Fizika va astronomiya tadqiqot yo’nalishlari

Test savollari:

1. 
   “Fizika va astronomiya tadqiqot yo’nalishlari” fani qanday fanlar tarkibiga kiradi?
   

a) Umumkasbiy va umummetodologik fanlar tizimiga

b) ijtimoiy-gumanitarga

c) texnika fanlariga

d) tabiiy fanlarga

2. “Fizika va astronomiya tadqiqot yo’nalishlari” fani qanday fanlarning bilimlariga tayanadi?

a) umumiy pedagogika, umumiy psixologiya,

b) fizika o‘qitish nazariyasi va metodikasi,

c) umumiy fizika va nazariy fizika

d) yuqoridagi barcha fanlarning asosiy bilimlari bilan bevosita bog‘liq.
3. “Fizika va astronomiya tadqiqot yo’nalishlari” fani talabalarga nimani o’rgatadi?

a) fizika va astronomiya fanlaridan pedagogik tadqiqotlar metodologiyasidan bilim berish

b) ularda ushbu kursni o‘zlashtirishga kerakli malaka va ko‘nikmalarni shakllantirishga qaratilgan. c) talabalarni ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borishga tayyorlash

d) barcha faoliyatlarni o’z ichiga oladi.

4. “Fizika va astronomiya tadqiqot yo’nalishlari” fanini o‘qitishdan maqsad ……

a) talabalarga fizika va astronomik tadqiqotlarni o’rgatish

b) talabalarga fizika va astronomik tadqiqotlar, ilmiy izlanishlar va pedagogik tadqiqotlarning asosida nima yotishi hamda ularning asosini qanday fikrlar tashkil qilishi, magistrlik dissertatsiyasining mazmuni, tuzilishi va tarkibi qanday bo‘lishini tushuntirishdan iborat.

c)) ilmiy izlanishlar va pedagogik tadqiqotlarni o’rgatish

d) bitiruv malakaviy ishi va magistrlik dissertatsiyasining mazmuni, tuzilishi va tarkibi qanday bo‘lishini tushuntirishdan iborat.
5. O`zbekistonda fizika taraqqiyoti soxasida olib borilayotgan ishlar va ilmiy-tarmoqlar buyicha nechta bo`limi mavjud?

a) 5ta b) 6ta c) 7ta d) 8ta

6. O’zbekistonda fizika soxasidagi faoliyat ko`rsatayotgan qanday ilmiy tekshirish institutlari bor?

a) YAdro fizikasi Instituti; «fizika-quyosh» ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi; Elektronika instituti; Astronomiya instituti; issiqlik fizikasi bo`limi.

b) YAdro fizikasi Instituti; «fizika-quyosh» ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi; Elektronika instituti; issiqlik fizikasi bo`limi.

c) YAdro fizikasi Instituti; Elektronika instituti; Astronomiya instituti; issiqlik fizikasi bo`limi.

d) YAdro fizikasi Instituti; «fizika-quyosh» ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi; Astronomiya instituti; issiqlik fizikasi bo`limi.
7. Hozirgi paytda O`zbekistonda Issiqlik fizikasining rivojlanishida qaysi olimning o’rni beqiyosdir?

a) akademik P.K.Xabibullaev

b) akademik SA.Azimov

c) akademik G.Umarovning

d) akademik U.Orifov
8. O`zbekiston fanlar akademiyasining «Issiqlik fizikasi» bo`limi qanday yo’nalishlarda ishlar olib boradi?

a) bir jinsli bo`lmagan muxitlar issiqlik fizikasi; lazer nurlarining jismlar bilan o`zaro tasirlashuvi; yuqori haroratli o`ta-o`tkazuvchanlik;

b) lazer nurlarining jismlar bilan o`zaro tasirlashuvi; yuqori haroratli o`ta-o`tkazuvchanlik,

c) bir jinsli bo`lmagan muxitlar issiqlik fizikasi; yuqori haroratli o`ta-o`tkazuvchanlik,

d) bir jinsli bo`lmagan muxitlar issiqlik fizikasi; lazer nurlarining jismlar bilan o`zaro tasirlashuvi;
9. O`zbekistonda nechanchi yilda Yadro fizikasi instituti tashkil qilingan.

a) 1952 yil b) 1954 yil c) 1956 yil d) 1959 yil

10. O’zbekistonda Quyosh texnikasi fizikasi (geliotexnika) - yo`nalishning asosiy maqsadi........

a) Qo`yosh nuri energiyasini issiqlik energiyasiga aylantirish

b) Fizik asoslarini ishlab chiqish va ular asosida yuqori samarali geliotexnik qurilmalarni yaratishga qaratilgandir.

c) Qo`yosh nuri energiyasini issiqlik energiyasiga aylantirishning fizik asoslarini ishlab chiqish

d) Qo`yosh nuri energiyasini issiqlik energiyasiga aylantirishning fizik asoslarini ishlab chiqish va ular asosida yuqori samarali geliotexnik qurilmalarni yaratish

Tест саволлари.

1. Орбитадаги электронларнинг тула энергияси ифодасини кўрсатинг?

а); в) ; с) ; д) ;

2. Атомнинг кайси модели хакикатга якин?

Томсон Резерфорд Бор Томсон Бор

а) б) с) д)

Резерфорд Спин Резерфорд Спин Зоммерфельд

3. Квант сонлари n, l, m, m_s бўлганда n-белги кайси квант сонига мос ва у нимани англатади?

а) Бош квант сони. Орбитадаги электроннинг энергиясини билдиради. 1,2,3….

в) азимўтал квант сони. Орбитанинг шаклини белгилайди. 0 дан, 1, 2 …..n- 1 та қиймат кабул қилади.

с) Магнит квант сони. (0,1,2…n-1) Магнит моментининг ташқи майдондаги йуналишини белгилайди.

Д) Спин квант сони-хусусий моментни белгилайди. +1/2

4. Квант сонлари n, l, m, m_s бўлганда m-белги қайси квант сонига мос ва у нимани англатади?

а)бош квант сони 1,2,3, ….. электроннинг энергиясини.

в)азимўтал квант сони 0, 1, 2,…… n-1 магнит маментини

с)магнит квант сони. 0,1 ……l импульс моментини

д)спин квант сони 1/2 хусусий магнит моментини

5. Квант сонлари n, l, m, m_s бўлганда l-белги қайси квант сонига мос ва у нимани англатади?

а)бош квант сони 1,2,3, ….. электроннинг энергиясини.

в)азимўтал квант сони 0, 1, 2,…… n-1 магнит маментини

с)магнит квант сони. 0,1 ……l импульс моментини

д)спин квант сони 1/2 хусусий магнит моментини

6. Квант сонлари n, l, m, m_s бўлганда m_s - белги кайси квант сонига мос ва у нимани англатади?

а)бош квант сони 1,2,3, ….. электроннинг энергиясини.

в)азимўтал квант сони 0, 1, 2,…… n-1

с)магнит квант сони. 0,1 ……l

д)спин квант сони 1/2

7. Атомдаги электронлар қобиғини жойлашиш тартибини кўрсатинг.

А) L, M, N, O, K, P B) K,L,N,M,O,P C) K,L,M,N,O,P

D) K,L,M,N,P,O

8. Бу конфигурация нимани билдиради? 1S²2S²2P⁶

а)К-қобиқда 2 та электрон, L-қобиқда 8та электрон

в)К-қобиқда 1 та электрон, L-қобиқда 2 та электрон, М-қобиқда 1та электрон

с)К-қобиқда 3та электрон, L-қобиқда 7 та электрон,

д)К-2 электрон, L-4 электрон, М- 4 электрон.

9. Мозелий қонунига биноан нима учун ишлатилиши мумкин?

а) Фотон тўлқин узунлигини аниқлашда,

в) рентген нурлари тўлқин узунлигини аниқлаш.

с) атом массаси сонини аниқлашда

д) атомнинг даврий системасидаги ўрнини аниқлашда

10. Қайси ядро нурлари магнит майдонида буралади (оғади)? Нима учун?

а)фақат  заррачалар, мусбат зарядланган.

в)фақат  заррачалар, манфий зарядланган

с) фақат  - заррачалар зарядланмаган.

д) фақат нейтронлар зарядланмаган

11.  - зарра қандай заррачалардан тузилган?

а)протон, нейтрон в)2та протон, нейтрон

с)2та протон, 2та нейтрон. д)2 протон, 2- электрон

12. Квант сонлари … ҳолатини топишга ёрдам беради.

а)атомнинг

в) ядронинг

с) валент электроннинг

д) атом атрофидаги буш (эркин) электроннинг

13. Электроннинг биринчи Бор орбитаси учун кинетик энергия топилсин.

А) 1,36 эВ в) 1,5 эВ с)1,2 эВ д)13,6 эВ

14. Ядро қайси зарралардан тузилган?

а) протон, нейтрон, в) нейтрон, позитрон. с) гиперон, мезон.

д) протон, нейтрион,

15. Тритий ядроси қандай зарралардан иборат?

а) 1 протон, 2 нейтрон, в) 1-протон, 1- нейтрон.

с) 1 – протон, 3 – нейтрон д) 3 – рейтрон.

16. Қуйидаги кўрсатилган микрозарралардан қайси бири ядрога таалуқли?

а) электрон, нейтрон в) нейтрон, протон с)электрон, позитрон. д) нейтрон -квант.

17. Mикрозарралардан қайси бири изотоплар қайси зарраларга қараб ажратилади?

а) протон в) нейтрон, с) нуклон д) кварк.

18. Оғир протоннинг гелий ядроларини тезлаштириш учун қандай қурилма керак?

а) фазотрон в) синхрофазотрон с) циклотрон

д) синхротрон

19. Суньий йўл билан олинган элементларни кўрсатинг.

а) нептун, плутон, калифорний, ферлемний,

в) уран, нептун, Эйнштейний, нобели.

с) ради, курчатов, америци, беркли

д) кюри, радий, уран

20. Барча зарралар ўзларининг антизарраларига эгами?

а) фақат электрон в)фақат мезон ва гиперон

с) фақат барион д) барча заррачалар

Test savollari:

1. 
   Zarralarning nechanchi xarakteristikasi - fazoviy juftligidir.
   

1. 
   1-. b) 2- c) 3- d) 4-
   

2. 
   Fazoviy juftlik deganda zarracha ……….. ning fazo koordinatasini r r kabi o’zgartirgandagi o’zini tutishi tushuniladi.
   

1. 
   to’lqin fronti b) to’lqin uzunligi c) to’lqin funksiyasi d) to’lqin
   

3. 
   Agar fizik kattalik komponentalari r r o’zgartirish bajarilganda o’zgarmasdan qolsa, bu kattalik ……… juftlikka ega deyiladi
   

1. 
   Cheksiz b) manfiy c) musbat d) r =0
   

4. 
   Agar fizik kattalik komponentalari bo’lsa, ya’ni r rbo’lsa qanday jufftlik hosil bo’ladi.
   

1. 
   Cheksiz b) manfiy c) musbat d) r =0
   

5. 
   Agar fizik kattalik komponentalari bo’ladi. Bunda r rbo’lsa qanday jufftlik hosil bo’ladi.
   

1. 
   Cheksiz b) manfiy c) musbat d) r =0
   

6. 
   Fazoviy juftlik tushunchasidan tashqari, yana qanday jufftlik tushunchasi ham mavjud.
   

1. 
   ichki fazo juftligi b) tashqi fazo juftligi
   

c)cheksiz fazo juftligi d) uchla mchi fazo juftligi

7. 
   Fazoviy juftlik …….. holatini xarakterlaydi.
   

1. 
   To’lqin b) Foton c) Yadro d) Zarracha
   

8. 
   Zarrachani xarakterlovchi ……… ichki fazoviy juftlik bilan bog’liqdir.
   

1. 
   Spin-kvant sonlari b) kvant sonlari
   

c)kvant- spin sonlari d) spin sonlari
9. Qanday zarralar ………….., ya’ni o’zining antizarrasi bilan mos tushadigan zarralar aniq zaryad juftligiga egadir.

a) Haqiqiy zarralar b) Haqiqiy neytral zarralar

c) anti zarralar d) fotonlar
10.Klassik fizikada ………… fazo — vaqtning aniq simmetriya xususiyatlaridan kelib chiqadi.

1. 
   Fazoviy jufftlik b) saqlanish qonunlari
   

c)elementar zarralar d) koordinata cictemasi

Test savollari.

1. 
   K+ -mezonning 2va 3larga parchalanishida qaysi jufftlik buziladi?
   

1. 
   P- va C- almashtirishlar b) P — juftlik
   

c) PC –jufftlik d) T-almashtirish

2. Invariantlik nima?

a) P- va C- almashtirishlar

b) K+ -mezonning 2va 3larning parchalanishi

c) real jarayon va ko’zgudagi uning aksi bir xil ehtimollik bilan sodir bo’lishi

d) T-almashtirish bildiradi

3. Р - va РС- kombinatsiyalangan invariantlik buzilishi qachon ko’rish munkin?

a) P- va C- almashtirishlar

b) K+ -mezonning 2va 3larning parchalanishida

c) T-almashtirish bildiradi

d) K+ -mezonning kuchsiz o’zaro ta’sirlarda
4. Diskret almashtirishlar shunday almashtirishki, bunda agar almashtirish ketma-ket ikki marta bajarilsa, sistema qanday holatda bo’ladi.

a) oldingi xolatiga b) buziladi

c) nolga teng bo’ladi d) cheksizlikka intiladi.

5. Diskret almashtirishlarga qanday almashtirishlar kiradi.

a) P-, C- va T- ; b) C- va T- ; c) P-va T-; d) P- va C-.

6. T — almashtirishda vaqt o’qi qanday almashtiriladi?

a) t-t ga b) -tt ga c) t=0ga d) C-P-Tga

7. T — almashtirishda invariantlikning biror jarayon qanday o’zgaradi?

a) o’zgarmaydi

b) jarayonlar teng bo’ladi

c) unga teskari jarayon ehtimolligi bir-biriga tengligini bildiradi.

d) T — almashtirishda jarayon ko’zatilmaydi
8. T —almashtirishda sistema boshlang’ich va oxirgi holatlarini o’zaro almashtiradi, ya’niy, zarrachalarning ……… ishorasini o’zgartiradi.

a) impulslari va spin proyeksiyalari

b) massasi va energiyasi

c) impulslari va impuls momenti

d) spin proyeksi va impuls momentilari
9. T- invariantlikda nima uchun saqlanish qonunlari buziladi?

a) T- invariantlikda saqlanish qonunlari buzilmaydi

b) kuchsiz o’zaro ta’sirda bo’ladi

c) vaqt jufftlik tushunchasi mavjud emas

d) C-P-T-almashtirishlar bo’lmaydi
10. Haligacha CPT - invariantlikda buzilgan jarayon kuzatilgan emas. Bu tasdiqni kimlar isbotlagan?

a) G. Lyuders va V. Pauli

b) T. Li va Ch. Yang

c) L.Landau, T. Li va Ch. Yang

d) L.Landau, A. Salam,
11. Kvant fizikasida ……….. uzluksiz almashtirishlari bilan birga, ularning diskret almashtirishlarga nisbatan simmetriya xususiyatlari hamda klassik fizikaga xos bo’lmagan ichki fazodagi simmetriyalar ham kuchga.

a) praton - neytron b) anod - katod

c) fazo - vaqt c) yadro – elektron
12. Kvant fizikasidagi universal saqlanish qonunlari:

a) impuls saqlanish qonuni, impuls momenti saqlanish qonuni, elektr zaryadi saqlanish qonuni, lepton va barion zaryadlari saqlanish qonunlari kiradi.

b) impuls saqlanish qonuni, impuls momenti saqlanish qonuni, lepton va barion zaryadlari saqlanish qonunlari kiradi.

c) lepton va barion zaryadlari saqlanish qonunlari kiradi.

d) elektr zaryadi saqlanish qonuni, lepton va barion zaryadlari saqlanish qonunlari kiradi.
13. Kvant fizikasidagi impuls saqlanish qonuni …. — o’lchamli Minkovskiy fazosining bir jinsliligi bilan bog’liq.

a) 3 b) 4 c)5 d) 6

14. Kvant fizikasidagi impuls saqlanish qonuni zarracha xarakteristikasi bo’lgan ……. aniqlashga olib keladi.

a) zaryad impulisini b) zaryad ishorasini

c) zaryadlar sonini d) zaryad massasini
15. fazoviy juftlik — kvant soni bo’lib, u fazo o’qlarini qarama - qarshi tomon bilan almashtirish bilan bog’liq, uning saqlanishi fazoning …. simmetriyasi sabablidir.

a) zarra b) kvant c) linza d) ko’zgu

Test savollarI:

1. 
   Mаteriyaning yagonа nаzаriyasi muaammosi nimadan iborat?
   

1. 
   L.Landau, T. Li va Ch. Yang
   
2. 
   А.Eynshteyn, V.Geyzenberg
   
3. 
   V.Geyzenberg, L.Landau
   
4. 
   А.Eynshteyn, А.Sаlаm
   

2. 
   Fundаmentаl o’zаro tа’sir doimiylаri аniq qiymаtgа egа bo’lmаsdаn, bаlki o’zаro tа’sirlаshuvchi zаrrаchаlаrning qanday xossalariga bog’liq?
   

1. 
   orаsidаgi mаsofаgа (r) yoki, ulаrning energiyasigа (E) hаmdа аlmаshinuv zаrrаlаrining mаssа (energiya)sigа
   
2. 
   orаsidаgi mаsofаgа (r) yoki, ulаrning energiyasigа (E)
   
3. 
   ulаrning energiyasigа (E) hаmdа аlmаshinuv zаrrаlаrining mаssа (energiya)sigа
   
4. 
   zаrrаlаrining mаssа (energiya)sigа
   

3. 
   S.Vаynberg, Sh.Gleshou vа А.Sаlаm (1979)lаrning nаzаriy rаvishdа ko’rsаtishichа, leptonlаr vа kvаrklаr ……. mаsofаgаchа yaqinlаshgаndа ulаr energiyasi …… bo’lgаn orаliq bozonlаr аlmаshinib tа’sirlаshа boshlаydi.
   

1. 
   w  10¹⁸ m, va E_wm_wc²10^-11 eV
   
2. 
   w  10^-18 m, va E_wm_wc²eV
   
3. 
   w =10^-18 m, va E_wm_wc²10¹¹ eV
   
4. 
   w  10^-18 m, va E_wm_wc²10¹¹ eV
   

4. 
   Hozirgi kunlаrdа fiziklаr lokаl kаlibrli invаriаntlik vа simmetriyaning spontаn buzilishi nаzаriyalаri аsosidа elementаr zаrrаlаrning yanаdа umumiyroq nаzаriyasini ishlаb chiqishgа kirishgаnlаr: bular - ……………
   

1. 
   Kuchsiz yagonа nаzаriyasi .
   
2. 
   kuchsiz, kuchli o’zаro tа’sirlаrning yagonа nаzаriyasi
   
3. 
   elektromаgnit tа’sirlаrning yagonа nаzаriyasi
   
4. 
   kuchsiz, elektromаgnit vа kuchli o’zаro tа’sirlаrning yagonа nаzаriyasi qurilgаn.
   

5. 
   Protonning o’rtаchа yashаsh dаvri:
   

1. 
    10³⁰  3 yil
   
2. 
    10 ¹¹  3 yil
   
3. 
    10 ^-30  3 yil
   
4. 
    1000 yil
   

6. 
   ………… kаshf etilgаndаn keyin mаteriya tuzilishining birligi olаmning yagonа mаnzаrаsidа аsosiy o’ringа chiqdi.
   

1. 
   Elementаr zаrrаlаr
   
2. 
   Energiyaning аylаnishi
   
3. 
   Elementаr zаrrаlаr vа ulаrning аylаnishlаri
   
4. 
   Atomning tuzilishi
   

7. 
   Qanday o’zаro tа’sirlаr Koinot evolyutsiyasining dаstlаbki pаytlаridа ro’y bergаn bo’lishi mumkin deb tаxmin qilinаdi.
   

1. 
   “Buyuk portlash” vа “kengаytirilgаn supergrаvitаtsion”
   
2. 
   “Buyuk birlаshuv” vа “kengаytirilgаn supergrаvitаtsion”
   
3. 
   “kengаytirilgаn supergrаvitаtsion”
   
4. 
   “Buyuk portlash” vа “kuchsiz”
   

8. 
   Olаmning yagonаligi qaysi qonunlаridа hаm nаmoyon bo’lаdi?
   

1. 
   zаrrаlаrning hаrаkаt qonunlаridа
   
2. 
   zаrrаlаrning o’zаro tа’sirda
   
3. 
   zаrrаlаrning hаrаkаt qonunlаridа vа ulаrning o’zаro tа’sirda
   
4. 
   zаrrаlаrning hаrаkаt qonunlаridа, ulаrning o’zаro tа’sirda va Grovitasiya qonunida
   

9. 
   Zamonaviy fan asosida koinotning shakllanishida va evolyutsiyasida “Katta portlash” standart model qilib olingan.
   

1. 
   “Katta portlash”
   
2. 
   “Chang zarrachalri”
   
3. 
   “Tomson modeli”
   
4. 
   “Rezerford modeli”
   

10. 
    “Qaynoq koinot” modelga ko’ra boshlang’ich momenti qachon boshlangan va nimadan iborat bo;lgan.
    

1. 
   bundan 10-20 million yil muqaddam kengaya boshlagan bo’lib, Koinot bir jinsli va izotrop tarzda taqsimlangan o‟ta qaynoq moddadan iborat bo’gan.
   
2.