Gamilton yo‘nalishlari asosida almashtirish usuli ishning maqsadi

8-amaliy ish


Gamilton yo‘nalishlari asosida almashtirish usuli


1. ISHNING MAQSADI

Ushbu amaliy ish quyidagilar uchcun mo‘ljallangan:

-
-


2. QISQACHA NAZARIY MA’LUMOTLAR

Shifrlashning o‘ta yuqori turg‘unligini gamiltonlarniki turidagi yo‘nalishlar bo‘yicha almashtirishlarni murakkablashtirilishini ta’minlash bilan amalga oshirish mumkin. Bunda shifrlanuvchi matndagi ramzlarni yozish uchun qandaydir giperkubning chuqqilari qo‘llaniladi, shifrlangan matn belgilar esa Gamilton yo‘nalishlari bo‘yicha o‘qiladi, shu bilan birga sakkizta turli yo‘nalishlar ishlatiladi. Ushbu holatda almashtirish kalitining o‘lchami kubning cho‘qqilari bo‘yicha sakkizga teng. Misol uchun, Gamilton yo‘nalishlaridan ikkitasi 8.1-rasmda ko‘tsatilgan. Birinchi yo‘nalishga 4-0-2-3-1-5-7-6, ikkinchisiga 4-6-2-0-1-5-7-3 (blokdagi ramzlarni raq1amlash nuldan amalga oshiriladi) almashtirish mos keladi.

8.1-rasm. Gamilton yo‘nalishlariga misol
8.1-misol.
Gamilton almashitrishlari yordamida “VOSEM’ MARShRUTOV” ochiq matnni 8.2-rasmda keltirilgan ikkita almashtirish kalitini qo‘llash bilan shifrlaymiz.

Bu usul quyidagi qadamlarni bajarish yo‘li bilan amalga oshiriladi.
1-qadam. Dastlabki matn bloklarga bo‘linadi. Agar shifrlanayotgan matn uzunligi blok uzunligiga karrali bo‘lmasa, unda oxirgi blok bo‘sh joylariga to‘ldiruvchi (masalan,*) –xizmat ramzlari joylashtiriladi.
2-qadam. Blokdagi har bir ramzning tartib raqami uchun blokdagi aniq belgilangan joyga olib borish orqali blok ramzlari bilan jadval to‘ldiriladi (8.3-rasm).

8.3 –rasm. Gamilton yo‘nalishlari va 8-unsurli jadval varianti.


3-qadam. Ramzlarni jadvaldan o‘qish, yo‘nalishlardan biri bo‘yicha amalga oshiriladi. Yo‘nalishlar sonining ortishi shifrning kripto turg‘unligini oshiradi. Yo‘nalishlar yoki ketma-ket tanlanadi, yoki ularning navbati K kalit bilan beriladi.
4-qadam. Shifrlangan ramzlar ketma-ketligi L fiksirlangan uzunlik bloklariga bo‘linadi. L kattalik dastlabki matnning 1-qadamda bo‘lingan bloklar uzunligidan farq qilishi mumkin.
Qayta shifrlash teskari tartibda amalga oshiriladi.
8.1-masala. Т_о  matnini shifrlash talab etiladi. Kalit va shifrlangan bloklar uzunligi: К  2,1,1  , L  4 ga teng. Shifrlash uchun 8.4-rasmda keltirilgan jadval va ikkita yo‘nalishdan foydalaning.
Yechish: Yuqorida keltirilgan qadam bo‘yicha shifrni qurish uslubidan foydalanamiz.
1-qadam. Dastlabki matn 3 ta blokka bo‘linadi:
Blok B1=
Blok B2=
Blok B3=
2-qadam. 3 ta matrisa 1 yo‘nalish bilan to‘ldiriladi (8.4-rasm).

8.4-rasm. Gamilton yo‘nalishlari yordamida shifrlash

3-qadam. Yo‘nalishlarga mos ravishda ramzlarni qo‘yish yo‘li bilan shifrmatnni olish.

Т1 <ОНКЭОМИЧАЯКС*ТОЕИЯРС***** >
4-qadam. Shifrmatnni bloklarga bo‘lish
Т1 <ОНКЭ ОМИЧ АЯКС *ТОЕ ИЯРС ****>
Boshqa yo‘nalishlarni ham qo‘llash mumkin.


Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati

1. 
   V.I.Yarochkin. Informatsionnaya bezopasnost: uchebnik dlya stidentov vuzov. — М.: Akademicheskiy Proekt; Gaudeamus. - 2-yе izd.— 2004. — 544 s. (Gaudeamus).
   
2. 
   V.L. Tsirlov. Osnovi informatsionnoy bezopasnosti // Feniks. - 2008.