G. T. Cho‘lliyeva

---

G.T.CHO‘LLIYEVA
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ONA TILI O‘QITISH METODIKASI 
FANIDAN KURS ISHI YOZISH, UNI
RASMIYLASHTIRISH VA HIMOYA QILISH 
TARTIBI BO‘YICHA 
 
 
MATODIK TAVSIYA 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Buxoro – 2021 

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI 
 
BOSHLANG‘ICH TA’LIM METODIKASI KAFEDRASI 
5111700 – Boshlang‘ich ta’lim va sport, tarbiyaviyish 
ta’lim yo‘nalishi 3-kurs talabalari uchun 
ONA TILI O‘QITISH METODIKASI 
FANIDAN KURS ISHI YOZISH, UNI 
RASMIYLASHTIRISH VA HIMOYA QILISH 
TARTIBI BO‘YICHA 
 
 
METODIK TAVSIYA 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Buxoro – 2021 

---

Ona tili o‘qitish metodikasi fanidan kurs ishi yozish, uni rasmiylashtirish va himoya 
qilish tartibi. Metodik tavsiya. G.T.Cho‘lliyeva va b. Buxoro. Buxoro davlat universiteti, 
2021-yil. 40 bet. 
Mazkur matodik tavsiya 5111700 – Boshlang‘ich ta’lim va 
sport-tarbiyaviy ish yo‘nalishi bo‘yicha tahsil olayotgan 3-kurs 
talabalarga mo‘ljallangan. Unda bakalavriat bosqichi talabalari 
bilishi zarur bo‘lgan metodik tavsiyalar, jumladan, “Ona tili 
o‘qitish metodikasi” fanidan mustaqil amalga oshiriladigan 
ta’limiy topshiriqlar sirasiga kiruvchi kurs ishlarini bajarish 
bo‘yicha maslahatlar – kurs ishi uchun mavzular tematikasi, kurs 
ishini rasmiylashtirish tartibi, ilmiy rahbarga taqriz uchun 
taqdim qilish hamda kurs ishi himoyasida ishtirok etish, 
bajarilgan ishni baholash mezonlari haqida batafsil ma’lumot 
berilgan.
 
Tuzuvchi:
G.T.Cho‘lliyeva
 
 
Mas’ul muharrir:
p.f.d., dotsent (DSc) A.R.Hamroyev 
Taqrizchilar: 
p.f.n., professor D.N.Yo‘ldosheva 
f.f.b.f.d. (PhD) N.B.Adizova 
Kafedra yig‘ilishining 2021-yil_______dagi____-sonli bayonnomasi 
bilan muhokamadan o‘tgan va universitet Ilmiy-uslubiy Kengashida muhokama 
etishga tavsiya etilgan. 
Matodik tavsiya Buxoro davlat universiteti Ilmiy Kengashida muhokama 
etilgan va nashrga tavsiya qilingan (2021-yil __ _________dagi __-sonli 
bayonnoma). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
O‘quv jarayoni sifatini oshirishda mustaqil ta’limning roli katta 
ekanligi ma’lum. Mutaxassislarning fikricha, ta’lim oluvchilar uchun 
professor-o‘qituvchining dars vaqti(ma’ruza, amaliy, seminar)dagi 
og‘zaki bayonidan tayyor ma’lumot olgandan ko‘ra mustaqil ta’limiy 
faoliyat jarayonida olingan bilim ularning xotiralarida nisbatan ancha 
uzoqroq saqlanib qolar ekan. Demak, mustaqil ta’limning to‘g‘ri 
yo‘lga qo‘yilishi muayyan fan sirlarini puxta egallashda samarali
natija beradi.
Bugungi shiddatli jarayon respublikamizning ta’lim tizimida olib 
borilayotgan tub o‘zgarishlar jamiyatimiz ravnaqiga ijobiy ta’sir 
ko‘rsatayotganligini kuzatamizki, bu yangilanishlar oliy ta’limda 
mamlakatning intellektual salohiyatini oshirish, davlat ta’lim standarti 
talablariga javob bera oladigan, yetuk, raqobatbardosh kadrlar 
tayyorlashda muhim omil bo‘lmoqda. Zero, yurtimiz rahbarining 
yoshlarga murojaatida: “O‘z tajribamdan kelib chiqib, sizlarga 
aytadigan maslahatim shu: ilmni qadrlang, ilmga intiling! Bir soniya 
vaqtingiz ham bekor o‘tmasin! Yoshlik – umrning eng bebaho davri. 
Ilm o‘tda yonmaydigan, suvda cho‘kmaydigan, hech kim sizdan tortib 
ololmaydigan boylik ekanini aslo unutmang! Sizlar mustaqillik 
farzandlarisiz. Ota-bobolaringiz ko‘rgan to‘siq va qiyinchiliklarni 
ko‘rmay, ozod Vatanda erkin nafas olib, voyaga yetyapsizlar. Yuksak 
maqsadlar yo‘lida siz – yoshlar hal qiluvchi kuch bo‘lishingiz kerak. 
Men sizlarning zimmangizga yuklangan ana shunday ulkan 
mas’uliyatni, tom ma’nodagi tarixiy vazifani sharaf bilan ado 
etishingizga qat’iy ishonaman”, deb ta’kidlashida hikmat bor. 
1
Zero, qaysi sohada bo‘lmasin, bilimlarni mustaqil ravishda 
egallashga intilish – talaba-yoshlar ta’lim muassasasidagi faoliyatining 
eng muhim nuqtasi, mustaqil o‘qib, bilim orttirish asosi hisoblanadi. 
Ta’lim tizimida mustaqil bilim olish,o‘z ilmini mustaqil nazorat qilish 
esa mustaqil ta’lim olishning asosiy omillaridan biridir. Mustaqil bilim 
olishda, avvalo, talaba-yoshlarda mustaqil ishlashga, erkin, ijodiy 
1
25- dekabr, 2020. Prezidentning yoshlar forumidagi nutqidan. 
KIRISH 

---

faoliyat yuritishga va, eng asosiysi, mustaqil fikrlashga ehtiyojni 
shakllantirish lozim.
Hozirgi davr mutaxassisidan yuqori darajadagi tayyorgarlik, 
zarurat tug‘ilganda, mustaqil ravishda qarorlar qabul qila olish, yurt, el 
manfaatlarini ko‘zlab belgilangan vazifalarni bajarish uchun ko‘p 
ma’lumotlar orasidan keraklisini tanlab olish va bu ma’lumotlarni 
qayta ishlay olish talab qilinadi.
Shu kecha-kunduzda talabalarning ta’lim olishida an’anaviy 
o‘qitish usulidan voz kechib ularning mustaqil faoliyatiga jiddiy
e’tibor berib borish (Bu ta’lim tizimi rivojlangan sivilizatsiyalashgan 
mamlakatlar tajribasidan ma’lum) asosiy vazifamizga aylanmoqda. 
Mustaqil ta’lim talabalarga bilim berish jarayonida ularni o‘z holiga 
tashlab qo‘yish degani emas, balki ta’lim beruvchi tomonidan 
muntazam boshqariladigan, ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchi 
zimmasiga teng barobar mas’uliyat yuklaydigan faoliyat ko‘rinishidir.
Oliy ta’lim tizimida talabalarning mustaqil ta’limi asosan,
quyidagilarni nazarda tutib tashkil etiladi:
- yangi bilim olish usullarini egallash, jarayonlarni mustaqil 
tahlil qila olish;
- 
auditoriyadagi 
mashg‘ulotlarda 
olgan 
bilimlarini 
mustahkamlash, chuqurlashtirish, kengaytirish va tartibga solish;
- me’yoriy-huquqiy aktlar, ma’lumotlar va maxsus adabiyotlar 
bilan ishlashni o‘rganish;
- o‘quv materiallarini mustaqil o‘rganish; 
- faolligi, bilim orttirishi, ijodiy tashabbusi, mas’uliyati va 
tartibligini rivojlantirish;
- olgan bilimlarini amaliyotda qo‘llay olishni shakllantirish;
- mustaqil fikr yuritish, o‘z-o‘zini o‘stirish, o‘zining rejasini 
amalga oshirishni shakllantirish;
- tadqiqot qila olish qobiliyatini rivojlantirish.
Talabalar mustaqil ta’limining asosiy vazifasi mustaqil ravishda 
ma’lumotlar topish usuli bilan bilim olishni rivojlantirish, o‘quv 
jarayoniga ijodiy yondashishga faol qiziqishni shakllantirishdan 
iborat. 

---

Metodika fani esa maktab oldiga qo‘yilgan ta’lim va tarbiyaviy 
vazifalardan kelib chiqib, ona tili o‘rgatishning vazifalari va 
mazmunini belgilaydi, ta’lim-tarbiya berish jarayonini tekshiradi, shu 
jarayonning qonuniyatlarini va ta’lim berish usullarining ilmiy 
asoslangan tizimini aks ettiradi. 
Ona tili o‘qitish metodikasi o‘qitishning vazifalari va 
mazmunini aniqlaydi, boshlang‘ich sinflar ona tili kursining 
dasturlarini, ta’lim mazmunini belgilab beradi, o‘quvchilar uchun 
darslik va qo‘llanmalar yaratib, ularni takomillashtirib, samaradorligi 
va muvofiqligini doimiy ravishda nazorat qilib boradi, o‘qitish 
metodlari, tamoyillari, usullari, dars va uning turlarini, o‘quvchilar 
amaliy ishlari – mashqlar va yozma ishlarning izchil tizimini ishlab 
chiqadi, o‘quvchilarga ona tilidan bilim berish va ko‘nikma hosil 
qilish uchun ilmiy nuqtai nazardan eng qulay shart-sharoitlar haqidagi 
masalalarni hal qiladi. 
Boshlang‘ich sinflarda ona tili kursining mazmuni, hajmi va 
mavjud tizimini belgilash va asoslash; o‘quvchilarning o‘qish va 
yozuvdan bilim va ko‘nikmalarining shakllanish jarayonini va bu 
jarayonda o‘quvchilar duch keladigan qiyinchiliklarni o‘rganish, 
xatolarning sababini tahlil qilish, ularning oldini olish va to‘g‘rilashga 
yordam beradigan ish turlarini ishlab chiqish; ona tilidan beriladigan 
o‘quv materialini o‘quvchilar aniq tushunishi va puxta 
o‘zlashtirishiga, ularda olgan bilimlarini amaliyotga tatbiq eta olishga 
va o‘quvchilar intellektual salohiyatining o‘sishiga, ya’ni ularning 
zehnini, xotirasini, kuzatuvchanligini, yodda saqlashini, mantiqiy 
tafakkurini, ijodiy o‘ylashini, nutqini o‘stirishga yordam beradigan 
metod va vositalarni ishlab chiqish; ona tilini o‘rgatish bilan bog‘liq 
holda maktablar oldiga qo‘yilgan tarbiyaviy vazifalarni amalga 
oshirish, o‘quvchilarda axloqiy va nafosat tarbiyasini shakllantirish 
ona tili o‘qitish metodikasining vazifasi bo‘lib hisoblanadi. 
Bakalavriatning 5111700 – Boshlang‘ich ta’lim va sport, 
tarbiyaviy ish yo‘nalishi talabalari Ona tili o‘qitish metodikasi faniga 
doir bilim, malaka va ko‘nikmalarni egallash jarayonida kurs ishlarini 
tayyorlaydilar va himoya qiladilar.

---

Kurs ishi muayyan fan bo‘yicha talabaning o‘zlashtirish 
darajasini belgilabgina qolmasdan, balki ushbu fan bo‘yicha 
egallangan bilimni yuzaga chiqarishning muhim vositasi hisoblanadi.
Ona tili o‘qitish metodikasi fani talabalarga ona tili o‘qitish 
metodikasiga oid professional bilim va ko‘nikmalar berishi bilan 
birga, ona tili o‘qitish metodikasining metodlari, tamoyillari, usullari, 
dars jarayonida ta’lim berish bilan bog‘liq muammolarni aniqlashda 
muhim ahamiyat kasb etadi.
Ushbu tavsiya 5111700 – Boshlang‘ich ta’lim va sport, 
tarbiyaviy ish yo‘nalishi talabalari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, undan 
kurs ishini tayyorlash, rasmiylashtirish hamda himoya qilishni tartibga 
solishda foydalanish uchun tavsiya etiladi.