Tilshunoslikka kirish fanining predmeti

 MATN 
OG’ZAKI 
YOZMA (qo’lyozma) BOSMA 
shakliga ko’ra 
MONOLOG 
DIALOG 
 
Matnning har bir turi o’ziga hos xususiyatga ega bo’lib, o’z tarkibi va mazmuni b ilan 
bir-biridan ajralib turadi. Mas alan: quyidagi matnlarni darhol farqlash mu mkin.
- Bir bor ekan, bir yo’q ekan... 
- Ushbu salomim etib ma’lum bo’lsinki, ... 
- Berildi usbu ma’lumotnoma... 
Ilmiy matnda masala to’g’risida avval ma’lum bo’lgan fikrlar muhokamasi-
dan boshlanib, masalaning hal qilinmagan tomonlari muhokamaga tashlanadi, n ihoyat 
yangi fikr bayon qilinib, uning amaliy qo’llanilishiga oid tavsiyalar bilan y akunlanadi. 
Yozma matnning quyidagi turlari mavjud: 
1. Epigrafik (ko’rsatgichlar: A. Navoiy teatri; Vokzal, Aeroport,
Dehqon bozori, Namangan davlat universiteti). 
2. Sfragistik (muxrlardagi matnlar). 
3. Numizmatik (pullarga bitilgan matnlar). 
4. Poleografik. Matnning bu turi keng tarqalgan bo’lib jamiyatning 
madaniy normativlarini belgilaydi. Ularga: a) maktublar, b) hujjatlar, c) ijodiy asarlar
kiradi. 
 
MASHQ VA NAZORAT UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
 
- Tilning eng katta birligi nima? 
- Matnga qanday talablar qo’yiladi? 
- Matn tarkibiga nimalar kiradi? 
- Matnning butunligini nima ta’minlaydi? 
- Matnning qanday turlari mavjud? 
- Matn turlaridan na’munalar keltiring. 
- Ilmiy matn uchun qanday xususiyat hos? 
- Yozma matnning qanday turlarini bilasiz? 

---

56 
A D A B I Y O T 
 
M.T.Irisqulov T. 1992. 138-139 sahifalar. 
 
LINGVISTIK TAHLIL METODLARI 
 
MA’RUZA BO’YICHA ASOSIY MASALALAR 
 
- Tadqiqot metodlari haqida tushuncha. 
- Tarixiy-qiyosiy metod. 
- Gap bo’laklari metodi. 
- Substitutsiya metodi. 
- Distributiv metod. 
- Transformatsion metod. 
- Statistik tahlil metodi. 
- Ma’no kamponentalarini tahlil qilish metodi.