Fizik mayatniklar 1-mavzu

Fizik mayatniklar 1-mavzu

2 mavzuga

paramagnetizm Bu magnitlanishning bir shakli bo'lib, unda ba'zi materiallar tashqi magnit maydon tomonidan zaif tortilib, qo'llaniladigan magnit maydon yo'nalishi bo'yicha induktsiya qilingan ichki magnit maydonlarni hosil qiladi.
Ko'p odamlar ko'pincha o'ylaydigan narsalardan farqli o'laroq, magnit xususiyatlar nafaqat ferromagnit moddalar bilan chegaralanadi. Barcha moddalar magnit xususiyatlarga ega, hatto zaifroq shaklda ham. Ushbu moddalar paramagnitik va diamagnetik deyiladi.
Shu tarzda, ikki turdagi moddalarni ajratish mumkin: paramagnetik va diamagnetik. Magnit maydon mavjud bo'lganda, paramagnetika maydon intensivligi eng katta bo'lgan maydonga jalb qilinadi. Buning o'rniga diamagnetika intensivligi eng past bo'lgan maydon mintaqasiga jalb qilinadi.
Boshqacha qilib aytganda, paramagnitik materiallar magnit maydonlarni o'ziga jalb qiladi, garchi ular doimiy ravishda magnitlangan materiallarga aylanmasa. Paramagnitik moddalarning ayrim namunalari: havo, magniy, platina, alyuminiy, titan, volfram va lityum va boshqalar. Paramagnetizm, ba'zi materiallar magnit maydon mavjud bo'lmaganda ham doimiy magnit momentlarga (yoki dipollarga) ega bo'lgan atom va molekulalardan tashkil topganligi bilan bog'liq. Magnit momentlar paramagnitik xususiyatlarga ega bo'lgan metallarda va boshqa materiallarda juft bo'lmagan elektronlarning aylanishiga sabab bo'ladi. Sof paramagnetizmda dipollar bir-biri bilan o'zaro ta'sir qilmaydi, lekin issiqlik qo'zg'alishi natijasida tashqi magnit maydon bo'lmaganda tasodifiy yo'naltiriladi. Bu nol magnit momentni hosil qiladi.
Biroq, magnit maydon qo'llanilganda, dipollar qo'llaniladigan maydonga to'g'ri keladi, natijada maydon yo'nalishi bo'yicha aniq magnit moment paydo bo'ladi va tashqi maydonga qo'shiladi.
Kyuri qonuni 1896 yilda frantsuz fizigi Pyer Kyuri tomonidan eksperimental tarzda ishlab chiqilgan. Uni faqat yuqori harorat paydo bo'lganda va paramagnitik moddalar kuchsiz magnit maydonlari mavjud bo'lganda qo'llash mumkin.
Buning sababi shundaki, u magnit momentlarning katta qismi tekislanganda paramagnetizmni ta'riflay olmaydi.
Qonunda paramagnitik materialning magnitlanishi qo'llaniladigan magnit maydon intensivligiga to'g'ridan-to'g'ri proportsional ekanligi aytilgan. Bu Kyuri qonuni deb nomlanadigan narsa:
M = X ∙ H = C H / T
Yuqoridagi formulada M - magnitlanish, H - qo'llaniladigan magnit maydonning magnit oqim zichligi, T - Kelvin darajasida o'lchangan harorat va C - har bir materialga xos bo'lgan doimiy va Kyuer doimiysi deb ataladi.
Kyuri qonunini kuzatish, shuningdek, magnitlanishning haroratga teskari proportsionalligini ko'rsatadi. Shu sababli, material qizdirilganda, dipollar va magnit momentlar magnit maydon mavjudligidan olingan yo'nalishni yo'qotadi.
Aynan Maykl Faradey 1845 yil sentyabr oyida barcha materiallar (nafaqat ferromagnitiklar) magnit maydonlarning mavjudligiga ta'sir qilishini tushundi.
Qanday bo'lmasin, haqiqat shundan iboratki, aksariyat moddalar tabiatan diamagnetikdir, chunki juftlangan elektronlar juftligi - va shuning uchun qarama-qarshi spin bilan - diamagnetizmga zaif ta'sir ko'rsatadi. Aksincha, faqat juft bo'lmagan elektronlar mavjud bo'lganda, diamagnetizm paydo bo'ladi.
Ikkala paramagnitik va diamagnitik materiallar magnit maydonlarga nisbatan sezgirligi zaif, ammo ikkinchisida ijobiy bo'lsa, manfiy.
Diamagnitik materiallar magnit maydon tomonidan ozgina qaytariladi; buning o'rniga, ozgina kuch bilan bo'lsa ham, paramagnetika jalb qilinadi. Ikkala holatda ham, magnit maydon o'chirilganda, magnitlanish ta'siri yo'qoladi.
Yuqorida aytib o'tilganidek, davriy tizimni tashkil etuvchi elementlarning aksariyati diamagnetikdir. Shunday qilib, diamagnitik moddalarga suv, vodorod, geliy va oltin misol bo'la oladi.