinitiv ish-harakat bajaruvchisi noma'lum yoki ahamiyatsiz ekanligini koʻrsatadi.

This work needs to be done. (Bu ish bajarilishi kerak.)
Infinitivning qolgan 2 ta shakli (Perfect continuous infinitive va Perfect infinitive (Passive)) juda kam
qoʻllaniladi.

You are tired. Was it hard to have been running all morning? (Butun ertalab yugurib yurish qiyin
boldimi?)

This book is thought to have been written in 15
th
century. (Bu kitob 15-asrda yozilgan deb taxmin
qilinadi.)
V
ERB
+
OBJECT
+
TO INFINITIVE
want – xohlamoq expect - kutmoq
would like - xohlamoq
ask - soʻramoq
mean - niyatda boʻlmoq would prefer - afzal koʻrmoq
Yuqorida keltirilgan fe'llardan keyin ikkita qurilma qoʻllanishi mumkin:
verb+to infinitive (Infinitivda ifodalangan ish-harakatni gapning egasi amalga oshiradi)

He would like to come. (U kelishni xohlaydi)

I asked to see the manager.

We expected to be late.
Hamdam Atajanov

---

67
verb+object
1
+to infinitive (Infinitivda ifodalangan ish-harakatni toʻldiruvchi amalga oshiradi.)

He would like me to come. (U mening kelishimni xohlaydi.)

I asked Tom to help.

We expected him to be late.
help fe'lidan keyin yuqoridagi holatlarda to+infinitive yoki infinitive qoʻllanishini mumkin.

Can somebody help me (to) move this table?
Quyidagi jadvalda keltirilgan fe'llar esa verb+object+to infinitive qurilmasida qoʻllaniladi.
tell
aytmoq
warn ogohlantirmoq enable
imkon bermoq
order
buyurmoq
force majburlamoq
teach
oʻrgatmoq
remind
esga solmoq invite taklif qilmoq
persuade koʻndirmoq
get
koʻndirmoq cause sabab boʻlmoq entitle
huquq bermoq
challenge chaqirmoq
dare
botinmoq
convince ishontirmoq
hire
yollamoq
urge
undamoq
instruct
koʻrsatma bermoq
require
talab qilmoq

Remind me to phone Ann tomorrow.

He warned me not to touch anything.

I got Jack to repair my car.

Who taught you (how) to drive?
Bu qurilmani majhul nisbatda ishlatilishiga e'tibor bering.

I was warned not to touch anything.
Quyidagi fe'llardan keyin ham ikki xil qurilma ishlatiladi. Agar bu fe'llardan keyin toʻldiruvchi (object)
boʻlmasa, gerundiy qoʻllaniladi. Agar toʻldiruvchi boʻlsa, to infinitive qoʻllanishi lozim.
allow
ruxsat bermoq recommend tavsiya qilmoq
permit ruxsat bermoq encourage
ruhlantirmoq
advise
maslahat bermoq

I wouldn't advise/recommend staying in that hotel. (Men anavi mehmonxonada qolishni
maslahat/tavsiya qilmagan boʻlar edim.)

I wouldn't advise/recommend you to stay in that hotel. (Men sizga anavi mehmonxonada qolishni
maslahat/tavsiya qilmagan boʻlar edim.)

They don't allow parking in front of the building.

They don't allow people to park in front of the building.
Yuqoridagi gaplarning majhul nisbatda qoʻllanishiga e'tibor beramiz:

Parking isn't allowed in front of the building. (Gerundiy ega oʻrniga oʻtgan)

You aren't allowed to park in front of the building. (Toʻldiruvchi ega oʻrniga oʻtgan)
B
UYUK FE
'
LLAR
(
VERB
+
OBJECT
+
BARE INFINITIVE
)
Quyidagi fe'llar oʻzidan keyin bare infinitive (tosiz infinitiv ) boʻlishini talab qiladi. Bu fe'llar nutqda juda
koʻp qoʻllanilgani bois, men ularni buyuk fe'llar metaforasi bilan atayman.
make - majburlamoq let - ruxsat bermoq have - yollamoq, koʻndirmoq

Hot weather makes me feel tired. (Issiq havo meni charchatadi.)
1
Object - bu ingliz tilida to'ldiruvchini bildiruvchi atamadir.
Hamdam Atajanov

---

68

Her parents wouldn't let her go out alone. (Uning ota-onasi unga yolg'iz koʻchaga chiqishga ruxsat
berishmaydi.)

Let me carry your bag.

I had Jack write all my notes. (Men Jekga hamma konspektlarimni yozdirdim.)

I made him promise that he wouln't tell anyone what had happened.

If you wait, I will have someone collect them for you.
Majhul nisbatda:

We were made to wait for two hours.
Let's… - Keling… iborasidan keyin ham bare infinitive qoʻllaniladi.

Let's go swimming tonight. (Kelinglar, bugun kechqurun choʻmilishga boramiz.)
Why/Why not….? - Nimaga/Nimaga…emas? iborasidan keyin ham bare infinitive qoʻllanishi lozim.

Why wait for them?

Why not go to a restaurant tonight? (Nimaga kechqurun restoranga bormaymiz? (boraylik degan
ma'noda)
… anything but/… nothing but/except+bare infinitive qurilmasining ishlatilishiga ham e’tibor bering:

He does nothing but yawn at the lessons.
Agar ketma-ket bir nechta infinitiv qoʻllaniladigan boʻlsa, ikkinchi fe'l tosiz ishlatiladi.

We decided to come and see you.
Eslatma: dare fe’li modal fe’l sifatida qoʻllanilganda undan keyin bare infinitive qoʻllaniladi:

They daren’t ask for any money.