Galogenlar

6KCl + K₂Cr₂O₇ +7H₂SO₄ = 3Cl₂ +Cr₂(SO₄ )₃ + 4K₂SO₄ +7H₂O
Xlor sarg’ish- yashil, o’tkir hidli, zaharli gazdir. Havodan 2,5 marta og’ir, 1 hajm suvda 2,3 hajm xlor eriydi. 0⁰Сda, 400 kPa bosimda suyuqlanadi, ρ=1,57 g/sm³, t_suyuq=-34⁰С, t_qay=-101⁰C. Xlorli suv sovitilsa Cl₂·6H₂O, Cl₂·8H₂O tarkibli kristallogidratlar hosil bo’ladi. Xlor kimyoviy faol bo’lgani uchun metallar va metallmaslar bilan reaksiyaga kirishadi. Masalan:
2Al + 3Cl₂ = 2AlCl₃ + 1405 kDж
2Fe + 3Cl₂ = 2FeCl₃ + 804 kDж
2P + 3Cl₂ = 2PCl₃, 2P + 5Cl₂ = 2PCl₅
Si + 2Cl₂ = SiCl₄ + 185 kDж, H₂ + Cl₂ = 2HCl + 185kDж
Xlor kislorod, azot va inert gazlar bilan reaksiyaga kirishmaydi, lekin xlor ko’pchilik murakkab moddalar bilan reaksiyaga kirishadi. Masalan:
CH₃ -CH₃ +Cl₂ ↦ CH₃ -CH₂Cl + HCl
CH2 = CH2 +Cl2 ↦ CH2Cl -CH2Cl
Xlor qizdirilganda o’zidan keyingi turgan galogenlarni birikmalaridan siqib chiqaradi:
Cl₂ + 2HBr = 2HCl + Br₂
Cl₂ + 2NaBr = 2NaCl + Br₂
Cl₂ + 2HJ = 2HCl + J ₂
Cl2 + 2KJ = 2KCl + J 2
Xlor suv bilan reaksiyaga kirishib, xlorid va gipoxlorit kislotalarni hosil qiladi:
Cl₂ + H₂O ↔ HCl+ HClO-25kDж

3. Xlorning vodorodli va kislorodli birikmalari

Vodorod xlorid laboratoriya sharoitida osh tuziga konsentrlangan H₂SO₄ ta'sir ettirib olinadi:
NaCl + H₂SO₄ = HCl + NaHSO₄
NaHSO₄ + NaCl = HCl + Na₂SO₄
Sanoatda esa xlor va vodorod gazlarini yoqib olinadi:
H₂+Cl₂ =2HCl. Vodorod xlorid o’tkir hidli rangsiz gazdir, havodan 1,3 marta og’ir, 0⁰С da 1 hajm suvda 500 hajm vodorod xlorid erib, xlorid kislotani hosil qiladi. Xlorid kislota rangsiz suyuqlik bo’lib, nam havoda tutaydi, konsentrlangan eritmasi 37% -li bo’lib, zichligi 1,19 g/ sm³ga tengdir.
Xlorid kislota kuchli kislota bo’lgani uchun metallar, asosli oksidlar, asoslar va ba'zi tuzlar hamda gazlar bilan reaksiyaga kirishib, xlorid kislota tuzlarini hosil qiladi.
Xlorid kislota tuzlari. Xlorid kislota me'da shirasi tarkibida bo’lib, u ovqat hazm qilish, fermentlar faoliyatini me'yorida ushlab turishga xizmat qiladi. Natriy xlorid- NaCl osh tuzi qonning osmotik bosimi doimiy bo’lishini hamda eritrotsitlar faoliyatining me'yorida saqlanishini ta'minlaydi. Kaliy xlorid-KCl kaliyli o’g’it, bariy xlorid- BaCl₂∙2H₂O qishloq xo’jaligida insektitsid (zararli hashoratlarga ishlatiladigan kimyoviy moddalar) modda sifatida, simob (II)- xlorid- HgCl₂- urug’larni dorilashda, rux xlorid- ZnCl₂ -yog’och materiallarini dizenfeksiya qilishda, alyuminiy xlorid- AlCl₃ Fridel-Krafts reaktsiyasi uchun katalizator sifatida, kumush xlorid- AgCl fotografiyada, kalsiy xlorid- CaCl₂ tibbiyotda ishlatiladi.
Xlorning kislorodli birikmalari. Xlor bilan kislorod bevosita birikmaydi, lekin bilvosita yo’llar bilan xlorning Cl₂O(I)- oksid, ClO₂- xlor (IV)- oksid, Cl₂O₆-xlor (VI), Cl₂O₇-xlor (VII)-oksidlari olingan. Xlor(I)- oksidi yoki gipoxlorit angidridi, sarg’ish - jigar rang, qo’lansa xidli, gazdir. U salgina isitilsa yoki biror moddaga tegib ketsa darxol portlaydi. Simob (II)- oksidiga 0⁰С haroratda xlor ta'sir ettirib olinadi, xona haroratida esa parchalanib ketadi:

Xlor (I)- oksidi ishqorlar, suv bilan reaksiyaga kirishib gipoxlorit kislotasini va uning tuzlarini hosil qiladi: