Fe’l so’z turkumi Tayyorladi : Salimboyeva D, Usmobjonova m va Abdurahmanova R

Fe’l so’z turkumi

Tayyorladi : Salimboyeva D , Usmobjonova M va Abdurahmanova R

Fe’l..

Shaxs yoki narsalarning harak holatini bildirib , nima qildi ? Nima qilyapti ? Nima qilmoqchi ? So’roqlariga javob bo’ladigan so’zlar fe’l deyiladi.

Fe’l zamoni…

Fe’l orqali ifodalangan ish – harakatning qay paytda bajarilishini ifodalaydigan shakllar fe’l zamonlari deb ataladi.

Fel zamonlari 3 ta :
O’tgan zamon
(nima qildi?)
Hozirgi zamon (nima qilyapti?)
Kelasi zamon ( nima qilmoqchi ?)

O’tgan zamon fe’llari..

O’tgan zamon fe’llari nutq paytidan oldin bajarilgan yoki bajarilmagan ish-harakatni bildiradi : yozdi , keldi, bordi. Bu zamon shakllari quyidagicha yasaladi :

Fe’lning zamon shakllari ..

• Fe’llar qanday harakat-holat ifodalashni jihatdan quyidagi ma’noviy guruhlarga bo’linadi:
• Nutqiy faoliyat fa’llari gapirmoq pichirlamoq , demoq, so’zlamoq so`ramoq…
• Aqliy faoliyat fe’llari. O’ylamoq, fikrlamoq, xayol qilmoq…
• Jismoniy faoliyat fe’llar: chiqmoq, yozmoq, yasamoq,qurmoq…

Holat fe’llari: titramoq, javdiramoq, sevinmoq…

FE’LNING MA’NO GURUHLARI

Fe'lning ma'no turlari.

Fe'lning ma'no turlari.

Fe'l dastlab ikkiga bo'linadi: harakat fe 'llari

va holat fe 'llari.

Shaxs, jonivor, narsa va boshqa tushunchalarning harakati asosida yuzaga kelgan fe'llar harakat fe'llari deyiladi: kuldi,tishladi, ushladi, salomlashdi, siljidi.

Narsaning bir holatdan ikkinchi holatga

o'tishidan yoki insonning his-tuyg'ulari asosida yuzaga kelgan fe'llar holat fe'llari deyiladi.

O 'timli va o'timsiz fe llar
Harakat-holat biror obycktga o' tish-o' tmasligiga ko' ra yoki
bajaruvchining o' ustida bajarilish-bajarilmasligiga ko'ra 2 xil
bo ladi:
O'timli fe’llar- harakat boshqa obyektga o' tadi:Xonani yaxshilab tozalang.
O'timsiz fe’llar - harakat bajaruvchining o 4 ustida ro' y beradi:
Alisher o ylanib goldi.

MAYL SHAKLLARI

Fe'l ifodalagan harakat-holat haqidagi xabar, buyrug-istak,shart ma'nolarini ifodalovchi fe'l shakllari MAYLSHAKLLARI sanaladi.Fe'Ining uchta mayl shakli mavjud:

Xabr mayli

Shart mayli

Buyruq istak mayli

Mavzu yuzasidan savol javob:

• 1.Fel deganda qanday so’zturkumini tushunasiz?
• 2.Fe’l qanday so’roqlarga javob bo’ladi?
• 3.harakat va holat bildiruvchi fe’llarga misollar keltiring.

E’tiboriz uchun raxmt!!!