Gazlarni oltingugurt angidridi so

SO₂ gazi zaharli gazlar turkumiga kirib, uning ta’sirida nafas yo‘llari bo‘g‘iladi, ko‘zni yallig‘lantiradi, yo‘tal tutadi, ko‘zni yoshlantiradi, bosh og‘riydi, nafasni qisadi, bronxlarni quritadi, shu bilan bir qatorda metall uskunalarni korroziyaga uchratadi, qurilish materiallarini emiradi, qishloq xo‘jalik erlariga “kislotali yomg‘ir” ko‘rinishida tushib, yaroqsiz holga keltiradi va xalq ho‘jaligiga jiddiy zarar ko‘rsatadi. SO₂ gazining ruxsat etilgan chegaraviy konsentratsiyasi RECHK-0,5 mg/m^Z ni tashkil etadi.
Hozirgi kunda SO₂ gazlarini zararsizlantirish uchun absorbsion, adsorbsion va katalitik usullar ishlab chiqilgan. Har bir usulning o‘ziga yarasha afzalliklari va kamchiliklari bor. Usullarni qo‘llash korxonadagi mavjud imkoniyatlardan kelib chiqqan holda o‘rnatiladi. Endi SO₂ gazini zararsizlantirish uchun qo‘llaniladigan usullarni alohida ko‘rib chiqamiz.
Gazlarni oltingugurt angidridi (SO₂) dan absorbsion usulda
tozalash
CHiqindi gazlarni SO₂ gazidan tozalash uchun juda ko‘p xemosorbentlar taklif qilingan. Ammo ularning ba’zi-birlari ishlatiladi. CHunki tozalanadigan gaz hajmi yuqori, SO₂ gazining konsentratsiyasi esa past, harorati yuqori, chang va aralashmamalar miqdori ko‘p bo‘ladi. Bu sabablar absorbent tanlashda ma’lum bir qiyinchiliklarni tug‘diradi. Absorbsiya uchun suv, ishqoriy, ishqoriy-er metallarning tuzli va suvli eritmalari qo‘llanilishi mumkin.
Suvga absorbsiya.Suv yordamida SO₂ gazi absorbsiya qilinganda quyidagi reaksiya boradi:
SO₂ + H₂O = H₂SO₃
SO₂ gazi suvda yaxshi erimaydi. Jarayonni chuqur olib borish maqsadida absorber hajmi kattalashtiriladi, suv sarfi oshiriladi. Suvga yutilgan SO₂ gazi 100^oC da qizdirilganda qayta ajralib chiqadi. Ushbu usulda energiya sarfi yuqori.
Norvegiyada SO₂ gazini absorbsiya jarayoni yordamida ushlab qolish uchun “Flakt-Hydro” jarayoni ishlab chiqilgan bo‘lib, bunda absorbent sifatida dengiz suvi qo‘llaniladi. Dengiz suvi kuchsiz ishqoriy muhitga ega bo‘lib, bunda SO₂ gazining yutilishi o‘sib boradi. Bunday qurilmaning sxemasi - 7.1.rasmda keltirilgan:


Rasm 7.1. Oltingugurt angidridini dengiz suvi yordamida tozalash texnologik sxemasi
1-elektrofiltr; 2,3-absorberlar; 4- qizdirgich; 5-reaktor.
Tozalashga yuborilgan gaz avval tarkibidagi kul zarralaridan 1-elektrofiltrda yoki Venturi skrubberida xalos etiladi. Keyin ushbu gaz absorberga yuboriladi. Absorber sifatida oddiy skrubberlar ishlatiladi. Skrubberda ajralgan suv havo yordamida ishlov beriladi, bunda suv tarkibidagi sulfitlar havo tarkibidagi kislorod ta’sirida oksidlanib sulfatga aylanadi. SHundan keyin suvni dengizga qayta tashlash yoki sulfatlarni qurilish materiali sifatida cho‘ktirib ajratib olish mumkin..