Toshkent moliya instituti
Ravonlik, savodlilik- maksimal ball 15
Download 410.31 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 1 guruh uchun topshiriq javobi.
- 3 guruh uchun topshiriq Misol
- 3 guruh topshiriq javobi
- Mustaqil ta’lim shakllari
|
Ravonlik, savodlilik- maksimal ball 15 - orfografik va sintaktik xatoliklar bo‘lmasligi; - xatoliklar, qisqartirilgan so‘zlar, umumiy qabul qilinganidan tashqari bo‘lmasligi; 1
qator shakllarini mavzu o‘tish davomida asoslashimiz mumkin. Iqtisodiy yo‘nalishlardagi kasb – hunar kollejlarida keng qo‘llaniladigan mustaqil ishlarning
1 Mustaqil o’quv faoliyatini tashkil etish uslub va vositalari. B. Xodiyev., L.Golish.o’quv qo’llanma.: Toshkent 2007 17-25-betlar. shunday shakllaridan biri ilmiy ma’ruzalardir. Ma’ruzaga: 1) majlis ahli uchun mo‘ljallangan muayyan mavzudagi axborot, ma’ruza; 2) o‘quvchi talabalarning mustaqil ish turi; 3) ilmiy ish turi sifatida qarash mumkin. O‘quvchilar ma’ruzani mustaqil ish turi sifatida seminar darslariga tayyorlab kelishlari mumkin. Ma’ruzani adabiyotlarni o‘rganib, tanlangan mavzuga chuqur yondashib, o‘z kuzatishlarini ham ishlata bilgan holda tayyorlashlari kerak. Xulosa o‘rnida aytishim mumkinki, mustaqil ta’lim jarayonida topshiriqlarni ishlab chiqish muhim ahamiyat kasb etadi. Nazariy dars mashg‘ulotlarida muammoli topshiriqni o‘qituvchi hal qilgani ma’qul ekan, amaliy mashg‘ulotda esa oddiyroq mustaqil topshiriqlarni ishlab chiqish har tomonlama ta’lim sifatini oshirishi ko‘pgina tajribalardan aniqlangan. Agar ta’lim jarayonida anashu moslik ta’minlansa bu ancha maqsadga muvofiq bo‘ladi. III BOB. “MEHNAT VA ISH HAQIDA SOLIQLAR VA BOSHQA USHLANMALAR HISOBI” MAVZUSINI MUSTAQIL O‘RGANISH UCHUN TOPSHIRIQLAR ISHLAB CHIQARISH VA QO‘LLASH METODIKASI VA UNI TAKOMILLASHTIRISH 3.1. “Mehnat va ish haqida soliqlar va boshqa ushlanmalar hisobi” mavzusini o‘rganishda mustaqil ishlarni axborot texnologiyalari vositasida tayyorlashni takomillashtirish masalalari.
Ta’lim sifatida ta’minlashda o‘qitishning zamonaviy texnalogiyalari va interfaol usullari muhim o‘rin tutadi. Bugungi kunda pedagogik amaliyotda “Konferentsiya”, “Modulli dars”, “Zamonaviy o‘yin”, “Venn”, “Keysstadi”, “Baliq skeleti”, “Kalaster”, “Piramida” va boshqa usullardan keng foydalanilmoqda. Bu usullar qo‘llanilganda o‘quvchilarning fanga bo‘lgan qiziqishi, faolligi, o‘zlashtirish ancha ortadi 1 . Ayni vaqtda ta’lim sifatini oshirishning muammolari turlicha hal etiladi. Birinchidan, ta’lim jarayoni sifati hamda ta’lim jarayoni natijasi farqlanadi, bundan kelib chiqib aytish mumkinki, ta’lim jarayoni sifati o‘z- o‘zidan ta’lim sifatini ta’minlashni kafolatlamaydi. Respublikamizda ta’lim tizimini yuqori malakali raqobatbardosh pedagogik kadrlar bilan ta’minlash maqsadida bir necha yillardan buyon amalga oshirilayotgan harakatlar oqibatida ayni vaqtda sezilarli natijalarga erishildi. Ma’lumki, ta’limda shaxsiy natijalarga erishish, ta’lim oluvchilarning motivatsion resurslarini rivojlantirish shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim jarayonini amalga oshirishni, har bir talaba uchun individual ta’lim dasturlarini tuzishni talab etadi. Ko‘pgina tajribalar ham psixologik ham pedagogik tomondan o‘rganilganda, shuni isbotladiki, ta’lim tizimini axborot – kommunikatsion texnologiyalar asosida amalga oshirish zarurligini, aynan o‘qitishni individuallashtirish, ta’lim oluvchilar qobiliyati, imkoniyatlari va qiziqishiga moslashtirish, ularning mustaqilligi va ijodkorligini
1 A.R.Shermurotov “Ta’lim samaradorligini oshirishning zamonaviy usullsri”. Kasb-huner ta’limi. № 2. 2012 28-29 b. rivojlantirish, o‘quv axborotlarining yangi manbalariga erishish, jarayon va ob’yektlarni kompyuter vositasida modellashtirishdan foydalanishni ta’minlaydi. Shu o‘rinda axborot – ta’lim muhitining ikki asosiy g‘oyasini ta’kidlab o‘tishni lozim deb topdim. Ya’ni bular quyidagilar: Birinchidan, turli ta’lim muhitining zarurligi, axborot kommunikatsion texnologiyalardan foydalanish bilan izohlanadi. Ikkinchidan, ta’limni individuallashtirish ta’lim oluvchilarning bilishga ehtiyojlari va qiziqishlariga moslashtirishni talab etadi va bu muammolarni axborot kommunikatsion texnologiyalar vositasida samarali hal etish mumkin. Ta’limni axborot kommunikatsion texnologiyalar vositasida tashkil etish jarayoni ikki kategoriyaga ajratiladi, ya’ni sub’yektlar va ob’yektlar. Bunda sub’yekt sifatida ta’lim oluvchilar va o‘qituvchilar nazarda tutilsa, ob’yekt sifatida esa, o‘qitish vositalari, o‘quv faoliyati instrumentlari, moddiy baza, texnik bazani misol keltirish mumkin. 3 Ob’yektlar bu axborot va o‘quv harakatlarini tashuvchilar bo‘lsa, sub’yektlar mazkur ma’lumotlarni o‘zlashtiradi va onggida qayta ishlab, o‘quv faoliyati jarayonida o‘zgartirib dunyoqarash, qadriyatlar tizimi va mazmuni, e’tiqod, kompetensiya va shaxsiy sifatlarga aylantiradi. Bundan tashqari mustaqil ishlarga axborot texnologiyalarini olib kirish natijasida quyidagi vazifalar hal etilsa o‘quv jarayoni yanada samaraliroq faoliyat yurita oladi- deb bemalol aytishimiz mumkin. 1. Dastlab o‘qituvchilarga axborot texnologiyalari imkoniyatlari haqida ma’lumot berish va ularni axborot texnologiyalaridan foydalanishga tayyorlash; 2. O‘quv fanlari bo‘yicha yaratilgan dasturlarni o‘rganish va tahlil qilish; 3. Axborot texnologiyasi kengroq qo‘llaniladigan ta’lim yo‘nalishini aniqlash; 4. O‘quv-metodik majmualar yaratish, texnik va dasturiy vositalarni tanlash;
3 Xalq ta’limi jurnali. 2-2012yil, 58-bet. 5. O‘qitishda kompyuter texnologiyalaridan foydalanish bo‘yicha me’yoriy hujjatlar majmuini ishlab chiqish; 6. Ta’lim muassasalarini kompyuter texnikasi bilan bosqichma- bosqich ta’minlash. Axborot - kommunikatsion texnologiyalarga murojaat etish ta’lim muhitlari komponentlari tarkib va imkoniyatlari qatorini yanada kengaytiradi. Ushbu sharoitda o‘quv axborotlari manbalari safi ma’lumotlar bazasi va axborot- ma’lumotli tizimlar, elektron darsliklar va ensiklopediyalar, internet resurslari bilan to‘ldiriladi. Shuningdek, mustaqil ta’lim jarayonida elektron ta’lim muhiti, ayniqsa, intelektual didaktik vositalar muhim ahamiyat kasb etadi. Intelektual didaktik vositalar deganda- ta’lim olish jarayonida talabalarning erkin ijodiy fikrlashlarini shakllantirish, ularning intelektual fikrlash darajalarini rivojlantirish maqsadida foydalaniladigan o‘qitish vositalarining tabiiy va elektron tarzda yaratilgan vositalar tushuniladi. Elektron ta’lim jarayoni bu ta’lim oluvchi va ta’lim beruvchi o‘rtasida to‘g‘ri va teskari aloqalarning yuzaga kelish jarayoni sifatida qaraladi. Avvalo, shuni e’tiborga olish lozimki, mustaqil ishlarni axborot texnologiyalari vositasida tayyorlash uchun dastavval, o‘quv jarayoniga elektron muhitni shakllantirish va nazariy, amaliy bilim olish ko‘nikma va malakasi asosida mustaqil ta’lim olishning ijtimoiy- pedagogik ahamiyati to‘g‘risida ma’lumot berish zarur. Shuni ham e’tibordan chetda qoldirmaslik kerakki, o‘quvchilarning mustaqil ishlarni axborot texnologiyalari vositasida tayyorlashlari ularning psixologik omillariga ham bog‘liq. Tayyorlanayotgan mustaqil ishning axborot texnologiyalari bilan bo‘lsada, unda foydalaniladigan metodlarni eng samaralisini tanlash va maqsadga erishish uchun vositalardan unumli foydalanish. O‘quvchilarda mustaqil ta’lim olish ko‘nikma va malakalarining shakllanganlik darajalarini aniqlash mezonlarini hamda nazorat ishlarini tashkil etishning elektron variantlarini ishlab chiqish.
Yuqoridagi elektron ta’lim muhitini intelektual didaktik vositalar majmuasi asosida yaratish va amaliyotga joriy etish texnologiyalarini ishlab chiqishda quyidagi qoidalarga alohida e’tibor qaratilishi zarur:
majmuasi asosida mustaqil ish va topshiriqlarning pedagogik, metodik va texnik-texnologik vaziyatlar bilan uzviy bog‘liqligi;
va topshiriqlarning aqliy faoliyat (tahlil, sintez, taqqoslash, solishtirish, umumlashtirish)ni taqozo etishi;
versiyalardan foydalangan holda ta’lim berishning ko‘rgazmaliligini oshirish;
oddiydan murakkablik tomon tamoyili asosida tuzish. Mustaqil ishlarni axborot texnologiyalari vositasida tayyorlash natijasida og‘irlik faqat o‘quvchiga emas o‘qituvchiga ham ko‘p jihatdan bog‘liq hisoblanadi. Endi, bu jarayonda o‘qituvchi: - O‘quv kurslarining dizayneri; - Fasiliteytor- metodlar bo‘yicha maslahatchi; - Tyutor- interfaol o‘quv kurslarini taqdim etuvchi; - Invigilator- ta’lim natijalarini nazorat qilish usullari bo‘yicha mutaxassis bo‘lib ishtirok etadi. Buning natijasida o‘quvchi tomonidan tayyorlanayotgan mustaqil ish har tomonlama sifatli bo‘lib, agar o‘qituvchi va o‘quvchi hamkorligi yaxshi yo‘lga qo‘yilsa, eng dolzarb muammolarni ham mustaqil ishlar bajarish orqali hal etish imkoniyati tug‘iladi, bu o‘z –o‘zidan bozor iqtisodiyotini boshqarishda yana bir richag paydo bo‘lganidan dalolat beradi. Bizga ma’lumki, mustaqil ishlarni tayyorlash jarayonida biz ko‘proq Microsoft word dasturidan keng foydalanamiz, shuningdek power point ham birinchilar qatoriga kirib bormoqda. Biz bulardan tashqari yana mustaqil ishlarni sifatli tayyorlanishini ta’minlash maqsadida qolgan
dasturlarni ham ishga solishimiz lozim, masalan excel dasturi orqali tayyorlanayotgan ko‘rsatkichli mustaqil ishlarni juda ajoyib qilib bajarishimiz mumkin. Bu rejani yozishimdan mening xulosam shuki, o‘quvchiga bir mavzu yuzasidan turli ko‘rinishda, axborot texnikasidan foydalanib mustaqil ish topshirig‘ini berish va oxirida albatta o‘zining xulosasi va samaradorligini qayerda ko‘ra olishi va tatbig‘ini so‘rash joiz.
3.2. “Mehnat va ish haqida soliqlar va boshqa ushlanmalar hisobi” mavzusini mustaqil o‘rganish uchun topshiriqlar ishlab chiqish va qo‘llashni takomillashtirish.
Dars o‘tishda o‘qitish metodlaridan foydalanish fanni o‘rganishga qo‘yilgan talablar fanning mazmuniga va o‘ziga xos jihatlari alohida ahamiyat berishni taqazo etadi. Fanni o‘rganishda materialini murakkabligi va miqdori ham muhim rol o‘ynaydi. Demak, dars o‘tishda, mavzuni yoritishda fanning o‘ziga xos jihatlarini hisobga olish lozim. Dars o‘tishda o‘rganilayotgan fanga uning xususiyatlariga, o‘rganiladigan mavzularga bog‘liq bo‘lib, bu esa mavzuni yoritishda uni talabalar ongiga etkazib berishdagi asosiy jihatlar hisoblanadi. Shu jumladan biz avvalgi boblardan farqli ravishda bu bobda, moliyaviy hisob fanidan masala-mashqlar metodini qo‘llashni ko‘rib chiqamiz. Har bir fan jumladan iqtisodiy fanlar, mutaxassislik fani sifatida moliyaviy hisob fanini ham hisobga olganimizdagina samarali dars o‘tish metodini tanlaymiz, shunga muvofiq ravishda o‘quv, talabalarni darsga faol qatnashishini ta’minlashimiz mumkin. Har bir fanning boshqa fanlardan farqlanuvchi xususiyati eng avvalo, uning predmeti fanning oldiga qo‘yilgan maqsadi, funktsiyalarda o‘z aksini topadi. Shunga muvofiq biz mavzu bo‘yicha talabalar faoligini oshirish maqsadida quyidagi topshiriqlarni ishlab chiqdik.
1 guruh uchun topshiriq. Misol. Tikuvchi bir oyda 120 dona ish xalatini tik-di. Bitta xalat narxi -425 sum.Mehnatga haq, to’lashning to’g’ridan-to’g’ri ishbay shaklida tikuvchining oylik ish xqi 51 000 so’mni (120 x 425) tashkil qiladi.
Mehnatga haq to’lashning ishbay-mukofotli shakli mehnatga ishbay haq to’lashning ko’prok. tarkalgan tizimi bo’lib, unda to’g’ridan-to’g’ri ishbay narxlar bo’yicha ish xaqidan tashqari, belgilangan kursatkichlarni (ishning sifati, shoshilinchlik, mijozlar tomonidan asosli shikoyatlarning yukdigi va boshk) bajarganlik yoki ortigi bilan bajarganlik uchun mukofot qo’shimcha hisoblanadi. Mukofotlar ishbay ish xaqi asosida xaqikatda ishlangan vaqt uchun hisoblanadi.
Misol. Asosiy ishlab chiqarish xodimi oyiga 300 birlik mahsulot tayyorladi. Mahsulot birligi uchun ishbay narx 250 birlikkacha —525 so’mni, 250 dan 300 birlik atrofida —570 so’mni, 300 dan 330 birlik atrofida esa — 585 so’mni tashkil etadi.
Bunda ish xaqini qisoblash quyidagi tartibda amalga oshiriladi: belgilangan me’yor doirasida tayyorlangan mahsulot uchun ish xaqi miqdori anikdanadi: 250 birlik x 525 sum = = 737 250 sum; belgilangan me’yordan ortiq, tayyorlangan mahsulot uchun ish xaqi miqdori anikdanadi: 50 birlik x 570 sum = = 28 500 sum; tayyorlangan mahsulot uchun ish xaqining umumiy summa-si anikdanadi: 131 250 + 28 500 = 159 750 sum. Misol. 2005 yilning IV choragi uchun ishlab chiqarish hajmining baza darajasi 3600 ming so‘m, 2005 yilning IV chorak uchun haqiqatda bajarilgan ishlab chiqarish hajmi 3694 ming so‘m. Ishlab chiqarish o‘sish sur’atini qayta hisoblash koeffitsienti 0,7. Ish haqi fondining baza darajasi 1260 ming so‘m. Ish haqining haqiqatda hisoblangan summasi 1275 ming so‘m. Ish haqidan foydalanish natijasini aniqlang. Echimi: 1. Ishlab chiqarish hajmining o‘sishi (3694m.s : 3600m.s x 100%)=2,6% 2. Koeffitsientini hisobga olgan holda ishlab chiqarish hajmining o‘sish sur’ati (2,6% x 0,7)+100%=101,8% 3. Ishlab chiqarish hajmining o‘sishi darajasida berilishi mumkin bo‘lgan ish haqi 1269m.s x 101,8% : 100%=1282,7 ming so‘m 4. Ish haqidan foydalanish natijasi 1282,7 m.s-1275m.s=7,7 ming so‘m Demak, ish haqi fondidan tejalgan. Joriy yilning avvalgi kvartalida xo‘jalik yurituvchi sub’ekt tomonidan erishilgan nisbiy tejam shu yil kelgusi choraklarida ish haqi to‘lash uchun foydalaniladi. Bu tejam summasi ish haqi fondining baza darajasiga qo‘shib qo‘yiladi. Ish haqi uchun mablag‘larning ortiqcha summasiga bank tomonidan mablag‘lar berilmaydi. Avvalgi boblardan farqli ravishda bu bobda mustaqil o‘rganish uchun topshiriqlar ishlab chiqish va metodini qo‘llash kamchilik va muammolari haqida ularni bartaraf qilish uchun takomillashtirish masalarini ko‘rib chiqdik. Shunga muvofiq mavzuni o‘rganishda talabalr faolligini oshirish maqsadida mustaqil topshiriqlar tayyorlashda metodning o‘ziga xos avzallik tomonlari va kamchilik muammolari mavjud. Mustaqil ishni tashkil etishda ayrim kamchiliklarni kuzatish mumkin: - Mustaqil ishni tashkil etishda talaba o‘zi tashkil eta olmasligi; - Mustaqil ishni bajarish uchun talaba o‘zini-o‘zi majbur qila olmasligi; - Mustaqil ishni tashkil qilishning asosiy printsipi uni muntazamlashtira olmasligi; - Mustaqil ishlarni bajarish muddati jihatidan hoxlagancha davom etirilishi; - Mustaqil ishni tashkil qilishda ish tartibini belgilay olmasligini.
Darsni tashkil etishda ushbu hususiyatlarni hisobga olish dars samaradorligini oshirishga yordam beradi O‘quvchilarning mustaqil ishlarini samarali tashkil etishning ikki bosh yo‘nalishi mavjud- ta’lim mazmunini va ta’lim iqtisodiyotini tubdan yangilash. Uning asosiy vazifalari – ta’limning ochiqlik darajasi, sifati va samaradorligini oshirish, agar biz ana shu muammolarni bartaraf etmasak, mustaqil ishlarni samarali tashkil eta olmaymiz, natijada so‘ralayotgan kadrlar ham muammo bo‘lib qoladi. Ma’lumki, o‘quv jarayonida mustaqil ishlarni tashkil etish avvalo o‘quvchilarga nisbatan erkin fikrni bayon etishlari muammoli vaziyat ustida bosh qotirib qaror qabul qila olishlari uchun tashkil etiladi. Ta’lim jarayonida o‘quvchilarning qobiliyatlarini rivojlantirishning va talabalar faolligi oshirish muhim hususiyatlardan biridir. Bu inson faoliyatining muayyan sohasiga qiziqishlar bo‘lib, ular keyinchalik mazkur faoliyat turi bilan kasbiy darajada shug‘ullanishga bo‘lgan intilishga aylanadi. Ixtisoslashtirilgan mustaqil ishlar natijasida aynan ana shunday o‘quvchilarning qobiliyatlari yuzaga chiqariladi. Umuman olib qaraydigan bo‘lsak, mustaqil ishlarni samarali tashkil etishimiz natijasida dars jarayoniga nisbatan har bir o‘quvchi alohida e’tibor bilan qaraydi, bu esa ta’limni sifatini oshirib beradi. Mustaqil ishlarni samaradorligini oshirishning yana bir muhim sohasi borki, bu soha ta’lim jarayonini boshqarishni yanada takomillashtirish imkonini beradi. Bu masala har bir yangi o‘zlashtirilishi lozim bo‘lgan bilimlarning undan avval o‘zlashtirilgan bilimlar darajasiga bog‘liqligidir. Ko‘pincha, mustaqil ishni o‘quv jarayonida qo‘llash, o‘qituvchini xuddi shu savol yechimini tayyorlab berganiga nisbatan baxtga qarshi ancha ko‘p vaqtni talab etadi. Bundan tashqari mustaqil ishning bajarilish samaradorligi o‘quvchining bilim olganlik darajasiga va saviyasiga ayniqsa, ularning bilim olish mahoratining shakllanganligiga bog‘liqdir. Ayniqsa, bu borada elektron o‘quv adabiyotlarining o‘rni benihoya katta bo‘lib, multimedia vositalari asosida yaratilgan mazkur vosita orqali o‘quvchilar elektron ma’ruza matnlari, elektron o‘quv qo‘llanmalari va elektron uslubiy ko‘rsatmalar, lug‘atlar, ensiklopediyalar yordamida hech qanday qiyinchiliklarsiz kerakli bilimlarni istalgan joyda va istalgan sharoitda mustaqil egallay oladilar. Bunda vaqt muammosi ham bir qadar hal etiladi. Bundan tashqari mening fikrimcha, o‘quvchilarning mustaqil ishlashi va ta’lim olishi samaradorligi faqat ta’lim muassasasidagi mashg‘ulotlarni tashkil etish darajasiga, mavjud shart – sharoitlarga gina emas, balki o‘quvchilarning o‘z ixtisosligiga bo‘lgan munosabati, ularning g‘oyaviy – siyosiy yetukligi, hayotiy tajribalari, ko‘nikma va malakalari, bo‘sh vaqtini qanday tashkil etishlariga ham bog‘liq. Buni quyidagi chizma orqali aniqlashtiramiz:
Bu rejadan umumiy xulosa qilib shuni aytishim mumkinki, dars jarayonini samarali tashkil etish uchun mustaqil ish topshiriqlarini bir butun ishlab chiqib faoliyatga tatbiq etish lozim. Shu narsa aniqki, o‘quvchilar o‘z bilimlarini mustaqil oshira boorish ko‘nikmalari har bir davrda ham o‘quv jarayonining dolzarb masalalaridan hisoblangan. Mustaqil ta’lim shakllari Uy vazifalarini bajarish daftarlari O’quv adabiyotlari bilan ishlash Joriy, oraliq va yakuniy nazorat ishlariga tayyorligi Chizmalar va sxemalarni o’qish va chizishni o’rganish Texnik
modellashtirish va loyihalash Ma’ruza tayyorlash Masofaviy ta’lim
Referat va esse yozish Stend tayyorlash Mashqlar bajarish Xulosa
Ma’lumki har bir davr ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va ma’naviy sharoit sharoitlardan kelib chiqqan holda ta’lim mazmuni va uni qo‘yiladigan talablar tubdan o‘zgarib boradi, o‘z navbatida kadrlar tayyorlash milliy dasturini joriy etilishi ta’limida engi pedagogik texnologiyalardan foydalanishni talab etadi. Shuni alohida qayd etib o‘tish joizki, respublikamiz ta’lim sohasida amalga oshirilayotgan islohatlar va kadrlar tayyorlash milliy dasturi bozor iqtisodiyoti- ning asoslarini shakllantirish navbatida “Mehnat va ish haqida soliqlar va boshqa ushlanmalar hisobi” mavzusini o‘qitishda yoshlarga o‘rgatish uchun o‘qituvchining o‘zi bu fanlarni o‘qitish metodikasi, pedagogik texnologiyalar va boshqa fanlarni ham chuqur bilish zarur bo‘ladi. Hozirgi pytda o‘quv materiallari, axborotlarni ekranda ko‘rsatish imkoni vujudga kelishi va rivojlanishi natijasida o‘quv jarayoniga erishilgan yutuqdan foydalanish keng yoyilib bormoqda. Zamonaviy axborot texnologiyalarini o‘quv jarayoniga tadbiq etilishi iqtisodiy samara berish bilan birga ta’limda yangicha o‘quv metodlarini keng ravishda qo‘llashga imkon yaratadi. Bitiruv malakaviy ishining mavzusini yoritishda mavzuga doir o‘quv, ilmiy adabiyotlar, xujjatlar bilan tanishib chiqdim. Bitiruv malakaviy ishimning masalasini yoritishda esa, mustaqil ta’limni tashkil etishdagi muammo va kamchiliklarni inobatga olib qo‘shimcha ravishda talabalarning individual xususitlari, bilimlarini sinash usullari tavsiya qilinadi. Shuningdek, Bitiruv malakaviy ishida bitiruv oldi pedagogik amaliyotda olgan tajribalariga va nazariy bilimlarga asoslanib, uchragan kamchiliklar echimlarini topishga harakat qiladi. Bitiruv malakaviy ishida kasb-hunar kollejlarida “Mehnat va ish haqida soliqlar boshqa ushlanmalar hisobi” mavzusini o‘qitishning samarali shakli sifatida mustaqil ta’limni ko‘rib chiqib, dars o‘tishni, takomillashtirishning metodikasini ishlab chiqishga harakat qiladi.
Bitiruv malakaviy ishning yakunida xulosa qilib, quyidagi takliflarni berib o‘tamiz: 1. Mustaqil ta’lim ma’lum maqsadga yo‘naltirilgan xarkterda bo‘lishi lozim. 2. Taklif etilgan har bir mustaqil ta’lim topshirig‘i talab doirasida bo‘lishi, ya’ni talabalarning nazariy va amaliy tayyorgarligini e’tiborga olib tuzilishi lozim. 3. Dastlab talabalarda mustaqil ta’limning eng oddiy ko‘nikmalarini shakllantirish darkor.
4. Mustaqil ta’lim topshiriqlari iloji boricha nostandart bo‘lib, tayyor andoza va modellarga aynan mos bo‘lmasligi lozim. 5. Mustaqil ta’limni tashkil qilganda turli o‘quvchilarda bilim, malaka va ko‘nkmalarni egallashga turlicha vaqt ketishini hisobga olgan holda o‘quvchilarga differentsial yondashish zarur. 6. Berilgan topshiriqlar talabalarda qiziqish uyg‘otish uchun ularning amaliy ahamiyati olib berilishi kerak. 7. Mustaqil ta’lim o‘quv raislariga asosan tuzilgan ravishda, izchil tashkil etilishi kerak. 8. Mustaqil ta’limni tashkil etishda o‘qituvchi ma’ruzasi bilan talabaning mustaqil ta’lim topshiriqlari uzviy bog‘langan bo‘lishi darkor. 9. Har qanday turdagi mutaqil ta’lim topshiriqlarini bajarishda boshqaruvchi rol o‘qituvchiga tegishli bo‘lishi lozim. Bitiruv malakaviy ishini yoritishda turli jadval, chizma, slaydlar tayyorlandi. Kelajakda bitiruv malakaviy ishimda ko‘rib chiqilgan masalalar, ular yuzasidan taklif etilgan ko‘rsatmalar “Mehnat va ish haqida soliqlar va boshqa ushlanmalar hisobi” mavzusida dars berish jarayonida foydalanilsa, talabalarning rialligiga xususan jarayonidagi faolligiga erishishda yordam beradi deb o‘ylayman. Xulosa qilib aytganda O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun va Kadirlar tayyorlash Milliy dasturida belgilanganidek, butun ta’lim tizimini tubdan isloh qilish jaryoni ketmoqda ekan, ushbu bosqichda mustaqil ta’limning ahamiyatini oshirish, albatta o‘zining samrali natijalarini beradi. Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati 1. “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni. 1996 y 30 avgust. 2. O‘zbekiston Respublikasining “Auditorlik faoliyati to‘g‘risida”gi Qonuni (yangi tahriri) 2000 y 26 may. 3. “Axborotlashtirish to‘g‘risida” gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni. 2003y 11 dekabr. 4. Buxgalteriya hisobining milliy standartlari (BHMS) N 1-24. 2005- 2009. 5. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005 yil 15 iyundagi “Tadbirkorlik subektlari tomonidan taqdim etiladigan hisobot tizimini takomillashtirish va uni noqonuniy etganlik uchun javobgarlikni kuchaytirish to‘g‘risida”gi PK-100-sonli Qarori; 6. O‘z.R. Prezidentining “Tadbirkorlik subektlarini tekshirishni yanada qisqartirish va uning tizimini takomillashtirish chora tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni. 2005 yil 6 oktabr. 7. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 5 fevraldagi “Mahsulot (ish va xizmat)lar tannarxiga kiritiladigan, mahsulot (ish va xizmat)larni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to‘g‘risidagi Nizomni tasdiqlash to‘g‘risida”gi 54-sonli qarori (2003 yil 25 dekabrdagi 567-sonli qaror asosidgi o‘zgartirishlar bilan). 8. Karimov I.A. Asosiy vazifamiz-Vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir.-T: O‘zbekiston, 2010. 9. Karimov I.A. Barcha reja va dasturlarimiz Vatanimiz taraqqiyotini yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi.-T: 2011. 10. Sotvoldiyev A.S, Buxgalteriya hisobi nazariyasi. T: IQTISOD- MOLIYA. 2007 11.
Ochilov I.K, Qurbonboev J.E. “Moliyaviy hisob”. TMI, 2007 12. Tojiboeva D, Mahsus fanlarni o‘qitish metodikasi. O‘quv qo‘llanma. –T: Fan va texnalogiya. 2007 13.
Pardaev A.H, Pardaev B.H, Boshqaruv hisobi. O‘quv qo‘llanma. –T: G‘ofur G‘ulom nomidagi nashriyot matbaa ijodiy uyi, 2008. 14. Ibragimov A, Ochilov I, Qo‘ziyev I, Rizayev N. “Moliyaviy va boshqaruv hisobi”. T: Iqtisod-moliya nashriyoti, 2008. 15.
Hamdamov B va boshq. “Moliyaviy hisobot”, Toshkent, “Iqtisod-moliya”, 2008. 16. “Moliyaviy hisob”. KARANA korporatsiyasi-2005-2008. 17. Gadoyev E va boshq, Yillik hisobot-2008. Toshkent: NORMA, 2009. 18.
G‘ulomova F.G‘. “Buxgalteriya hisobini mustaqil o‘rganish uchun o‘quv qo‘llanma”. Toshkent: NORMA, 2009 yil 19. G‘ulomova F.G‘ “Zamonaviy buxgalteriya hisobi” Toshkent: 2011. 20.
Ortiqov X, Yugay L, Tuxsanov X, Xo‘jabekov N, O‘zbekiston Respublikasi buxgalteriya hisobining milliy standartiga sharxlar to‘plami. Toshkent “NORMA” 2010. 21.
Internet saytlari: www.lex.uz www.norma.uz www.tfi.uz www.ziyonet.uz www.bukh.ru www.bem.uz
Download 410.31 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|