Футбол тўҒрисида чиқҚан қонунни ҳаётга тадбиқ этиш

O'zbekistonda futbolni rivojlanishi sportchilarning erishgan yutuqlari.


R e j a:

1. 
   Futbolni yanada rivojlantirish yuzasidan chikkan qarorni joylarda tashvikot va targibot qilish.
   
2. 
   Futbol bilan shugullanish uchun shart u7sharoit yaratish.
   
3. 
   Yeshlarni futbol turi bilan shugullanishi uchun tugaraklar tashqil etish.
   
4. 
   Mustaqillik yillarida futbol sportchilari erishgan yutuqlar
   

Futbol xalk sevgan uyin. Garchi uzbekcha nomlanmasada,Vatani xam Angliya xisoblansa-da tushinishi oson bulgani,qonun koidalari oddiy tarzda tuzilgani ,muximi u bilan xarbir kiishi shugullani olishi uchun xam futbol butun duneda mashxur bulib ketgan,xar bir xalk uni uziniki deb xisoblaydi.Shu sababli xam u xalk uyini,millionlar uyini deb ataladi.
k i Yeshlik choglarida bir marta bulsa xam tup tepmagan ugil bola bulmasa kerak Lekin keyinchalik bu soxani uziga kasb qila olish xammaga xam nasib etavermaydi.Galaba qilsang el seni kukka kutaradi,maglub bulsang...Maydonda un bir kishi birlashib xarakat qilgani bilan,ularning mexnat natijasi butun omma kayfiyatiga tasir etadi.Xullas,futbol el yuragidan joy olgan ajoyib sport turlaridan biridir.Shuning uchun xam bu soxada xizmat qilayetgan kishilar tezda mashxur bulib ketadilar,ishini koyilmakom qilib bajarganlari esa doimo el ardogida koladilar .
Futbol jamoasida 11 kishi uynagani bilan bir yarim jamoa musobakada katnashadi. Uyin maydoni, maydonni eni 60 -90 metr, buyi 90 - 120 metr buladi. Uynaladigan tupni aylanisining diametri kesimi 680 - 710 mm,ogirligi 396 - 453
gr buladi.Uyin 90 min. 2 taym 45 minutdan tashqil topadi.Taymlar orasidagi 15 minutlik tanaffus beriladi.
Futbol tarixida birinchi marta 19 asr urtalarida Angliyada futbol klubi "SHeffild Yunayted " 1855 - 57 yillarda birinchi milliy assosiatsiya (1863) tuzildi.19 -asr oxiri-20 asr boshlarida Yevropa va Lotin Amerikasining kup mamla katlarida milliy futbol soyuzlari tashqil qilindi.1904 yili xalkaro futbol assosiatsiyalari federatsiyasi - FIFA (1976 yilda ) 140dan ziyet mamalakatni milliy federatsiyasini birlashtirgan. 1946 yili Yevropa futbol assosiatsiyalari soyuzi -UYEFA tuzildi. Futbol 1900 yili Olimpiada uyinlari programmasigi kiritildi.1930 yildan futbol buyicha jaxon chempianati,1955 yildan Yevropa chempionlar kubogi,1960 yildan Yevropa chempionati va Yevropa mamlakatlari kubok egalari kubogi,1971 yildan UYEFA kubogi musobakalari utkazilmokda.Olimpiada uyinlarida SSSR futbolchilari. 1 ta oltin~(1956) 2 ta bronza (1972,1976) medalini kulga kiritib. 1960 yilda Yevropa chempioni (1964 va 1972 yili 2 -urinni)egalladilar.
Rossiyada dastlabki futbol komandalari 19-asr oxirida paydo buldi. SSSRda Butunittifok futbol seksiyasi(xozirgi SSSR futbol federatsiyasi)1924 yili tuzildi.1936 yildan klub komandalari urtasida SSSR birinchiligi va kubok musobakalari utkazilmokda.
1976 yili SSSRda 5 mln ga yakin kishi,jumladan 1,5 mln razryadli sportchi va 700 dan ortik sport masteri futbol uynadi.SSSR futbol federatsiyasi 1946 yildan FIFA ,1954 yildan UYEFA azosi xisoblanadi.
O`zbekistonda futbol komandasi dastlab 1911 yil Fargonada,keyinchalik TOshkent va Andijonda tuzildi.1937 yildan futbol buyicha UZ SSR kubogi musobakalari va O`zbekiston chempionati utkazilmokda.Bu musobakalarda Toshkentning "Spartak","Dinamo","Sokol" komandalari eng kup yutuklarga erishgan.1960 yildan Toshkentning "Paxtakor "komandasi SSSR birinchiligining oliy ligasida katnashgan.UzSSRda 30 -yillarda G.Sorvin ~UzSSR da futbol buyicha birinchi sport masteri, P.Chitov, A.Adisian, M.Xujayev, D.Berlin, 50-60 yillarda A.Grigoryan,B.Kaverznev,L.Maksudov,I.Tazetdinov,O.Motorin,Y.Pshenichnikov,A.Azizxujayev,M.Sharipov,B.Abduraimov,X.Raxmatullayev,G.Krasnitskiy,S.Stadnik, 70-yillarda T.Isakov, M.An, V.Fedorovlar eng kuchli O`zbekistonning futbolchilari edilar.1959 yili UzSSR futbol federatsiyasi tashqiletilishi O`zbekistonda futbolni yanada rivojlanishiga tasir ko`rsatdi. UzSSRda futbolni rivojlantirishda trenerlardan YE.Valitskiy, A.A.Keller,S.A.Arutyunov,M.Akbarov va boshqalarning xizmati kattadir.
O`zbekiston Respublikasi Vazirplar Maxkamasining 1996 yili 17 yanvar 27 conli "O`zbekistonda futbolning rivojlantirishning tashqiliy asoslari va prinsiplarini tubdan tokomillashtirish chora-tadbirlari tugrisi"da hamda 1996 yil 13 mart 96 sonli "Futbolni rivojlantirishni ragbarlantirish ni chora tadbirlari turgrisida"gi qarorlarini bajarish va bulajak msutaxasislarni jismonan soglom,mexnat va Vatan ximoyasiga tayyer,vatanparvarlik ruxida tarbiyalangan fukoralar kilib tayyerlash hamda respublikada sportni rimvojlantirish,nufuzli xalkaro musobakalarda muvafakiyatli katnashishni taminlash uchun chora tadbirlash tuzish lozimligini uktiradi.
Umumtalim maktablarida ushbu qarorni bajarish uchun joylarda xamma tashqilotlarda xokimiyatlar boshchiligida tadbirlar tuzib ushbu tadbirlarni bajarish uchun sharoitlar yaratish va jixozlar olish hamda fukorolar urtasida targibot va tashvikot ishlarini olib borish,maktablarda va maktabdan tashkari muassasalarda musobakalar utkazish ni amalga oshirish lozim.Maktablarda yukoridagi qarorni bajarish uchun futbolni
targibottva tashvikot qilish maqsadida burchak tashqil etish lozim.Bu burchakka O`zbekistonda uynayetgan yukori ligadagi jamoalarni uyinchilari va dune mikesida kuchli deb sanalgan jamoalari haqida malumot va natijalarni yeritib borish kerak.
Bundan tashkari maktab xayetini yerituvchi lavxalar va shaxar va tumanda golib bulgan sinf va maktablarni foto suratini yepishtirsa maqsadga muvofiq buladi. Ukuvchilar urtasida futbol buyicha xar xil konkurslar masalan devoriy gazetalar,futbolni yerituvchi sanat chizmalari, kechalar konkursi tashqil qilish lozim.Ukuvchilarni tugaraklarga tortish va ular bilan mashg`ulotlar utkazish uchun ukuvchilardan yerdamchilar tayyorlash va ularni grux raxbari qilib tayinlash kerak.Utkaziletgan mashg`ulotlarni yerdamchilargruxlarini nazorat va metodik yerdam berish tarzida tez-tez mashg`ulotlarni kuzatib borish tavsiya etiladi.Xar bir gruxga xomiy va boshlik qilib kattalardan birikitish kerak.Futbolni keng tashvikot qilish maqsadida tez-tez maktabda faoliyat ko`rsatgan, maktab xududidagi yashagan fukarolarni eslash va ularni xarmatini urniga kuyish maqsadida xotira musobakalarini utkazib turish kerak.Bu xotira musobakalariga kushni maktablar va xoxlvchi katnashuvchilarni taklif etish kerak.Utkazilgan musobaka va urnirlarni goliblarini xar -xil yo`l bilan takdirlab turish kerak.
Maktablarda futbolni ommalashtirish uchun maxsus yeki chukurlashtirilgan sinflar ochish tavsiya etiladi.Bu sinflarga maktabdan ukuvchilar yetarli talabgor yeki sinovdan uta olmasa kushni maktabning ukuvchilarini xam kabul qilish mumkin. Chukurlashtirilgan sinflarni nizomini kurib chikib ishlash joyini sharoitiga moslab XTB bilan kelishilgan xolatda ochish mumkin.Futbol sinf boshqa fanlarga kiyinchilik tugdirmaslik uchun yana bitta sport turidan ukuvchilarni kobul qilish kerak. Agar maktabda futboldan tashkari maktabda voleybol ommaviy tus olgan va maktabdasharoit yaxshi bulsa 20 ta ukuvchini futbolga va 15 ta kiz ukuvchini voleybol uchun kobul qilish kerak.Shu kurinishda tashqil etilgan sinflar boshqa fanlarda ikkiga bulinganada kiyinchiliklar tugilmaydi. Futbol gruxiga aloxida ukituvchi voleybol gruxiga aloxida ukituvchi dars utadi.Bu sinflarga kushimcha soatlar beriladi.Bu soatlar maktab maxsus setka soat va maktab ixtiyeridagi soatlardan olinadi. Sinfdagi ukuvchilar soni umumtalim maktablari uchun chikkan setka soatda ko`rsatilgan buyicha olinadi.