Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан


Download 1.17 Mb.
bet35/156
Sana18.12.2022
Hajmi1.17 Mb.
#1029744
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   156
Bog'liq
«Баскетбол ва уни ўқитиш методикаси»

2.1 Холатваҳаракатлаништехникаси.
О`йиндаро`йберадиганвазиятларгақарабо`йинчихолатитурличабо`лишимумкин.
Жанговорхолат –ҳарқандайё`налишдагиҳаракатланишгаёкивазиятгамуносибо`йинмалакасинидархолбажаришгақаратилганбо`лади. Бундао`йинчиоёқларинингтаянчидеярликаттабо`лмайдияънисалгинаоёқучидатурилади, оёқлартиззабо`г`инлариданбирозгинаегилганбо`либ, танаолдингаинтилганбо`лади. Вазиятгақараб «жанговор» холат 3 турдаижроетилишимумкин.
Тургунхолат – бироёқиккинчиоёқданбирозолдингажойлашади, тиззаларбукилган, гавдабирозолдингабукилган, қо`ллартирсак – енгаксатхигачако`тарилганбо`лади.
Асосийхолат – иккиоёқбир-биридан 20-30 сморалиг`идапараллелжойлашганбо`лади. О`йингиог`ирлигитиззаларбукилганииккиоёқкатенгтақсимланганбо`либгавдаолдингаинтилгантирсакларбукилганҳолдақо`лларгавдаолдидажойлашганбо`лади.
О`згарувчанхолат – юқоридақайдетилгануёкибухолатларнингтехникнусхасинио`зидамужассамлаштирганбо`лади.
Ҳаракатланишлар – турлиусуллардаамалагаоширилади; юриш, югуриш, силжиш, хатлаш.
Узатиштехникаси.то`пузатишволейболдаасосийо`йинмалакалариданбирибо`либ, шуо`йинбиланбог`лиқбо`либбарчатехник – тактикфаолиятниамалгаоширишгаимконяратувчиягонавоситадир.
Узатиш – хужумтехникасигамансуббо`либ, унимаълумвазиятдатактикмаҳоратбиланто`г`ридан-то`г`риижроетишочкоолишимкониниберишимумкин.
То`пузатиш – немисмутахассисиМ. Фидлерни (1970) изоҳигабиноан – бирвақтнио`зиданбажариладиганиккиҳаракатмалакасиданиборатбо`лади. Биринчи «жанговор» холатдангавданиог`ирликмарказинибирозпастгатушириш, яъниоёқларнитиззақисмидансалгинаегилишидантото`пниқабулқилишигачабажариладиганмалака. Бумалакаҳимоятехникасигакиради. Иккинчиси – агарто`пмақсадлиё`налишбо`йичамаълумо`йинчигааниқетказибберилса, буузатишдебюритиладивахужумтехникасигакиради.
Узатишбирнечатурларданиборатбо`лади: таянчхолатдаиккиқо`ллабюқориданузатиш, иккиқо`ллабпастданузатиш, бирқо`лбиланюқориданвапастданузатиш, сакраган /таянчсиз/ холатдаиккиқо`лёкибирқо`лбиланюқориданузатиш.
Узатишвертикал, горизонталёкидиоганалравишдабаланд, паст, узоқёкияқинё`налишлардаижроетилишимумкин.
Иккиқо`ллабюқориданузатиштехникаси. «Жанговор»холат – бироёқиккинчисиганисбатанолдинга, иккалаоёқҳамтиззақисмиданегилганбо`лади; келаётганто`пниё`налишига, баланд - пастлигигаватезлигигақарабхолатёкиҳаракатланиш - жойтанлашмуносибмазмунгаегабо`лишилозим; то`пякинлашгандато`пганисбатанқаршиҳаракатоёқларнитиззақисмиданёзилишибиланбошланади; қо`лларнико`рсаткичвакаттабармоқлариучбурчакшаклидабо`либ, униорасиданто`пнияқинлашишикузатилади; билакларсалгинаоркагаегилганбо`либ, бармоқлар – панжа – кафтлар, чумичшаклидабо`лади; то`пбиланқо`лларни «учрашуви» арафасидаоёқларнитиззақисмиданёзилиши, қо`лларнитирсакқисмиданёзилишибиландавометиб, узатишдато`пниё`налишимақсадгамувофиқтаъминланишилозим. Узатишнисо`нгидақиқасигаоёқвақо`лларшиддатбиланёзилади. Узатишвақтидабармоқларамортизацияваё`налтиришко`рсатишвао`ртабармоқларесабилакларнито`пгақаршиҳаракатибиланбиргаликдаузатишнитаъминловчикучвазифаларинибажаради. Номсизвакичикбармоқларто`пниёнтомонданунианиқё`налтирилишигаёрдамберади.
Таянчсизхолатда /сакраганхолатда/ иккиқо`ллабюқориданузатиштехникаси. – аксариятқисқабаландликдафақатсакраганхолатдаамалгаоширилади.
Иккиёкибирқо`ллабпастданузатиш (қабулқилиш) техникасимаърузанинг «ҳимоятехникаси» қисмидаёритилади.
То`пнио`йингакиритиштехникаси.то`пнио`йингакиритиш – о`йиннибошлашёкидавометтиришвоситасибо`лсада, уайниқсасо`нггийилларда, хужумтехникаситизимидаг`алаба (очко) келтирувчиасосиймалакаларгаайланиббормоқда. То`пнио`йингакиритишбирнечатурларданиборат; турганисбатанто`г`ритурибпастданваюқориданто`пкиритиш; турганисбатанёнтомонбилантурибпастданваюқориданто`пкиритиш; юқориданто`г`риваёнтомонбилантурибто`пгаумуманайланмаҳаракатбермасдан (планируюшаяпадача) то`пкиритиш.
Юқоридақайдетилганидек, то`пкиритиштурлариҳархилбо`лсада, уларнингбирхилхусусиятларимавжуд, Чунончи, дастлабкихолат – чап (о`нг) оёқбирқадаморалиг`идаолдингажойлашади, ҳаракатланишнингдастлабкибосқичидаоёқлартизақисмиданбирозегилганбо`лади; чапқо`лдажойлашганто`пни; пастданто`пкиритилишидатахминанто`п 20-25 смбаландгавертикалирг`итилади. Юқориданто`пкиритишдато`птахминан 1,0 матрофидаирг`итилади; бунданташкарипастданто`пкиритишдагавдаолдингабирозбуиклганбо`лади, юқориданто`пкиритишдаесагавдавертикалхолатдабо`лади; то`пирг`итилиштананингог`ирликмарказиорқатомонгасилжитилади; гавдавао`нгқо`лбаробаригаорқатомонгаҳаракатланади.
Пастданто`г`ритурибто`пкиритишдао`нгқо`лерганисбатанперпендикуларравишдаорқагасилжитилибсо`нгирг`итилганто`пнишиддатбиланолдинга – баландгаирг`итилади;
пастданёнтомонбилантурибто`пкиритилгандао`нгқо`лерганисбатанпараллелравишдаорқагасилжитилади, со`нголдитомонгапараллелтомонгашиддатбиланирг`итилганто`пниолдингабаландгаурилади;
юқориданто`г`ритурибто`пкиритишдао`нгқо`люқоригавертикалко`тарилганхолатдаорқатомонгаҳаракатлантирилиб, тирсакданбукилади, со`нгқо`лёзилишибиланбирқатордаолдтомонгашиддатбиланҳаракатлантирилибвертикалхолатгаетгандато`пзарббиланурилади, тананингог`ирликмарказиолдтомонгасилжишикерак;
юқориданёнтомонбилантурганхолатдангавдао`нгтомонгаегилади, қо`лорқага – пастгатушириладивақайташиддатбиланолдтомонгаҳаракатлантирилиб, вертикалхолатдаирг`итилганто`пзарббиланурилади,
то`г`риваёнтомонбиланто`пниайланмаҳаракацизкиритишдазарбаберувчиқо`лто`пдандеярлиқисқаоралиқдабо`ладивазарбато`пнимарказийнуқтасигато`г`рикелишикерак.
Албаттато`пкиритиштехникасигаюқоридақайдетилгануслубийко`рсатмаларвазиятга, то`пкиритиштактикасига, о`йинчинингмаҳоративаимкониятигақарабуёкибутомонгао`згаришимумкин.

2.2. Хужумкорзарбатехникаси.


Сакрабзарбабиланто`пниуришёкито`сиқчаларданчалг`итишниятидабирқо`лбиланто`пнирақибмайдончасинибо`шжойигаузатиш, (о`тказибюбориш) о`йинвазиятинингочкоолишбилантугалланишигаёкижудабулмагандарақибжамоаниқайтахужумуюштиришигаимконбермасликкақаратилганлигилозим.
Зарба – қисқаоралиқдачопиш (1 фаза), депсинишвасакраш (2 фаза), зарбабериш (3 фаза) вақо`ниш (4 фаза ) малакалариасосидаамалгаоширилади.
Қисқаоралиқдаюгуришфазасио`знавбатидабир - бирибиланбог`лиқбо`лган 3 қисмгабо`линади: дастлабки (тайёргарлик), о`рта (югуришнингасосийқисмлари) ватовонниергақо`йиш (депсинишгача) жараёнлари.
Югуришинингдастлабкиқисмидаволейболчиҳалио`зигаузатилганто`пнингё`налишинито`лаилг`амасдан, ҳаракатё`налишиниойдинлаштиришмақсадидабир-иккитатайёргарликқадаминиқо`яди.
Югуришинингиккинчи (о`рта) қисмида, узатилганто`пниё`налишивашунгамуносиббо`лганҳаракатё`налишинианиқланиб, шиддатбиланюгуришқадамлариташланади. Буқисмдаижроетиладиганмалакалархужумчижисмоний, техникватактикимкониятларигақарабуёкибутомонгао`згаришимумкин.
Югуришнингучинчиқисмидатанаог`ирликмарказинипастроқтушириб, унгоёқбиланшиддатликаттақадамқо`йилади, авалергаоёқнингтовонқисмиқо`йилади, со`нгчапоёқнингбирлаштиришбиланбирқатордаиккиоёқнингтиззақисмлариянадабукилади, иккиқулочорқаданолдингатезликбиланҳаракатланиб, инерцияданфойдаланилганҳолдадепсинишижроетилади.
Иккинчифаза – сакраш.Вертикалравишда, қо`лларниолдингаюқоригашиддатлиҳаракатито`ргатегмасданваиккиоёқбиландепсинишевазигаамалагаоширилади. Сакрашфазасинингсо`нгидамидагавдаорқатомонгаегилади, зарбаберувчиқо`л, шиддатбиланёйшаклидаюқоригаҳаракатлантирилади, қо`лтирсакқисмиданпасттомонгабукилади.
Учинчифаза – то`пнизарбабилануриш.О`нгқо`лни (зарбаберувчиқо`л) тирсакқисмиданёзилиши, униюқоригаолдингақарабижроетилганҳаракатибиланифодаланиб, қо`лайнанвертикалхолатгачаёзилганвақтдақо`лданташқариқорин-ко`крак-белмушакларинибараваригакескинқисқаришиёрдамберишизарур. Зарбанитактикмақсадгақараббарчамушакларниқисқаришкучиваиштирокетишфоизитурличабо`лишимумкин.
Туртинчифаза – куниш.Оёқларниегилганхолидаамортизацияқаршилигидаижроетилади.
Зарбабериштехникаси. – то`г`риё`налишда, яъничопишниё`налишидагавданибурмасданвабурибватурлиё`налишдазарбаберишнио`зичигаоллади. Зарбанингмазкуртурлариданташқарисакрабёнтомонбиланзарбабериштуримавжуд. Лекинзарбанингушбутурисо`нгийилларда, афсускикамижроетилмоқда.

2.3. Ҳимоятехникаси.


То`пниқабулқилиштехникаси.
То`пниқабулқилиш – буо`йинчио`змайдончасидато`пниқоидагабиноанергатушишигақаршиқо`ллайдиганҳаракатмалакасидир. То`пниқабулқилиштурлиусуллардавао`зигахостехниктартибдаижроетилади.
Пастданиккиқо`лбиланқабулқилиш.Замонавийволейболдаасосийҳимоявоситалариданбирибо`либ, дастлабтезвааниқто`пниё`налишигақаршичиқиштанаог`ирликмарказинипастроқтушириб (оёқларнитизақисмиданбукилишиҳисобига), пастданиккиқо`лнито`г`риёзилганважипсланганиккиқо`лнипастданюқорига, олдитомонгақарабҳаракатланишиасосидаижроетилади.
Қо`лҳаракатиоёқларнингтиззақисмиданёзилишиватанаог`ирликмарказинингко`тарилишибиланмоскелишикерак. Қабулқилинганто`пгаё`налишберишқо`лоёқвагавданингбирбиригамосбо`лганҳаракатиорқалиамалгаоширилади. Қо`лларнингбилакқисмидантирсакқисмигачато`пқабулқилишчегарасиҳисобланади.
Пастданиккиқо`лбиланто`пниқабулқилиштехникаси, яънимазкурмалаканиижроетишдатанаог`ирликмарказинибаландпастлиги, оёқларнингтиззақисмиданбукилишибурчагикаттакичиклиги, гавданибирозолдингаегилишвавертикалравишдабо`лиши, йиқилибқабулқилишларо`йинвазиятига – о`йингакиритилганто`пниёкихужумзарбасинингкуч – тезлигигавабошқашароитларгабог`лиқбо`лади.
Пастданбирқо`лбиланто`пниқабулқилиш.То`по`йинчиданузоқроқ (баъзидабаландрок) ё`налтирилганбо`лса (тушадиганбо`лса) амалгаоширилади. Бунингучунҳаракатланишнингсо`нггида (ёкижойдантуриб) охиргиқадамкенгқо`йилади, тиззаларбукилади, танаог`ирликмарказипастроқтуширилади, гавдато`пгақарамақарши «жойлашади». Агармазкурмалакаёрдамидато`пниқабулқилишимкониятибо`лмасаунда «узун» кадамташланиб, ёнтомонгаяримовалшаклидаегилибто`птомонташланади. То`пбиланқо`лни «учрашуви» арафасидатанаербиланпараллелдаражагакелганҳолдасирпаниб «қо`нилади». Шуниҳамеслатибо`тишо`ринлики, айримхоллардасо`нггиқоидагабиноанто`пни «олиш» имконибулмайқолса, униқабулқилишоёқнингисталганқисмибиланамалгаоширилади.
То`сиққо`йиштехникаси.То`сиққо`йиш – бурақибо`йинчиситомониданузатилганёкизарбаберилганто`пё`налишинито`сиш, унгақарама-қарши «жонлидевор» ташкилқилишдир. То`сиққо`йишасосийҳимоявоситасибо`либгинақолмай, балкимазкурто`сиқёрдамидаочкоолишимкониятиҳаммавжудбо`лишимумкин. Демак, о`знавбатидато`сиққо`йишхужумтизимигаҳаммансубдир.
То`сиқкуювчио`йинчидастлабоёқлариниелкакенглигидажойлаштиради, Оёқлартизақисмиданхиёлбукилганбо`лади, қо`ллартирсакқисмиданбукилганбо`либ, панжаларёйилганшаклдабо`лади. То`пниё`налишижойигақарабҳаракатлангандансо`нг (баъзидатуриб) оёқлартиззақисмиданбирозгинабукилиб, шиддатбиланёзиладивақо`лларнингфаолҳаракатибилансакраб, то`пкенглигидато`сиққо`йилади. «Қо`ниш» - оёқларниамртизационбукилишҳисобигаамалгаоширилади. То`сиққо`йишдасакрашжараёнирақибхужумчисинингсакрашвақтиданбирозкечроқбошлланишимақсадгамувофиқдир.
То`сиққо`йишяккаҳолдавагуруҳбо`либижроетилишмумкин. Гуруҳиштирокидато`сиққо`йювчио`йинчиларнингқо`ллариорасиданто`путаолмаслигинитаъминлашизарур. То`сиққо`йишдарақибтомонданузатилганёкизарбабилануриладиганто`пнингбо`лажакё`налишинифахмлашвашунгаярашамуносибжойтанлашмазкурмалаканингижобийякунлашидагояткаттааҳамиятгаега.



Download 1.17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   156




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling