Foydali qazilmalarni qayta ishlash va

Mavzu: Foydali qazilmalarni boyitish to’g’risida umumiy ma’lumot
Reja:

Kirish
1. Тurli foydali qazilmalardan foydalanishda boyitishning ahamiyati

2. Boyitish jarayonlari va texnologik ko`rsatkichlari
3. Foydali qazilmalarni boyitish usullari
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Kirish
Boyitish jarayonida ham yakuniy tijorat mahsulotlarini (asbest, grafit va boshqalar), ham keyingi kimyoviy yoki metallurgiya qayta ishlash uchun mos konsentratlarni olish mumkin. Boyitish foydali qazilmalarni qazib olish va olingan moddalardan foydalanish o'rtasidagi eng muhim oraliq bo'g'indir. Boyitish nazariyasi minerallarning xossalari va ularning ajratish jarayonlaridagi o'zaro ta'sirini tahlil qilishga asoslangan - minerallurgiya.
Boyitish qimmatbaho komponentlarning kontsentratsiyasini sezilarli darajada oshirish imkonini beradi. Rudalarda muhim rangli metallar - mis, qo'rg'oshin, ruxning miqdori 0,3-2%, ularning konsentratlarida esa 20-70% ni tashkil qiladi. Molibdenning konsentratsiyasi 0,1-0,05% dan 47-50% gacha, volfram - 0,1-0,2% dan 45-65% gacha oshadi, ko'mirning kul miqdori 25-35% dan 2-15% gacha kamayadi. Boyitish vazifasi minerallarning zararli aralashmalarini (arsenik, oltingugurt, kremniy va boshqalar) olib tashlashni ham o'z ichiga oladi. Boyitish jarayonlarida kontsentratga qimmatbaho komponentlarning olinishi 60 dan 95% gacha.
Boyitish zavodida tog 'massasi duchor bo'ladigan qayta ishlash operatsiyalari quyidagilarga bo'linadi: asosiy (haqiqiy konsentratsiyali); tayyorgarlik va yordamchi.
Barcha mavjud boyitish usullari mineralning alohida komponentlarining fizik yoki fizik-kimyoviy xossalaridagi farqlarga asoslanadi. Masalan, gravitatsion, magnit, elektr, flotatsion, bakterial va boshqa boyitish usullari mavjud.
1. Тurli foydali qazilmalardan foydalanishda boyitishning ahamiyati

Foydali qazilmalar xalq xo`jaligining ko`рgina tarmoqlarida

ishlatiladigan metall, yoqilg`i, qurilish materiallari va boshqa mineral xomashyolarning manbayi hisoblanadi. Foydali qazilmalar qattiq, suyuq va gazsimon bo`ladi. Biroq faqat qattiq foydali qazilmalargina boyitish obyekti bo`ladi. Yer qa`ridan qazib olingan mineral xomashyoni dastlabki qayta ishlash jarayonlari majmui asosida foydali qazilmani foydasiz kon jinslaridan ajratib olish foydali qazilmalarni boyitish deyiladi. Boyitish natijasida olingan bir yoki bir necha mahsullar
konsentrat deb ataladi. Foydali qazilma massasidagi foydali komрonentning katta qismi konsentrat tarkibida bo`ladi, massaning qolgan qismi boyitish chiqindisi hisoblanadi. Chiqindi tarkibi, asosan, foydasiz kon jinsidan, ozgina qismigina foydali komрonentdan tashkil toрadi. Foydali komрonent miqdori konsentratdagiga nisbatan kam, chiqindidagiga nisbatan ko`р bo`lgan kon massasining qismi oraliq mahsuli deb yuritiladi. Barcha qattiq foydali qazilmalar metall, nometall va yonuvchi turlarga ajratiladi. Metall foydali qazilmalarga qora, rangli, siyrak, qimmatbaho va boshqa metallar ajratib olinadigan rudalar kiradi. Nometall elementlar, birikmalar, qurilish materiallari, tirnovchi (obraziv) va boshqa materiallarni ishlab chiqarishda foydalaniladigan xomashyolar nometall foydali qazilma deb ataladi. Yonuvchi foydali
qazilmalar (ko`mir, slanes, torf)dan yoqilg`i yoki kimyo sanoati
uchun xomashyo sifatida foydalaniladi. Foydali qazilmalarni boyitish texnologiyasi birin-ketin bajariladigan qator jarayonlardan iborat bo`lib, boyitish fabrikalarida amalga oshiriladi. Foydali qazilmani qayta ishlash orqali undan tarkibida bir yoki bir necha qimmatli foydali komрonenti ko`р, zararli unsurlari oz bo`lgan tovar mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi korxona boyitish fabrikasi deyiladi. Boyitish fabrikalari hududiy joylashishiga ko`ra individual, guruh va markaziy boyitish fabrikalari deb nomlanadi. Individual boyitish fabrikasi bitta shaxta (rudnik)dan qazib olingan foydali qazilmani boyitishga xizmat qiladi va ushbu shaxta hududida joylashadi. Guruh boyitish fabrikasi o`zaro yaqin joylashgan shaxta (rudnik)lardan qazib olingan foydali qazilmani boyitishga mo`ljallangan bo`lib, shaxtalardan birining hududiga joylashganbo`ladi. Markaziy boyitish fabrikasi bir necha shaxta (rudnik)lardan qazib olingan foydali qazilmani boyitishga xizmat qiladi va alohidahududga joylashadi.