Fonetika “Ilm – qaytarish va takrorlash mevasidir”

2. Tovush ortishi: 
U (bu, shu, o‘sha) + ga (-da, -dan, -day, -aqa, -cha), egalik qo‘shimchalari (-i, -im, -ing, -
imiz, -ingiz) = unga, bunda, shunday, o‘shanaqa, o‘shancha, unim, bunim, buningiz. 
Achi, isi, sasi + q = achchiq, issiq, sassiq 
His, tib + iy = hissiy, tibbiy 
Jiz, taq, shart + a = jizza, taqqa, shartta 
Shar, chuv + os = sharros, chuvvos 
Var, g‘ur + ak = varrakg‘urrak 
Eslatma! Parvo, obro‘, mavqe, avzo + I va II, III shaxs egalik qo‘shimchasi; mavzu + I va 
II shaxs egalik qo‘shimchasi = parvoyim, obro‘yim, mavqeyim, mavzuyim. 
Yemoq, demoq + il, -ish = yeyilmoq, deyilmoq, yeyish, deyish 
3. Tovush almashishi: 
K va q bilan tugagan so‘zlarga egalik qo‘shimchalari qo‘shilsa, k tovushi g tovushiga, q 
tovushiga g‘ tovushiga almashadi: 
Tilak + im = tilagim; bilak + im = bilagim, bolalik = im = bolaligim, quloq = im = 
qulog‘im, qishloq + im = qishlog‘im (Ba‘zi so‘zlar bundan mustasno: nok, chok, park, erk, 
ishtirok,huquq, ravnaq, ko‘rk, idrok, nutq, zavq + im =nokim, ishtirokim, erkim, huquqim, 
ko‘rkim 
Ong + la = angla 
Son + a = sana 
Yosh + a = yasha 
Ot = a = ata 
Yor + a = yara 
Yosh + ar = yashar 
Chuchi + k = chuchuk 
Ishqa + r = ishqor 

---

15 
Tala + n = talon 
So‘ra + q = so‘roq 
Tarqa + q = tarqoq 
Sayra + qi = sayroqi 
Tara – taroq, sana – sanoq, suva – suvoq, bo‘ya – bo‘yoq, yama – yamoq, qiyna – qiynoq, 
quvna – quynoq, mudra – mudroq, bodra- bodroq, yumsha – yumshoq, qiyna – qiynoq, 
sovi – sovuq, quri – quruq, o‘yna – o‘ynoqi, yig‘i – yig‘loqi kabi so‘zlarda a tovushi o ga 
almashadi. 
ESLATMA! Bora ber – boraver, o‘qiy ber – o‘qiyver kabilarda tovush almashishi yuz 
bergan. 
ESLATMA! Quyidagi so‘zlarda bir necha tovush o‘zgarishlari kuzatiladi: