Foyda solig’ining iqtisodiy mohiyati va shakllanish bosqishlari. Foyda solig’ining iqtisodiy mohiyati va shakllanish bosqishlari

Chegirib tashlanadigan xarajatlar
(O‘zR SK 141-modda)
Moddiy xarajatlar
Mehnatga haq to’lash xarajatlari
Amortizatsiya xarajatlari
Boshqa xarajatlar
Kelgusida soliq solinadigan foydadan chegirib tashlanadigan hisobot davridagi xarajatlar
Чегирилмайдиган харажатлар
(ЎзР СКнинг 147-моддаси)
Солиқ солинадиган фойдани аниқлашда чегирилмайдиган харажатларга қуйидагилар киради:
- моддий қимматликларнинг табиий камайиши нормаларидан ортиқча йўқотишлар ва бузилишлар;
- белгиланган нормалардан ортиқча харажатлар (хизмат сафарлари, вакиллик харажатлари, ихтиёрий суғурта турлари бўйича ажратмалар);
- нодавлат пенсия жамғармаларига ажратмалар;
- солиқ тўловчининг фаолиятида талаб этилмайдиган касблар бўйича кадрлар тайёрлаш харажатлари;
- ходимларга тўланадиган моддий ёрдам;
- суд чиқимлари;
- айбдорлари аниқланмаган ўғирликлар ва камомаддан ёки айбдор томон ҳисобидан зарур суммаларнинг ўрнини қоплаш мумкин бўлмаганда кўрилган зарарлар ва бошқалар.
Ҳисобот даврининг солиқ солинадиган фойдадан келгусида чегириладиган харажатлари (ЎзР СКнинг 146-моддаси)
Солиқ солинадиган фойдани аниқлашда чегирилмайдиган харажатларга қуйидагилар киради:
Ушбу харажатлар улар юзага келган пайтда, жорий ҳисобот даврида солиқ солинадиган фойдани ҳисоблаб чиқаришда чегирилмайди, улар кейинги даврларда, солиқ тўловчининг ҳисоб сиёсати билан белгиланган, лекин ўн йилдан кўп бўлмаган муддат ичида чегирилиши лозим. Бундай харажатларга қуйидагилар киради:
1) янги ишлаб чиқаришлар, цехлар, агрегатларни, шунингдек серияли ва оммавий ишлаб чиқариладиган янги маҳсулот турларини ҳамда технологик жараёнларни ўзлаштириш харажатлари;
2) барча турдаги асбоб-ускуналар ва техник қурилмаларни, уларнинг ўрнатилиш сифатини текшириб кўриш мақсадида комплекс синаб кўриш (ишлаб турган ҳолатида) харажатлари;
3) ишчи кучлари қабул қилиш ва янги ишга туширилган корхонада ишлаш учун кадрлар тайёрлаш билан боғлиқ харажатлар;
4) асосий воситалар ва номоддий активларнинг жадаллаштирилган усулда ҳисобланган амортизация суммаси билан СКга мувофиқ белгиланган нормалар бўйича ҳисобланган амортизация суммаси ўртасидаги фарқ.
Mamlakatimizda olib borilayotgan soliq siyosatida soliq imtiyozlari asosan investitsion faoliyatni rag’batlantirishga, ishlab chiqarishni yangi texnik va texnologiya asbob-uskunalar bilan qayta modernizatsiya qilish hisobiga korxonalar moliyaviy holatini faollashtirish, mamalakatimiz eksport salohiyatini ko’paytirishga qaratilgan. Soliq imtiyozlarini belgilashda ayrim toifa soliq to’lovchilarni soliqlardan to’liq yoki vaqtincha ozod qilish yoki soliqlarni kamaytirish bilan birgalikda korxona ixtiyorida imtiyoz hisobiga qoladigan mablag’lardan maqsadli va oqilona foydalanish maqsad qilib qo’yilmoqda.