Gaz turbina qurilmalaridagi moyni havoli sovutish texnologiyasi
Download 336.4 Kb. Pdf ko'rish
|
1 2
Bog'liqgaz-turbina-qurilmalaridagi-moyni-havoli-sovutish-texnologiyasi
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kalit so’zlar
Gaz turbina qurilmalaridagi moyni havoli sovutish texnologiyasi Bobomurod Rustamovich Rahimov Shahzod Roziq o’g’li Hakimov Buxoro muxandislik-texnologiya instituti Annotatsiya: Ushbu maqolada gaz turbina moylarini havoli sovitish texnologiyasi o’rganilgan. Gaz turbina qurilmalaridagi moyni havo orqali temperaturasini pasaytirish hamda energiya samaradorligini oshirish tavsiya etiladi. Bu jarayonda moyning temperaturasi pasayadi, energiyaning iqtisodiy ko’rsatkichlarni oshiradi. Kalit so’zlar: Kompressor stansiyalar, gaz turbina, havoli sovitgich, agregat, moy, klapan, rotor, turbodetander, elektrodvigatel Air cooling technology of oil in gas turbine devices Bobomurod Rustamovich Rakhimov Shakhzod Khakimov Buxoro Engineering-Technological Institute Abstract: The technology of air cooling of gas turbine oils is studied in this article. It is recommended to reduce the temperature of oil in gas turbine devices by air and increase energy efficiency. In this process, the temperature of the oil decreases, and the economic indicators of energy increase. Keywords: Compressor stations, gas turbine, air cooler, unit, oil, valve, rotor, turbo expander, electric engine Kompressor stansiyalarning asosiy texnologik jihozi gaz so’rib chiqaruvchi agregat bo’lib, u gazning magistral gaz quvuri bo’ylab harakatining kerakli rejimini ta.minlaydi. Kompressor stansiyalarning yordamchi jihozlarini nasos stansiyalardagi kabi ikki guruhga ajratish mumkin: 1. gaz so’rib chiqarish agregatlarining normal ishini ta’minlovchi jihozlar; 2. xizmatdagi obyektlar jihozlari. Birinchi guruhdagi jihozlarga gazni chang va suv tomchilaridan tozalash qurilmalari, gaz markazdan qochma nagnetatellaridan chiqqandan so’ng uni sovitish uchun jihozlar; gaz so’rib chiqarish agregatlarini boshqarish va uni asrash tizimlari jihozlari kiradi. Kompressor stansiyalarga xizmat ko’rsatuvchi yordamchi jihozlarga "Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.567 (SJIF) November 2022 / Volume 3 Issue 11 www.openscience.uz / ISSN 2181-0842 478 suv ta.minoti, kanalizatsiya, aloqa, telemexanika va energiya ta.minoti tizimlarining jihozlari kiradi. Kompressor stansiyalarning gaz so’rib chiqarish agregati markazdan qochma nagnetateli va yuritmadan iborat. Yuritma sifatida gaz turbinalar va elektr dvigatellardan foydalaniladi. Gaz turbinalari eng ko’p tarqalgan. Bunga ularning qator afzalliklari sabab: turbinani sovuq holidan kam vaqt oralig’ida chiqarish (15-30 min) gazomotokompressorlarga qaraganda gabarit va massasining kichikligi, foydali ish koeffitsiyentining yuqoriligi (30% gacha), konstruksiyasining sodda va ishonchliligi, bir agregatning o’zi katta quvvatga egaligi, sezilarli vibratsiyaning mavjud emasligi, energiyaning tashqi manbalariga bog’liqmasligi va h.k. Gaz so’rib chiqaruvchi agregati nagnetateli markazdan qochma kompressor bo’lib, u yuqori unumdorligi (80 mln m 3 /sutkagacha yoki 30 mlrd m 3 /sutkagacha) va yuqori siqish darajasi (bir pog’onalilari uchun 1,22- 1,25 va ikki pog’onalilari uchun 1,45-1,5) ga ega. Bir pog’onali markazdan qochma nagnetateli quyma korpusdan tashkil topgan. Korpus ichida esa yo’naltiruvchi apparat joylashtirilgan. Yo’naltiruvchi apparat ichida rotor valga konsol tarzda o’rnatilgan ishchi g’ildirak aylanma harakatda bo’ladi. Ishchi g’ildirakka gaz rotor o’qi bo’yicha (o’qiy) yoki tangensial keltiriladi. Gaz ishchi g’ildirak kuraklariga tushgach, periferiya bo’shlig’iga yuboriladi , nagnetatel kollektori orqali siqiladi va itarib chiqariladi. Ikki pogonali siqish nagnetatelining ketma-ket birlashtirilgan ikkita pog’onaga egaligi bilan ajralib turadi. Siqishning har bir pog’onasi yo’naltiruvchi apparat va ishchi g’ildirak (rotor) dan tashkil topgan. Ishchi g’ildirakning ikkalasi ham bir valga o’rnatilgan. Ikki pog’onali nagnetatellarni qo’llash bir gaz so’rib chiqarish agregatida siqish darajasini 1,5 marta oshirishga, kompressor stansiyalarda gaz so’rib chiqarish agregatlari sonini kamaytirishga, agregatlar quvurlarini ulash tizimini anchagina soddalashtirishga imkon yaratadi. Gaz turbina yoki elektr dvigatellarni markazdan qochma nagnetateli bilan birlashtirish (ulash) kuchaytiruvchi reduktor (elektr yuritma uchun majburiy va gaz turbinalarining ayrim turlari uchun) yoki bevosita mufta orqali amalga oshiriladi. Nagnetatellar yuritmasi elektr dvigatellarining katta qismi 3000 ayl/min aylanish chastotasi (rotor) ga, nagnetatel rotori esa 4600 dan 7900 ayl/min gacha bo’lgan aylanish chastotasiga ega bo’lganligi sababli oraliq kuchaytirish reduktorlari qo’llaniladi. Gaz turbina birlamchi dvigatel bo’lib, uning ishchi organi (rotori) aylanma harakat qiladi, unga tashqaridan keltirilayotgan ishchi jism (gazlarning yonishi) kinetik energiyasi mexanik ishga (rotor aylanishi) aylanadi. Gaz energiyasini ko’paytirish uchun uni siqish kerak va maxsus yonish kameralarida havo bilan aralashmada yonishi hisobiga amalga oshiriladi. Gaz turbina, uning xizmatidagi mexanizm va uskunalar bilan birga gaz turbina qurilmasini tashkil qiladi. U esa "Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.567 (SJIF) November 2022 / Volume 3 Issue 11 www.openscience.uz / ISSN 2181-0842 479 nagnetatel bilan (kerak bo’lsa, reduktor bilan) birga gaz so’rib chiqarish agregatini tashkil qiladi. Kompressor stansiyalar gaz so’rib chiqarish agregatlarining to’xtovsiz ishlashi uchun moylash tizimi, mahkamlagichlar, tartibga solish va asrash choralari muhim ahamiyatga ega. Moy turli bosim ostida uzatiladi. Podshibniklarning ishonchli ishlashi uchun moy bosimi 0,15-0,16 MPa oralig.ida bo’lishi kerak. Gaz so’rish agregati xizmatidagi tizimlarning eng murakkabi gaz so’rish agregatini tartibga solish va xavfsizligini ta’minlash tizimidir. Ushbu tizim quyidagi funksiyalarni bajaradi: gaz so’rish agregatini ishga tushirish va uni to’xtatish; gaz so’rish agregati ishini o’rnatilgan rejimda normal holatda ushlash; gaz so’rish agregati ishini xarakterlovchi turli fizik parametrlar (gaz bosimi, yonish mahsulotlari harorati, yuqori bosimli quvur o’tkazgich va past bosimli quvur o’tkazgich rotorining aylanish chastotasi) ni o’lchash; avariya xavfi yuzaga kelganda gaz so’rish agregatining xavfsizligini ta’minlash choralarini amalga oshirish; ishga tushirish turbinasi (turbodetander) orqali boshqarish va ishga tushirish turbinasining xavfsizligini ta’minlash; gaz so’rish agregatini masofadan turib distansion boshqarish. Gaz so’rish agregatining markazdan qochma nagnetateliga kelib tushayotgan gaz mexanik aralashma, namlik va kondensatdan tozalanishi kerak. Gazda mexanik aralashmalarning mavjudligi markazdan qochma nagnetatelining ishdan chiqishiga sabab bo’ladi. Markazdan qochma nagnetatelidagi gazning siqilishidan keyin uning harorati 50-80°C gacha oshadi. Gazning bunday harorati uning gaz quvuri bo’ylab sarfini kamaytirishi va kompressor stansiyalararo gaz quvurlar uchastkasida haroratlar farqini uzaga keltirishi mumkin. Quvur ko’ndalang uzunligi bo’yicha sezilarli haroratlar farqi harorat kuchlanishini va quvur deformatsiyasini yuzaga keltiradi. Shuning uchun siqilishdan so’ng gaz magistral gaz quvuri bo’ylab uzatishdan avval, albatta 5-15°C gacha sovitilishi kerak. Bu maxsus gaz sovitish qurilmalari yordamida amalga oshiriladi. GTN-16 gaz turbinasi bloki uchun oraliq issiqlik tashuvchisi va havo sovutgichli moyni sovutish tizimining namunasi shaklda ko’rsatilgan. (1-rasm) Aylanib o’tish klapanining rolini ta’kidlash kerak - u moy temperaturasini pasaytirishga hojat qoldirmasdan, moyning bir qismini moy sovutgichidan aralashtirishga va undan keyin toza sovuq moy bo’linmasiga aylanib o’tishga xizmat qiladi. Ushbu sxema havo sovutgichni boshqarish elementlari bilan birgalikda moy haroratini boshqarishning juda ilg’or usullaridan foydalanishga imkon beradi. Taqdim etilgan tizimning qisqacha texnik tavsiflari: moy turi - UT30 (issiq iqlimi bo’lgan hududlarda foydalanish uchun yopishqoqligi yuqori bo’lgan moy); oraliq sovutish suvi - antifriz; moy sovutgichi orqali moy iste’moli 100 m 3 /soat; oraliq issiqlik tashuvchining iste’moli 100 m 3 /soat; moy sovutgichga kirish joyidagi "Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.567 (SJIF) November 2022 / Volume 3 Issue 11 www.openscience.uz / ISSN 2181-0842 480 moy harorati 73,3°C, chiqish joyida - 60°C; havo sovutgichiga kirish joyidagi oraliq issiqlik tashuvchining harorati 56°C, chiqish joyida 50°C; moy sovutgichining kerakli issiqlik almashinuvi yuzasi 157 m 2 1-rasm. GTN-16 gaz turbinali zavodining oraliq issiqlik tashuvchisi va havo sovutish bilan moyni sovutish tizimining sxemasi. 1-moy bakining ramkasi, 2-injektor, 3-moy sovutgich nasosi, 4-yog’ sovutgichi, 5- mikser, 6-aylanma klapan, 7-oraliq konturli sovutish suvi tanki, 8-oraliq konturli sovutish suvi nasosi, 9-havo sovutgichi 2-rasm. Havoli sovitgich 1AVG-160 ning sxemasi 1-Metall konstruksiya, 2-Seksiya, 3-Ventilyator, 4- Elektrodvigatel, 5-Havoni namlashtirish, 6- Jalyuzi Bugungi kunda respublikamiz iqtisodini tez suratlarda oshirishimiz uchun eng samarali texnika va texnologiyalarni qo’llashimiz zarur. Bu muammolarni yechish usullaridan biri yangi yuqori samarali jihoz va uskunalarni yaratish hisoblanadi. Gaz turbina moylarini havoli sovitish usulini qo’llab energiyani tejash va xavfsiz ussullar qatoriga kiradi Download 336.4 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
1 2
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling