Foydalanilgan adabiyatlar … kiri sh bitiruv malakaviy ishning dolzarbligi

Aktiv minimumga (asosan);
1. Og‘zaki nutqda ko‘proq;
2. Mavzu bo‘yicha tanlash tamoyili;
3. Boshqa so‘zlar bilan bog‘lana olishligi tamoyili;
4. Namunaviylik tamoyili;
5. Sinonimlarni chiqarib tashlash tamoyili;
Passiv minimumga esa:
1. Yozma-adabiy tilda ko‘proq ishlatilishi tamoyili;
2. Ko‘p ma’noga ega bo‘lish tamoyili;
3. Qo‘shimchalar orqali so‘z yasay olish tamoyili;
Passiv minimum deganda biz nutq faoliyatining faqat retseptiv, ya’ni tinglab tushunish va o‘qish turlarida ishlatiladigan leksik birliklarga aytamiz. Har qanday leksik birlikni ikki tamoni mavjuddir.
1. shakl
2. ma’no
So‘zning shakli ham o‘z navbatida ikki xil ifodalanadi.
1. tovushlar orqali
2. harflar orqali, ya’ni grafik shakli.
Birinchisidan nutq organlarining harakati orqali bajarilsa ikkinchisida esa qo‘lning harakat qilishi orqali sodir bo‘ladi. Ularni qabul qilishda esa birinchi shaklni eshitish orqali qabul qilinsa, ikkinchisini esa ko‘rish sezgisi orqali qabul qilinadi. Til bilan tafakkurni bog‘liqligini hisobga olgan holda olsak tushunchalardan so‘zlarning ma’nosi kelib chiqadi.
Masalan: Ruscha 1. tushunchasi 2. tildagi shakli
1. Fikrni yozma bayon qilishda ishlatiladigan oqni qora qilinadigan narsa.
2. Ruscha (rus tilida)
A ren (ingliz tilida)
YA’ni bir xil tushuncha har xil ifodalanadi, shakl boshqa – boshqa.
Ingliz tili leksikasining tilshunoslik xususiyatlari yuqorida aytilgan so‘zning shakli va ma’nosi bilan bog‘liqdir.
Tilshunoslikning xususiyatlari ikki guruhga ajraladi:
1. ingliz tili leksikasining o‘zini xususiyati.
2. ingliz tili leksikasining ona tili bilan taqqoslaganda kelib chiqadigan xususiyatlar.
Birinchi guruh xususityalariga quyidagilar:
1. ingliz tilidagi so‘zlarning ba’zi harflarni o‘qimasligi.
Light, whose, what, knife va boshqalar.
2. ba’zi ingliz so‘zlarini qoidadan tashqari o‘qilish;
To give, to pul, broad, gone
3. so‘zlarni ko‘p ma’noli bo‘lishi;
Light – yorig‘, yengil
Old – qari, eshi va xokazo
4. Konversiya orqali so‘z yasalishi (ma’no);
To work – work; lift – lift.
To spring – spring va boshqalar.
Ikkinchi guruhga, ya’ni ingliz tili leksikasini ona tili leksikasi bilan qiyoslaganda quyidagi xususyaitlar kiradi.
1. O‘zbek tilidagi so‘zda ingliz tilidagi ikkita so‘zning to‘g‘ri kelishi; qo‘l – arm, hand.
2. Baynalminal so‘zlarning mavjudligi:
Start, volley – ball.
Leksikani metodik tipologiya qilishda asosiy e’tibor ularni talaffuz va grafik shakllari, ma’nosi, hamda gapdagi funksiyalariga beriladi. O‘zlashtirilishi qiyin bo‘lgan so‘zlarni o‘rgatishda o‘qituvchining o‘zi qo‘shimcha mashqlar ishlab chiqadi va ularni dars jarayonida qo‘llashi lozim.