Vi-bob. Korxonaning mehnat resurslari
Download 0.67 Mb. Pdf ko'rish
|
6-BOB. KORXONANING MEHNAT RESURSLARI (3)
6.2-jadval O’zbekistonda mehnat resurslari dinamikasi (ming kishi) Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat Statistika Qo’mitasi Mehnat resurslari miqdor va sifat ko’rsatkichlariga egadir. Mehnat resurslarining miqdor ko’rsatkichlari quyidagilardan iboratdir: • mehnatga layoqatli aholining umumiy soni; • tarkib topgan mehnat unumdorligi va intensivligi sharoitlarida ish bilan band aholi ishlab beradigan ish vaqti. Mehnat resurslarining sifat ko’rsatkichlari quyidagilardan iboratdir: • mehnatga layoqatli aholining salomatligi, jismoniy layoqatligi; •mehnatga layoqatli aholining bilim va kasbiy-malaka tayyorgarligi darajasi. Mehnat resurslarining miqdor va sifat ko’rsatkichlari jamlanmasi mehnat salohiyatini tashkil etadi. Mehnat resurslariquyidagi xususiyatlarga egadir: 1. Ular ish beruvchi bilan ajralmas yaxlitlikda, ana shu xodimlarga ish haqi ko’rinishida quyidagicha daromad keltiradi: mehnat foliyati+ bilim, tajriba, malaka = daromad. 2. Agar xodimlarning mehnat qobliyatidan uzoq vaqt davomida foydalanilmasa, vaqt o’tishi sari ularning mehnati samaradorligi pasaya boshlaydi. Mehnat qobiliyati – bu birorfaoliyatni amalga oshirish ko’nikmasidir. Vaqt o’tishi bilan nazariy bilimlar yoddan chiqadi va eskiradi, tajriba ham yo’qoladi. Mehnat qobiliyatini yo’qotmaslik uchun undan muttasil foydalanish bilan birga bu salohiyatni yanada oshirish uchunyangi bilimlarni egallash, tajribani oshirish talab qilinadi. Mehnat resurslarining quyidagi toifalari farqlanadi: • ishchilar – ular ishlab chiqarishda bevosita mahsulot tayyorlash va iste’molchilarga yetkazib berishda ishtirok etayotgan, shuningdek mashina– uskunalarni sozlash, ta’mirlash va hokazolar bilan shug’ullanadiganxodimlardir; • mutaxassislar – muayyan ixtisoslikka ega va shu sohada ishlab chiqarishda mehnat jarayoninnitashkil etuvchilardir; • rahbarlar – xodimlar mehnat faoliyatini uyushtiradigan ishlab chiqarish tashkilotchilaridir. Mehnat resurslari (ularning eltuvchisi hisoblangan xodimlar) o’z shaxsiy xususiyatlariga egadir. Ushbu xususiyatlar qatorida quyidagilarni keltirish mumkin, ya’ni u: • mehnat sharoitlaridan voz kechish; • o’z xohishiga ko’ra ishdan bo’shash; • mehnat samaradorligini mehnat sharoitlaridan qat’i nazar o’zgartirish; • bilimlarini oshirish, mutaxassisligini o’zgartirish; • hududiy bog’liq bo’lish; • ijtimoiy jihatdan turlicha bo’lish; • mehnat resurslariga chiqimlar – muzokaralar mavzusi ekanligini anglash; • kapital bilan o’rnini almashtira olish va boshqalar. Download 0.67 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling