Filologiya va tillarni o’qitish: Guruh : 202 Talaba: Jumayeva Rushana sergeyevna

Boychechak” marosimi

Qadimda o‘tgan “Boychechak” marosimida qish va ko‘klamning kurashini ifodalovchi sahnalar bo‘lgan. Boychechak tutgan jo‘raboshi ko‘klam siymosida o‘z sheriklari – aniqrog‘i, jangchilari bilan xonadonma-xonadon yurib qishni haydagan. Qish siymosi va jangchilarini ifodalovchi tomon qattiq qarshilik ko‘rsatgan. Bir-bir chekinib xonadonlarni va nihoyat butun qishloqni tark etgan. Qish va ko‘klam o‘rtasidagi asosiy kurash katta dalada bo‘lgan. Bunda qish va yoz tomon ramziy jang qilib, aytim-qo‘shiq kuylab bahslashganlar.

Xalqimizning yoz(ko‘klam) va qish(kuz) haqidagi tasavvurlar tizimini quyidagi jadval orqali yanada aniqroq ifoda etish mumkin

Tavsifi	Yoz (ko‘klam)	Qish (kuz)
Marosimi	“Boychechak” marosimi	Ko‘k bo‘ri (ko‘pkari, uloq xalq o‘yini )
O‘simlik timsoli	Boychechak	Urug‘ (tariq, bug‘doy)
Zoomorfik timsol	Echki (uloq)	Bo‘ri
Insoniy timsol	Qiz	Yigit
Asosiy qo‘shiqlari	“Boychechak”, “Ashadorozi”, “Qoshingni qaro deydilar” o‘yin raqslari.	“Kichkinajon kichkina”, “Gurgak”.
Muqqaddas taomi	Sumalak	Yorma(halim)

YOMG‘IR YOG‘DIRISH MAROSIMLARI

• Bahorda o‘tuvchi mavsumiy marosimlar tizimida yil qurg‘oqchilik kelgan mavsumlarda o‘tuvchi yomg‘ir chaqirish bilan bog‘lik Sust xotin, Sut xotin, So‘z xotin, Sel xotin, Suv xotin, Chala xotin, Ko‘sam-ko‘sam, Chayla qazon deb nomlanuvchi marosimlar yomg‘ir yog‘dirish marosimlarini tashkil etadi. Keltirilgan atamalar mohiyatan bir marosimning turli hududlarda aytiluvchi o‘ziga xos nomlanishidir. Masalan, “Sust xotin” marosimi quyidagi tartibda o‘tgan. Qurg‘oqchilik davri yosh-yalanglar yig‘ilib bir bolani eshakka chappa o‘tqazib, qo‘liga suv to‘la kadi ushlatib, yoniga ikki toshbaqani oyog‘idan bog‘lab osib qo‘yishgan va uyma-uy olib yurishgan. Bola biror uy oldiga kelsa: “Voy, jonim! Kuydim-ey! Kuydim-ey!” – debqichqirgan