G‘alaba uchun yillar davomida harakat qilish lozim, ammo mag‘lubiyatga birgina g‘aflatning o‘zi kifoya


Amir Temur barpo etgan ulkan saltanat


Download 22.93 Kb.
bet3/5
Sana03.12.2023
Hajmi22.93 Kb.
#1806028
1   2   3   4   5
Bog'liq
temur

Amir Temur barpo etgan ulkan saltanat
Shunday qilib, Sohibqiron Amir Temur Ko‘ragoniy 35 yil mobaynida Samarqand taxtini boshqardi. Shu davr mobaynida 30 dan ortiq harbiy yurishlar uyushtirib, 27 mamlakatni egalladi. Sohibqiron tuzgan saltanat sarhadlari janubda Arabiston yarimorolidan shimolda to Moskva knyazligiga qadar, sharqda esa Xitoy hududlaridan g‘arbda O‘rta yer dengizi va Misr davlatlari yerlarigacha cho‘zilib ketgan edi.

Amir Temur Farg‘onani hisobga olmaganda Movarounnahrda o‘zi hukmronlik qilib, qolgan hududlarni to‘rt qism — mulkka bo‘lgan. Tarixchi Bo‘riboy Ahmedovning yozishicha, Xuroson, Jurjo, Mozondoran, Seiston, (markazi Hirot) hududlari Shohrux Mirzoga, G‘arbiy Eron, Ozarbayjon, Iroq va Armaniston (markazi Tabriz) Mironshohga, Eronning janubiy qismi (markazi Sheroz) Umarshayxga, Afg‘oniston va Shimoliy Hindiston (markazi G‘azna keyinchalik Balx) nabirasi Pirmuhammadga suyurg‘ol (in’om) qilib bo‘lib berilgan edi. Bu ulus mulklar markaziy hokimiyatga bo‘ysunib, oliy hukmdorning farmoni bilan avloddan avlodga o‘tavergan. Bu hol esa ulkan saltanatning Amir Temur vafotidan so‘ng bo‘laklarga bo‘linib ketishining asosiy sabab bo‘ldi. 
Sohibqiron qurgan saltanatning parchalanishi
Amir Temurning vasiyatiga sodiq qolishga qasamyod qilgan shahzodalar hali ulug‘ Amirning jasadi so‘vimasdanoq bergan va’dalaridan yuz o‘girib, toj-u taxt uchun kurash boshlab yubordilar. Sarkardalar va saroy amaldorlari esa guruhbozlikni avjiga chiqarib, amirzodalarni qo‘lladilar. Natijada ne-ne zahmatlar ila Amir Temur tomonidan bunyod etilgan ulkan saltanat chok-chokidan so‘kilib, tanazzul tomon yuz tuta boshladi. Fosih Havofiy Amir Temurdan so‘ng, tirik qolgan uning o‘g‘il va nabiralarini sanab, jami ularning soni 36 taga yetishini ta’kidlagan. 
Qobul va shimoliy Hind mulklarning hokimi bo‘lmish Pirmuhammadni ko‘pchilik taxt egasi sifatida ko‘rishni xohlamas edi. Buning ustiga u ancha uzoqda bo‘lib, Samarqandga tezlik bilan etib kelishi uchun imkon ham yo‘q edi. Amir Temur vafotidan so‘ng, Movarounnahr, Xuroson, Eron, Ozarbayjon, Iroq va boshqa yerlarda notinchlik boshlanib, g‘alayonli vaziyatlar yuzaga kela boshladi.
Ko‘plab saroy mulozimlari taxt egaligiga ko‘proq Shohruhni ma’qul ko‘rib, uning insoniy sifatlariga yuqori baho berishgan. Shohruh Mirzo taxt egasi bo‘lishidan avvalroq ham o‘zining oqillik va ilmlilik, zukkolik va taqvodorlik sifatlari bilan hurmat qozongan edi. Shuningdek, bu vaqtda Amir Temurning boshqa bir o‘g‘li Mironshoh (1366-1408) ham hayot bo‘lib, u ham asosiy taxt da’vogarlaridan biri hisoblanardi.

Download 22.93 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling