Fonetika va fonologiya,nutq aparati,ona tilining unliva undosh tovushlar tizimi unli va undosh tovushlar tizimi

Undosh tovushlar ovoz va shovqinning ishtirokiga ko`ra ikki

1. Jaranglilar : b , v , g , d , z , j , dj , y , g` , m , n , ng , l , r ;

2.Jarangsizlar : p , f , k , t , s , ch , sh , q , x , h.

NUTQ APARATI

• Nutq apparati, faol va nofaol nutq a’zolari, ovoz paychalari, bo‘g‘iz, artikulyatsiya, artikulyatsiya bazasi, artikulyatsiya o‘rni va usuli, portlovchi, sirg‘aluvchi, til oldi,til o‘rta, til orqa, lab undoshlari .
• Nutq tovushlarini hosil qilishda ishtirok etuvchi qismlar nutq a’zolari (apparati) deyiladi. Nutq tovushlarining hosil bo‘lishida quyidagi a’zolar ishtirok etadi: o`pka, kekirdak, ovoz paychalari, bo`g`iz, bo`g`iz qopqog`i, kichik til, tanglay, til, tish, lab. Bular orasida faol ishtirok etadigan organlarga ovoz paychalari, til, lab, yumshoq tanglay, qattiq tanglay, pastki jag` kiradi .
• Nutq apparatining, ya’ni nutq a’zolarining harakati natijasida tovush hosil bo`lish jarayoni artikulyatsiya