Foydalanish usullari

Qadimgi Yunoniston tangalarini davrlashtirish.




Dastlab Gretsiyada tanga tushunchasi bо‘lmay,


о‘rniga
tovar ayirboshlash vositasi orqali savdo qilar edilar. Dastlab Ellada

о‘lkasida
orol davlat bо‘lgan
Egina Lidiyaga yaqin bо‘lganligi
sababli, ya’ni Lidiya elektron tangalari bilan tanish bо‘lganligi
sababli ular birinchi bor tanga zarb qilishni yо‘lga
qо‘ydilar.
Bu tangalarning tashqi kо‘rinishi
borasida olimlar ikkilanuvchi fikrlar aytishgan. Ayrimlari tanga tarkibidagi
metallga qarab Lidiyaliklar bilan savdo natija qilish orqali paydo bо‘lgan
degan fikr mavjud bо‘lsa,
bir tomondan tanganing mahalliy kelib chiqishi jihatidan mahalliy ravishda shu
zaminda paydo bо‘lgan
degan fikr ham yо‘q
emas.




     Egina tangalari
loviyasimon kumush shakli berilgan bо‘lib
dastlabki kо‘rinishni
kо‘rsatadi.
Ularni zarb qilish mos quyma sо‘ngra
esa ustidan zarb urinib tanga shakliga keltirilgan. Ular tangani «stater» deb
nomlashgan, tarjimada «tarozi»(grekcha) degan ma’noni bildiradi.Egina
staterlarida toshbaqa surati tasvirlangan.Bu staterning og‘irligi 12 gramm bо‘lgan.
Gerodotning ma’lumotlarida ham shunga

о‘xshash
ma’lumotlar keltirilgan.




               
Lishklana tangalari haqida Agrikole quyidagicha ma’lumot keltiradi. «Attikaning
tо‘rtinchi
qiroli Agrifoniy kullariga kumushni Lavrion tog‘idan qazib olishni buyurdi». .Talant
grek tilidan olingan bо‘lib,
talvatov og‘irlik degan ma’noni bildiradi. U dastlab Etnada og‘irlik

о‘lchov
birligi sifatida ishlatilgan. Taxminga kо‘ra
u Elladaga Vavilondan kirib kelgan. 1 talant 60 minaga teng bо‘lsa
6000 ming draxmaga

о‘lchangan
yoki 36000 obolga teng. 594 yilga kelib Afinada Solon islohatidan sо‘ng,
talantga aniq og‘irlik miqdori belgilanadi. YA’ni 26,196 kg ga tenglashtirilgan.
Ungacha talant 34,33 kg og‘irlikda noaniq ravishda mavjud edi. Iskandar Elomonga
kelib talant 25,9 kg tilloga tenglashtirilgan. Demak talant hisobsiz bо‘lgan
tangalarni og‘irlik sifatida

о‘lchash
uchun ishlatilgan.




Draxma (Grekcha – braxil- uyum) degan ma’noni bildirib, uning kelib chiqishi
odamzodning metalni parchalangan holda ishlatib yurish davriga oiddir. Bu
qadimgi grek tangasi ham hisoblanib, u evolyusion yо‘l
bilan rivojlanib kelib, antik Gretsiyada 1 ming 100 draxmaga tenglashtirilgan.
6000 draxma 1 talantga teng bо‘lgan.
Draxmalarni zarb qilishda kumushdan foydalanishgan.




U eramizdan av. VI asrda boshlangan. Gretsiyaning turli xududlarida uning
og‘irligi turlicha edi. chunki har bir

о‘z
imkoniyatlari qarab draxmalarni zarb qilgan. Egina draxmasi 6,07 gr kumushni
tashkil etsa erdi Attika draxmasi 4,36 gr kumushni tashkil qilsa. Korinor
draxmasi 2,97 yoki 2,91 gr ni tashkil qilgan. Abder draxmasi esa 3,6 gr kumush,
Xiosos draxmasi 3,93 ga teng bо‘lgan.




Ammo Savdolar kо‘proq,
Afina draxmasida (4,25 gr kumush) olib borilgan. Draxmalardan tashqaridan
didraxma, tetradraxma, dekadraxma kabilar ishlatilgan.Draxmalar grek 
millatiga xos, ular kо‘proq
va intensiv ravishda chiqarilgan.

Hozirgi kunda Makedoniya, Kipr pullari hisoblanadi.



1. 


Tetradraxma (- 4 draxma) kumush. Afrikaga tegishli er.av. 500 y.



2. 


Draxma (6 obolga) kumush. Afrikada er.av. 500 y



3. 


Triobol (1g‘2 draxmaga teng) kumush.

Afinada er.avv. 500 y



4. 


Obol (1g‘6 draxmaga teng) kumush.

Afinada er.av. 500 y



5. 


Tetradraxma. Kumush Sirkuza er.av 510 y



6. 


Didradraxma S-2 draxmaga kumush. Sirakuzda 
er.av 510 y



7. 


Draxma Sirakuza. Kumushdan yasalgan. Er.av 510



8. 


Obol Kumush Sirakuzada er.av 500 y ishlatilgan.



9. 


Litra, kumush Sirakuzada er.av. 500 y.

---

[1] Федоров-Давыдов Г.А. Монеты
рассказывают. – М.: Педагогика, 1990. – Б. 35.

1
Ртвелaдзе Э.В. Древние мoнеты Средней Aзии.... - Б. 8.

1
Aюпова. Ф. Қадимий тангалар // “Moзийдан садо”, 2000. - №. 1-2 (5-6) -
Б. 80-81.