Fizika, biofizika va tibbiy fizika

Keltirilgan issiqlik miqdori?

Shudring nuqtasidan yuqori haroratdagi bo’g’ qandpy g’isoblanadi?

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U

SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №15

1. 
   Avgust psixrometri bilan Assman psixrometri orasida qanday farq bor?
   
2. 
   Psixrometrik jadval nimani ko’rsatadi?
   
3. 
   Arximed kuchi?
   

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U


SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №16

1. 
   Ichki ishqalanish koeffisiyentining tibbiyot ekspertizasida qo’llanilishi?
   
2. 
   Absalyut namlik namlik o’zgarmagan holda havo haroratini pasaytirsak, termometrlar ko’rsatishidagi haroratlar farqi qanday o’zgaradi?
   
3. 
   O’rta quloq tashqi tovush bosimini ichki quloqqa qanday oshirib beradi?
   

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U

SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №17

1. 
   Qupol xatolik nima?
   
2. 
   So’nuvchi tebranishlarning differensial tenglamasi?
   
3. 
   Gidravlik qarshilik?
   

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U


SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №18

1. 
   Suyuqlik sirtining erkin energiyasi deganda nimani tushinasiz?
   
2. 
   Qonning elastik rezervuari deganda nima tushuniladi? O. Frank taklif etgan qon yuradigan tomirlar sistemasining gidrodinamik modelini ko‘rib o‘tamiz. Bu model yetarlicha oddiy bo‘lishiga qaramasdan, qonning zarb hajmi (bitta sistola davomida yurak qorinchasi tomonidan otib chiqarilayotgan qonning hajmi) bilan, qon aylanish sistemasi markazidan uzoqda joylashgan qismlarining gidravlik X0 qarshiligi va arteriyalardagi bosimning o‘zgarishlari orasidagi bog‘lanishni amalga oshirishga imkon beradi. Qon aylanish sistemasi arterial qismi elastik rezervuar kabi modellashtiriladi (11.1- rasm, ER bilan belgilangan). Qon elastik rezervuarda bo‘lgani sababli uning ixtiyoriy paytdagi hajmi p bosimga quyidagi munosabat orqali bog‘langan: V = VQ + Rp bu yerda R — rezervuarning elastikligi (hajmi bilan bosim orasidagi proporsionallik koeffltsiyenti); VQ — rezervuarning bosim bo‘lmagandagi (p = o) hajmi. (11.1 )ni differensiallab, quyidagi formulani hosil qilamiz: Qon yurakdagi elastik rezervuarga (arteriyaga) kiradi, qon oqishining hajmiy tezligi Q ga teng. Qon elastik rezervuardan, chetki qismlarga (arteriolalar, kapillarlarga) Q0 hajmiy tezlik bilan oqib chiqadi
   
3. 
   Izolyatsyalangan sistema? Agar sistemada berilgan entropiya biror holatga to’g’ri kelsa, uni boshqa holatga o’tish extimolligi katta bo’ladi. Bunda entropiyasi ham katta boladi. Yani entropiyaning eng katta extimoliylik o’zgarishi uning o’sishidir.Tirik organizm uchun termodinamikaning ikkinchi qonunining ta’rifi: Ochiq sistemalar uchun s=const bo’lib demak, ds=o, chunki bunday sistemalarga modda almashinuvu mavjuddir. Agar organizimni suv, oziq-ovqat, kislaroddan mahrum qilinsa u izolyatsiyalangan sistemaga aylanadi va bunda eptropiya o’sa boshlandi va bu o’limga olib keladi va bu ds>o deganidir
   

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U

SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №19

1. 
   Psixrometrik jadvaldan qanday foydalaniladi?
   
2. 
   Viskozimetr nima va turlari? Viskozimetriya – suyuqliklarning yopishqoqligini aniqlash usuli Qovushqoqlikni o'lchash usullarining to'plamiga viskozimetriya deyiladi, bu maqsadlar uchun ishlatiladigan asboblami esa viskozimetrlar deb aytiladi. Viskozimetriyaning birmuncha keng tarqalgan usullarini ko'rib chiqamiz. Puazeyl qonuni formulasiga asoslangan kapillar usuli: bosim o'zgarishlarining aniq bir qiymatlarida ma’lum massali suyuqliklarning og'irlik kuchi ta’siri ostida kapillaming belgilangan ikki nuqtasi orasidan oqib o'tish vaqtini hisoblashdan iborat. Hozirgi paytda klinikalarda qonning qovushqoqligini aniqlashda ikkita kapillarli Gess viskozimetridan foydalaniladi. Hozirgi paytda klinikalarda qonning qovushqoqligini aniqlashda ikkita kapillarli Gess viskozimetridan foydalaniladi. Kapillar viskozimetrlar qonning qovushqoqligini aniqlashda ishlatiladi. Kapillar viskozimetrlar yordam ida qovushqoqlikning gazlarga xos boigan qiymatlari 10 5 Pa-s dan, to konsistent moylashlarga xos bo‘lgan 104 Pa s qiymatli qovushqoqliklar oichanadi. Sharchaning suyuqlikda tushish usuli Stoks qonuniga asoslangan viskozimetrlarda qo‘llaniladi. (9.15) formuladan qovushqoqlikni topamiz
   
3. 
   Qon bosimini o’lchashning qonli va qonsiz usullari? To‘g‘ridan – to‘g‘ri qon tomiriga igna kiritib, ignani ikkinchi tomonini rezina naycha bilan monometrga ulab o‘lchash usuli. Yirik qon tomiriga ingichka katetr (ingichka poleetilen naycha) kiritib uni ikkinchi uchini monometrga ulab, bosimni o‘lchash usuli. Korotkov usuli- Klinikada qo‘llaniladigan, qon chiqarmasdan, qon bosimini o‘lchash usuli N.Korotkov usulida qon bosimini o‘lchach Bu usul bilan o‘lchangan qon bosimi arteriyadagi qon bosimiga yaqin. O‘lchashlar yelka arteriyasining tirsakdan yuqori qismida olib boriladi. Manjeta (g‘ilofga joylashtirilgan rezina kamera) o‘sha qismiga o‘raladi. Keyin noksimon havo haydagich yordamida manjetada kerakli bosim hosil qilinadi. Bu bosimning kattaligi monometrda kuzatiladi.
   

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U

SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №20

1. 
   Arterial qon bosimini o’lcha usullari? To‘g‘ridan – to‘g‘ri qon tomiriga igna kiritib, ignani ikkinchi tomonini rezina naycha bilan monometrga ulab o‘lchash usuli Yirik qon tomiriga ingichka katetr (ingichka poleetilen naycha) kiritib uni ikkinchi uchini monometrga ulab, bosimni o‘lchash usuli Korotkov usuli- Klinikada qo‘llaniladigan, qon chiqarmasdan, qon bosimini o‘lchash usuli
   
2. 
   
3. 
   Yopiq sistema?
   
4. 
   Psixrometrik doimiyning birligi nima? Psixromеtrning tuzilishi va ishlash printsipi Psixromеtrlarning ishlashi quruq va atrofdagi havo namligi ta'sirida ho’llangan tеrmomеtrlarning ko’rsatkichlari farqiga asoslanadi. Psixromеtr, maxsus gardishga mahkamlangan 2 ta bir xil simobli tеrmomеtrli va aspiratsion golovkadan iborat (1-rasm). Psixromеtr, maxsus gardishga mahkamlangan 2 ta birxil simobli tеrmomеtr va aspiratsion golovkadan iborat. Gardishning ostki qismida bo’lingan trubka va himoya plankasi mavjud. Trubkaning ikkiga ajralgan qismiga tеrmomеtr rеzеrvuarlarini radiatsiyadan ximoya kiluvchi 2 ta trubka plasmassali tikin yordamida biriktirilgan yukori kismi aspirator bilan tutashgan. Aspiratsion golovka buraladigan prujinali mеxanizm va vеntilyatordan iborat bulib, kopkok bilan bеrkitilgan. Vеntilyator aylanganda asbob tomon xavo suriladi va bu xavo utkazuvchi trubkadan utib aspiratsion golovka tirkishlari orkali tashkariga chikariladi. Kuruk tеrmomеtr xavoning tеmpеraturasini kursatadi. Nam tеrmomеtrning kursatishi rеzеrvuar sirtidagi suvning buglanishi natijasida undan past buladi. Kuruk va nam tеrmomеtrlarning kursatishiga karab xavoning namligini aniklashda psixomеtrik jadvallardan foydalanilady. Ishni boshlashdan avval, ung tomondagi tеrmomеtrni bir kavat batist matеrial bilan urang, batistning lablari ustma-ust tushsin, uning ustidan ma'lum tartibda ip bilan bog’lab chiqing. Absolyut namlik L bilan bеlgilanadi.1G/m 3 = 1,06 mm.simob ustuni. Maksimal namlik dеb - bеrilgan tеmpеraturada 1m3 havodagi grammlarda ifodalangan tuyingan suv bug’ining miqdoriga aytiladi. Maksimal namlik Е bilan bеlgilanadi. Havoning suv bug’i bilan tuyinganligi darajasini xaraktеrlash uchun nisbiy namlik tushunchasi kiritiladi. Havoning nisbiy namligi dеb - bеrilgan tеmpеraturada absolyut namlik L ning maksimal namlik Е ga nisbatiga aytiladi. Odatda nisbiy namlik foizlarda ifodalanadi.
   

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U

SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №21

1. 
   Agar psixrometrning ikkala termometri bir xil qiymatni ko’rsatsa, havoning nisbiy namligi qanday bo’ladi?
   
2. 
   Ostvold viskozimetri?
   
3. 
   Qon bosimini o’lchashning qonli va qonsiz usullari?
   

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U


SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №22

1. 
   Gess viskozimetri? Gess viskozimetrida qonning hajmi doimo bir xil olinib, suvning hajmi esa trubadagi uning egallagan belgisi son qiymatiga qarab topiladi, shu sababli bu usulda qonning suvga nisbatan qovushqoqligi o ‘lchanadi. Hisoblash qulay bo‘lsin uchun 1 va 2 trubalarning ko‘ndalang kesimi yuzi turli xil qilib yasaladi, bunda qon va suvning trubadagi hajmi turli xil bo‘lsa-da, bular bir xil sathni egallaydi
   
2. 
   Yopiq sistema?
   
3. 
   Soch gigrometrining tuzilishi va ishlash prinsipi qanday?
   

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U

SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №23

1. 
   Rotatsion viskozimetri? Rotatsion viskozimetrlar yordamida suyuqliklarning l-105Pa-s oraliqlardagi qovushqoqligi o ‘lchanadi, ya’ni surkov moylarining, eritilgan silikatlar va metallaming, katta qovushqoqlik lok va yelimlaming, loy-tuproqli qorishmalar va hokazolaming qovushqoqliklari aniqlanadi. Rotatsion viskozimetrlar rotoriga turlicha kattalikdagi burchak tezliklar berib, tezlik gradiyentini o‘zgartirish mumkin. Bu hoi turli xil tezlik gradiyentlarida qovush qoqlik ni aniqlashga va nonyuton suyuq likllariga xos bo’lgan N=F(dv/dx
   
2. 
   Suniy qon aylanish aparatidan qaysi maqsadlarda qo’llaniladi? Yurakda operatsiya qilish davom ida uni vaqtincha qon aylanish sistemasidan ajratishga to‘g‘ri keladi, bunda maxsus sun’iy qon aylanish ap p a ra tid a n fo yd alanilad i (1 1.10-rasm ). M azm unan, bu apparat sun’iy yurak (nasos sistemasi) bilan sun’iy o‘pka (oksigenerator — qonni kislorod bilan boyitilishini ta’minlovchi sistema) birikmasidan iborat
   
3. 
   Gidravlik qarshiliklarni ketma-ket va parallel ulash?
   

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U


SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №24

1. 
   Tasodifiy xatolik nima? Tasodifiy xatolik, aksincha, bir hil ehtimollik bilan natijani uning haqiqiy qiymatidan, ham oshishga va ham kamayishiga sabab bo‘ladi..Qurilmaga bog‘liq bo‘lgan tasodifiy xatoliklar. Bu turdagi xatoliklar yuqori sifatli qurilmalarga ham tegishlidir. Ular ma’lum bir sezgirlik va aniqlash darajasiga ega. Shunday qilib, o‘lchov qurilmalari natijani ma’lum sezgirlik darajasi chegarasidagina aniqlay oladi. Tasodifiy xatoliklarga yana tajriba o‘tkazish sharoitiga bog‘liq bo‘lgan xatoliklar kiradi. Ular tempratura, bosim o‘zgarishi, tok zanjiridagi kuchlanish o‘zgarishi va boshqa hollarda ro‘y beradi. Surunkali va tasodifiy xatoliklardan tashqari tajriba natijalari orasida boshqa natijalardan katta farq qilib turuvchi xatoliklar uchrab turadi. Bu xatolik tajriba o‘tkazuvchining e’tiborsizligi tufayli yoki qurilma noto‘g‘ri ishlagan holda ro‘y beradi. Ana shu xato natijani tashlab yuborib, boshqa natija bilan to‘ldiriladi. Xatoliklar nazariyasi tajribada olingan o‘lchamlarning xatoligini qanday yo‘llar bilan kamaytirish mumkinligini o‘rgatadi. Shuning uchun tajribani qanday aniqlikda o‘tkazilganligini bilish ishning asosini tashkil etadi. Biz bu qo‘llanmada ayrim va keng qo‘llaniladigan uslublarni keltiramiz
   
2. 
   So’nish koeffisiyenti va logorifmik dekremenant deb nimaga aytiladi?
   
3. 
   Larninar va turbulent oqimlar? Laminar oqim deb, bir-biri bilan aralashmasdan har xil tezlikda harakatlanuvchi qatlamlar oqimiga aytiladi. Turbulent oqim deb suyuqlik qatlamlarining bir-biri bilan aralashib, katta tezlikda oqishiga aytiladi Turbulent oqim, uyurmali oqim xarakteriga ega bo’lib, shovqin bilan kuzatiladi. Bunday oqim nay kesimining o’zgarish joyida, tarmoqlangan qismida, burilish joylarida kuzatiladi
   

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U

SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №25

1. 
   O’lchash nima?
   
2. 
   So’nuvchi tebranishlar amplitudasi vaqt bilan qanday bog’langan?
   
3. 
   Suyuqlikning egrilik sirti ostida vujudga keladigan qo’shimcha bosimni tushuntiring?
   

Kafedra mudiri: dots.O’raqov Sh.U


SamDTI “Fizika, biofizika va tibbiy fizika” kafedrasi 24 yanvar 2022 yil №5 bayonnomasi bilan tasdiqlangan

Bilet №26

1. 
   Suyuqlikning egrilik sirti ostida vujudga keladigan qo’shimcha bosimni tushuntiring?
   
2. 
   Puls to’lqinning tezligini elastiklik modelidan bog’liqligi?
   
3. 
   Termodinamikaning ikkinchi qonuni? Isitgichdan olingan issiqlik miqdorining hammasini to’la ravishda ishga aylantirish mexanizmi mavjud emas. Chunki, issiqlikning ma’lum qismi atrof muhitga tarqaladi va odam uchun yo’qotilgan hisoblanadi. Uni matematik talqini:
   
4. 
   A=Q1-Q2, bunda
   
5. 
   Q1-isitgichdan olingan issiqlik miqdori,
   
6. 
   Q2- atrof muhitga tarqalgan issiqlik miqdori.
   
7.