Fizikaviy kimyo fanidan tashish sonlarini aniqlash mavzusida yozgan

Kurs ishining vazifasi:
- Innovatsion g’oyalar orqali talabalarning fizikaviy kimyo faniga bo’lgan 
qiziqishini orttirish. 
- Atom, molekula, kimyoviy hodisalar, o’zgarishlar va tuzilishlarni fizika 
usullarida o’rganib, fizika qonun – qoidalari asosida yechish ko’nikmalarini 
shakllantirishdan iborat. 
- Tashish sonini aniqlash mavzusi yuzasidan chuqurroq bilimni egallash uchun 
fizikaviy kimyo fanini fizika fani bilan bog’lab o’rganish. 
 

---

7 
I. BOB. ASOSIY QISM 
1.1. Tashish sonini aniqlash 
Suyultirilgan sulfat kislotasini ikkita qo‘rg‘oshin elektrodlar orasida 
elektrolizga uchratsak, faqatgina katoddagi borayotgan protsesslarni aniq o‘rganish 
mumkin: 





2
2
2
2
H
H
l
H
. 
Anodda esa tajribaning bunday sharoitlarida 

OH
ionlari ham, 

2
4
SO
ionlari 
ham o‘z zaryadini yo‘qotadi. Buning natijasida kislorod ajralib chiqishi 
l
O
O
H
OH
2
2
1
2
2
2














l
H
O
O
H
2
2
2
1
2
2
yoki
4
PbSO
hosil bo‘lishi mumkin: 
l
PbSO
Pb
SO
2
4
2
4




Shuning uchun katod yaqinidagi protsesslarni o‘rgangandagina to‘g‘ri natijalar 
olinadi. 0,01 N lik kislotadagi vodorod ionlarining gramm-ionlar sonini quyidagicha 
belgilaymiz: elektrolizgacha -
a
, elektrolizdan keyin - b , katodda zaryadsizlangan 
qismini - с. Elektrolizning berilgan 
τ vaqtida anoddan katodga o‘tgan vodorodning 
gramm-ionlar miqdori - 


c
a
b


ni tashkil qiladi va vodorod ionlarining tashish 
soni 


c
b
a
c
c
a
b
t






1
1
ga teng bo‘ladi. 
Katodda zaryadsizlangan vodorodniig gramm-ionlar soni ikki usul bilan 
aniqlanadi: kulonometrik usul va berilgan elektroliz vaqtida elektrolitdan o‘tgan 
elektr miqdori bo‘yicha aniqlash: 
bu yerda 
I
-tok kuchi (amperlarda), 
τ-elektroliz vaqti (min.). Elektrolizni olib 
borilganda tok kuchini 62 mA ga teng tutish shart. 
96493
60
2




I
c

---

8 
Elektrolitdan o‘tgan elektrning umumiy miqdorini aniqlash maqsadida ushbu 
tajribada mis kulonometri ham ishlatiladi. Bu kulonometrda mis elektrodlari bor mis 
sulfat eritmasi elektrolizga o‘chraydi va katodda mis ajralib chiqadi, anodda esa 
eriydi. Bu holda tenglamaga binoan
77
,
31
1
m
c

ga teng bo‘ladi. Bu yerda m -ajralib chiqqan misning massasi, 31,77 - misning 
elektrokimyoviy ekvivalenti. Mis elvktrodining elektrolizdan avvalgi hamda keyingi 
og‘irliklari analitik tarozida topiladi [10]. 
Kulonometr eritmasidagi har 100 ml suvning tarkibidagi 15 gramm 
4
CuSO
, 5 
ml kontsentrlangan 
4
2
SO
H
va 5 ml etil spirti bo‘ladi. Tokning zichligi 20 mA/sek 
dan ortmasligi kerak. Aks holda elektrodda qora rangli va elektrod sirtiga yaxshi 
yopishmagan mis kukuni ajralib chiqadi.