Turkm dili-7 2017. indd

Doldurgyçlaryň sintaktik derňew edilişi:

1. 
   Doldurgyçlary sözlemden tapmak, olaryň aýyklaýan sözlerini görkezmek.
   
2. 
   Doldurgyçlaryň görnüşini ýüze çykarmak: 1). wagt doldurgyjy;
   

2. 
   orun doldurgyjy;
   
3. 
   ýöneliş doldurgyjy;
   
4. 
   ýeňiş doldurgyjy;
   
5. 
   hakyndalyk doldurgyjy;
   
6. 
   çykyş doldurgyjy;
   
7. 
   sebäp hem maksat doldurgyjy; 8). hal-ýagdaý doldurgyjy;
   

9). meňzetme doldurgyjy.

3. 
   Doldurgyçlaryň sözlemdäki hyzmaty.
   

113. 
     nji gönükme. Aşakdaky bölekleri okap, meňzetme aýyrgyjyny, meňzetme doldurgyjyny görkeziň, olaryň many aýratynlyklaryny düşündiriň.
     

1. 
   Arap Reýhanyň boýy minara kimin, kellesi gümmez kimin, dişleri külüň kimin, sakgaly kelle urlan söwüt ki- min, munuň kaddy-kamatyny görüp, patyşa öz hossaryny gören dek, ejizläp, gözünden ýaş goýberip aglaberdi.
   

(«Görogly»).

2. 
   Şondan soň ol meniň bilen hem ýoldaşlarça, hatda doganlarça ýakymly sözleşdi.
   

(B.Kerbabaýew «Nebitdag»).

3. 
   Onuň garaja gözleri ot ýaly oýnap dur. 4. Onuň barmaklarynyň çaltlyk bilen hereket edişine hemmeler geň galan ýaly seredişýärdiler. 5. Saýadyň saçlary ýylan ýaly towlanýardy.
   

(Gazetden).

113. 
     nji gönükme. Aşakdaky sözlemleri sintaktik taýdan derňäň.
     

1. 
   Saýany ekmedik salkynda ýatmaz. (Nakyl).
   
2. 
   Gögüň ýüzi süýşe ýaly durlandy.
   
3. 
   Dagyň aýna ýaly ýalpyldawuk daşlary uzakdan görünýär.
   
4. 
   Gün çykyp, howa ýaz ýaly açyldy.
   
5. 
   Täçli dilmaç oňa kinaýa bilen güldi.
   
6. 
   Muny maslahata gelenlerden eşidip bildim.
   
7. 
   Çaga ýaly şatlanyp, görmäge ugrady.
   
8. 
   Biz mekdepden sagat ikide çykdyk.