Fransuz adebiyatinin' iri wakili,dramaturg Pel Kornel1606-1684-jillar araliginda jasap doretiwshilik qilgan. Ol sud shinovnik shanaraginda dunya keldi

Fransuz adebiyatinin' iri wakili,dramaturg Pel Kornel1606-1684-jillar araliginda jasap doretiwshilik qilgan. Ol sud shinovnik shanaraginda dunya keldi. Ruan qalasindag'i kolledjinde oqiydi son huquq taniwdi uyrenip advokat bolip isleydi.Kornel doretiwshiliginin daslepki boliminde(1929-1639) aristokrat klasinin' jemiriliwi,onin' adepsizliklerin korsetip bergen "Melita","Beva","Sud galeriyasi", siyqli komediyalarin jaratti.Biraq ol bul pyessalari menen emes onnan keyin doretken tragediyalari menen tanilgan.onin' 1-tragediyasi"Medeya"(1635) syujetin antik jaziwshilari Evripid ha'm Senekanin' Medeya haqqindag'i shigarmalarinan aladi. Onda aristokratlardin buziqliginan azap shekken hayal suwretlenedi.2-shigarmasi "Komik Illyuziya" da dosliq haqqinda bolip, basshi topardan ezilgen adamlardin huquqin qorgaydi. Keyin ol erkinlikti suyiwshi jaziwshilardan ham 1630-jillardagi urislardan,1635-1636 jildagi diyqanlar koterilisinen tasirlenip "Sid"(1636-j) realistlik tragediyasin do'retti.bunda patshaliqti kemshiliksiz qilip suwretlemeydi,sol sebepli Korneldi qisimga aladi.endi ol klassicizm qagiydalarin buzbay doretiwshilik etedi.bunnan son' "Goraciy" (1639)tragediyasindagi realistlik waqiyalar,monarx abroyina daq keltiretin momentler ogan sin koz benen qarawshilardi kobeytedi.bunnan keyingi shigarmalarinda klassicizmdi elede kusheytedi. Endi realistlik waiyalardin ornina fantastik obrazlardi dorete baslaydi."Cinna yaki Avgust marhamati"(1639-jil)tragediyasinda aytarliqtay konflekt joqligi shigarmanin korkemligine, mazmunina ziyan jetkeredi.Karnel tek fransuz tragediyasinin' emes,al fransuz xarakterli komediyasinin' da tiykarshisi."Qallob"(1643-jil)komediyasinda aristokrat wakillerinin' qalbeki ha'm elliyoziyali omirin masqara qiladi, "Rodogunda"(1644-jil), "Irakliya"(1647-jil)tragediyalarinda mamleket qarama-qarsiliqlarin suwretlegen.XVII asirdin' 60-70-jillari jazgan "Sertoriya","Sofonisbi" tragediyalarinda fronde hareketinde qatnasqan princ Kond siyaqli feodal baylardi aqlaydi.

"SID" tragediyasi: bay aristokrat Dn Gomes graf Gormastin' qizi Ximena menen Don Doigonin' balasi Rafrigo Dias bir birin unatadi.olardin' shan'aragida bul muhabbatqa qarsi emes edi. Biraq bir kuni qiral Don Diegondi oz balasina ustazliqqa shaqiradi. Bunnan graf Gormas umitlenip jurgen edi. Ol qiralga xizmetlerin umitqanin ashiq aytip, ayiplay baslaydi.2 feodal arasina suwiqshiliq tusedi. Gomes Rodrigonin' akesin jerge urip,zeynine tiyetin sozler aytadi. G'arri Don Diegonnin' o'sh aliwg'a qurbi jetpeydi,oni balasina tapsiradi. Balasi 2 ot arasinda qaladi.eger osh alsa suyiklisinen ajraladi,osh almasa shan'araginin' abroyina ziyan keledi. Ol shanaraginin abroyin oylap Gomesti duelge shaqirip oni oltiredi. Suyiklisi Ximena ogan ashiwi kelip,patshadan oni jazalawdi soraydi.olar ekewide ruw adetlerine kore oz akeleri aldindagi waziypani orinlamaqshi bolsa da,kewil isin umitpaydi.bul arada Rodrigo mamleketke basip kelgen arablarga qarsi uris qilip,olardi jenedi.hatteki dushpan tarepte Rodrigonin' batirligina hayran qalip oni "Sid"(Mirza) dep ataydi. Patsha oni jazalawga batina almaydi.al, Ximena Rodrigoni oltirgenge turmisqa shigiwin aytad.Patsha kim jense qiz soniki deydi. Tragedya jaqsiloq penen juwmaqlanadi,sebebi qizga talapker Don Sancho duelde jeniledi.Ximena menen Radrigo tabisadi. Bul tragediyanin syujetin Ispan bahadiri Radrigo Dias haqqindag'i orta asir qaharmanliq eposinan ha'm Gilen' de Kastronin' "Sidtin' jaslig'i" piessalarinan alasada, oz zamani korinisinde Franciyadag'i jamiyetlik-siyasiy waqiyalarga baylanisli doredi.XVII asir 1-yarimindagi feodalizmdi toqtatiw,kushli mamleket duziw zarurligin suwretleydi.onda eski feodalizmnin'"qanga qan" degen eski tartibinin' ornina xaliq aldindag'i azamatliq waziypasi ustin ekenin korsetedi. Feodalliq koz qarasti Graf Gormas obrazinda beredi.onin"men nabit bolsam,putkil mamleket nabit boladi" degen sozin qaralaydi.bul tragediyasinda patshaliqti kemshiliksiz etip suwretlemeydi sonliqtan oni qisimga aladi.bunnan son ol "Sid"tragediyasinday ken' demokratik,xaliqshil idiyaga bay shigarma dorete almaydi.

Goraciy tragediyasi:

Rim ha'm Alba Longa qalalarinin' ortasinda jetekshilikti qolg'a kirgiziw ushin gures boladi.Rimnen g'arri Publiy Goraciydin' 3 egizek ullarinin' shegine tusedi.Al,Alba-Logadan bolsa Kuriaciyler shegine tusedi.Goraciylerden biri Kuriaciylerdin' qsrindasi Sabinaga uylengen bolsa,Publiy Goraciydin' qizi Kamila Kuraciylerdin' birine unastirilg'an boladi. Bul gures har eki qizdi da tashwishlentiredi.bir jaginda agalari,ekinshi jaginda suygen yari.Biraq olar muhabbatin watanparwarliqqa qurban qilmaydi.xaliq arasinda Gorciylerden 2 agasi olip 3-Gorasiy qaship ketipti degen gapler shigadi.buni esitken akesi garri Publiydin qaship aman qalganinan martlershe qaza tapqani jaqsi edi dep qatti ashiwi keledi. 3-Gorasiy Qorganiw ushin qashqan edi.en' soninda ol Kuriaciylerdi jen'ip Rimge saltanatli turde qaytip kiyatirsa,aldinan Kamila shigadi. Ol suygeninin' qazalanganin sezip,qatti azap shegip jilaydi.Ajagasinin' tabisina quwaniwdin' ornina, dushpan ushin jilap atirgan qarindasina qatti ashiwlangan ajagasi oni qilishi mn oltirip jiberdi.usilay etip ol qaharman jigitten jinayatshi jigitke aylanadi.biraq onin' jinayatin patshaliq keshiredi. Kornel bul tragediyanin' syujetin Rim tariyxshisi Tit Liviydin' "Ayyemgi grek mamleketinin' payda boliwi haqqinda apsana" atli kitabinan aladi.Bul tragediyada Kornel mamleket ha'm jamiyet ushin gu'resti 1-oring'a qoyadi.garri Publiy Goraciy obrazinda mamleketi ushin har qanday shaxsiy qurbanliqtan qaytpaytin insan obrazin doretedi.mamlekettin' bolekligi ushin gu'resip atirgan feodallardi qaralaydi. Duris shigarmada ustin tareptin' azzi tarepti boysindiriwi siyaqli gumanistlik mazmuni watanparwarliqqa ziyan jetkermey qalmaydi.