Foydalanuvchanlik tushunchasi va zaxira nusxalash

Foydalanuvchanlik tushunchasi va zaxira nusxalash
Foydalanuvchanlik. Kompyuter xavfsizligi axborot va axborot
tizimlarini ruxsatsiz foydalanish, ochish, buzish, o‘zgartirish yoki yo‘q
qilishdan himoya qilishni anglatib, uning eng muhim maqsadi axborot
konfidensialligini, yaxlitligini va foydalanuvchanligini ta’minlashdir.
Kompyuter tizimlaridan ma’lumotlarni saqlash va ishlash uchun
foydalanilsa, xavfsizlikni nazoratlash vositalari ma’lumotlarning
suiste’mol qilinishidan himoyalashda ishlatiladi. O‘z navbatida, axborot
Tizimlarining o‘z maqsadiga erishishiga imkon beruvchi
Foydalanuvchanlikni ta’minlash muhim hisoblanadi.
Foydalanuvchanlik tushunchasiga turli soha korxonalari va olimlar tomonidan turlicha ta’riflar keltirilgan, xususan:
-
konfidensial ma’lumotlarga yoki manbalarga ehtiyoji
bo‘lganlar uchun foydalanish imkonini berish;
-
vakolatli foydalanuvchilarning ma’lumotlardan va axborot
tizimlaridan o‘z vaqtida va ishonchli foydalanish imkoniyati;
-
obyektlardan qonuniy foydalanish imkoniga ega vakolatli
shaxslarning tizimga kirishiga to‘sqinlik qilmaslik;
-
tizimlarning tezkor ishlashini va qonuniy foydalanuvchilarga
rad etilmaslikni kafolatlash.
Hozirda barcha sohalarda axborot texnologiyalarining keng joriy
qilinishi tashkilot yoki korxonalar faoliyatini yuritishda muhim ahamiyat
kasb etayotgan bo‘lsada, tashkilotda axborot tizimlari bilan bog‘liq
muammo kuzatilsa, uning faoliyati katta yo‘qotishlarga duch kelishi
mumkin. Faraz qilaylik, xosting provayderlarida xizmat ko‘rsatishda 99%
foydalanuvchanlik ta’minlangan bo‘lsin. Bu qiymat ko‘rinishdan katta
bo‘lsada, bir yilda 87 soat (3.62 kun) xizmat ko‘rsatilmaganligini
anglatadi. Bu vaqt ichida tashkilot, xizmat ko‘rsatish hajmiga bog‘liq,
turlicha zarar ko‘rgan bo‘lishi mumkin. Yuqoridagi holda, hattoki 99.9%
xizmat ko‘rsatishda foydalanuvchanlikka erishilgan bo‘lsada, yiliga
9 soat yo‘qotish kuzatiladi.
Xizmat ko‘rsatishdagi mazkur zararlarni kamaytirish nafaqat
Facebook yoki Amazon kabi yirik korporasiyalar uchun, balki barcha
tashkilotlar uchun ham muhim hisoblanadi. Xususan, 2013 yilda 30
daqiqa davomida www.amazon.com saytining ishlamay qolishi
kompaniyaga 2 million dollarga (daqiqasiga 66 240 $) tushgan.
Yuqori foydalanuvchanlik - o‘zida quyidagi 3 ta omilni birlashtiradi:
-
xatolarga bardoshlilik: bu omil tizimda xatolik kuzatilgan
taqdirda ham ishlamay qolmaslik shartini ko‘rsatadi;
-
taqdim etilayotgan xizmatlarning kafolati: xizmatlar,
shuningdek, tizimlar ham har doim mavjud bo‘lishi kerak;
-
Ma’lumotlar xavfsizligi:infrastruktura tarkibidagi ma’lumotlar yaxlitligi, undagi jarayonlar va xodimlar ishlamay qolgan
taqdirda ham ta’minlanishi shart.