G'aznachilikda byudjet tashkilotlari xarajat smetalari va ularga kiritiladigan o‘zgarishlarni ro‘yxatga olish

Xarajatlar smetalarini tuzish, ko`rib chiqish, tasdiqlash va ro`yxatdan o`tkazish tartibi

Yuqoridagi paragrafda O`zbekiston Respublikasida budjetdan moliyalashtirish va budjetdan mablag` oluvchilarning aksariyat qismini tashkil qiluvchi budjet tashkilotlarida moliyaviy rejalashtirish-ning me'yoriy-huquqiy asoslarini tashkil qiluvchi hujjatlar sharhini keltirgan edik. Ushbu hujjatlar qatorida nomi keltirilgan "O`zbekiston Respublikasi Davlat budjetida turuvchi tashkilotlarning xarajatlar smetasi va shtatlar jadvalini tuzish, ko`rib chiqish, tasdiqlash va ro‘yxatdan o`tkazish tartibi to‘g’risida Nizom"<sup>3</sup> bugungi kunda budjet tashkilotlari xarajatlanni smeta asosida rejalashtirish va moliyalashtirish tartibini belgilab beradi.
Budjet tashkilotlarining xarajatlar smetasi Davlat budjeti xarajatlarining iqtisodiy tasnifiga muvofiq xarajatlar guruhlari bo`yicha, 4 guruh xarajatlarining to`liq yoyilmasini va hisobkitoblar-ni o`z ichiga olgan holdagi ilova bilan birgalikda tuziladi. Ilova xarajatlar smetasining ajralmas qismi bo`lib, smetaning prognoz hisob-kitoblarini asoslaydi va hisobot tuzish maqsadida foydalaniladi.
Xarajatlar smetasini tuzish bo`yicha ishlarni tashkil etish davomi-da O`zbekistoRespubiikasi va Qoraqalpogiston Respublikasi vazirliklari, idoralari, tegishli hokimiyatlarning boshqarma va bo`limlari o`zlariga bo`ysunuvchi tashkilotlarga tegishli xalq deputatlari Kengashi sessiyasining budjetni tuzish tartibi va muddati to‘g’risidagi qaroridan va moliya organining ushbu masala bo`yicha ko`rsatmalaridan kelib chiqib, kelgusi yil uchun smetalarni tuzish tartibi va muddatlari to‘g’risida ko`rsatmalar beradi.
Bir vaqtning o`zida o`zlariga qarashli tashkilotlarga ijtimoiy rivojlanishning iqtisodiy ko`rsatkichlari asosida (sinflar, o`quvchilar, bolalar, shifoxonalarda joy-kimlar, bola-kunlar soni va boshqalar) kelgusi yil uchun ishlab chiqarish ko`rsatkichlarini yozma ravishda xabar qiladi.
Xarajatlar smetasi bo`yicha xarajatlarni hisoblab chiqish mablag`larga boigan ehtiyojga muvofiq iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish ko`rsatkichlari va iqtisod qilishning qatiy tartibini amalga oshirishni hisobga olgan holda amalga oshirilishi shart.
Yuqorida ko`rsatilgan xarajatlar, shuningdek, Davlat budjeti xarajatlarining iqtisodiy tasnifi bo`yicha boshqa xarajatlarni aniqlashda boshqa ko`rsatkichlar va uslublar qo`llanishi mumkin, ularning asoslanganligi xarajatlar smetasini ro`yhatdan o`tkazuvchi tegishli moliya organlari tomonidan tekshiriladi.
Kelgusi yilga ochilishi kerak bo`lgan tashkilotlarni tashkil etish, saqlash bo`yicha xarajatlar smetasi tegishJi vazirliklar, idoralar hamda tegishli hokimiyatlarning boshqarmalari, bo`limlari tomonidan har bir tashkilotga alohida, mehnatga haq to`lash shartlari va faoliyat ko`rsatayotgan shunga xshash tashkilotlarda mavjud boigan xarajatlarining o`rtacha me'yorlaridan kelib chiqqan holda tuziladi.
Bunda, yangi tashkilotlarni saqlash xarajatlari ushbu tashkilotlar faoliyatining boshlanishi moijallanayotgan muddatlardan kelib chiqqan holda hisoblanadi.
Yuqorida ta'kidlanganidek, smeta xarajatlari quyidagi xarajat guruhlari bo`yicha rejalashtiriladi: 1 guruh - Ish haqi va unga tenglashtirilgan to`lovlar (stipendiyalar va boshqalar); // guruh - Ish beruvchilarning ajratmalari (ish haqiga ustamalar); /// guruh - Kapital qo`yilmalar; IVguruh - Boshqa xarajatlar.
Bu tadbirlar budjet tashkilotlari xarajatlarini to`lovlari va oqilona rejalashtirish, mavjud resurslardan samarali foydalanish, mablag`larni iqtisod qilish, budjetdan tashqari mablag`larni jalb qilishga yangicha talablarni qo‘ymoqdaki, ushbu talablar budjetdan moliyalashtirish, budjet tashkilotlarida moliyaviy rejalashtirish va xarajatlar smetasini tuzish hamda ijro etish jarayonlarini chuqurroq o‘rganishni talab etadi.

3.