G`aznaviylar davlati

G`aznaviylar davlati

G`aznaviylar davlati

G`aznaviylar davlati

Reja:

• 
  G'aznaviylar davlati tashkil topishi va siyosiy vaziyat.
  
• 
  Gʻaznaviylar davlatida davlat boshqaruvi, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayot.
  
• 
  Davlatning tarix sahnasidan chiqishi
  

961-yil Alptegin Somoniylar davridagi siyosiy vaziyatdan foydalanib Gʻaznada oʻz hukmronligini oʻrnatadi.

• 
  961-yil Alptegin Somoniylar davridagi siyosiy vaziyatdan foydalanib Gʻaznada oʻz hukmronligini oʻrnatadi.
  
• 
  Uning vafotidan soʻng 962-963-yillarda shu sulolaning bir qancha vakillari ham Gʻaznada hukmronlik qilgan.
  
• 
  Sobuqtegin hukmronligi davri (977-997) alohida eʼtiborga loyiq. Chunki Gʻaznaviylarni siyosiy kuch sifatida tan olinishi 996-yil uning hukmronligi davriga oiddir.
  
• 
  Sobuqtegin vafotidan soʻng 997-yil oʻgʻli Ismoil, 998-yil keyingi oʻgʻli Mahmud taxtga keladi. Gʻaznaviylar qudrati yanada ortgan davr bu Maxmud Gʻaznaviy hukmronligi davridir.
  
• 
  Sulton Mahmud Gʻaznaviy (998-1030) hukmronligi davrida Xorazm, Xuroson, Seyiston, Kobul, Gʻazna, Shimoliy Hindiston kabi hududlar Gʻaznaviylar tarkibiga kiritiladi.
  

Mahmud Gʻaznaviy vafot etganidan soʻng taxtga oʻgʻli Ma'sud Gʻaznaviy taxtga oʻtiradi. Uning hukmronligi davrida (1030-1041) Mahmud Gʻaznaviy tomonidan egallangan hududlarni saqlab qolish uchun harakatlar davri boʻldi.

• 
  Mahmud Gʻaznaviy vafot etganidan soʻng taxtga oʻgʻli Ma'sud Gʻaznaviy taxtga oʻtiradi. Uning hukmronligi davrida (1030-1041) Mahmud Gʻaznaviy tomonidan egallangan hududlarni saqlab qolish uchun harakatlar davri boʻldi.
  
• 
  Ammo, 1034-yil Xorazm Gʻaznaviylar tarkibidan chiqadi. 1038-yil Saljuqiylar Nishopurni egallaydi. Shu tufayli Saljuqiylarni ta'siri kuchayib boradi.
  
• 
  1040-yil Marv va Saraxs oraligʻidagi Dandoniqonda Saljuqiylar Gʻaznaviylarga zarba beradi va zaiflashtirib qoʻyadi. Xuroson esa qoʻldan ketadi.
  
• 
  Ma'sud Gʻaznaviydan soʻng Mavdud Gʻaznaviy (1041-1049) hukmronligi davrida davlat mavqeini tiklashga harakat qiladi. Ammo, Gʻazna va Shimoliy Hindistondagina oʻz taʼsirini qoʻlda tutib turadi xolos.
  
• 
  Shunday boʻlsada 1187-yilga kelib oʻz faoliyatlarini toʻxtatadi.
  

Boshqaruv tizimi

• 
  Boshqaruv tizimi
  
• 
  Davlat boshqaruv tizimi markazida dargoh va devon(vazirlik) turgan. Gʻaznaviy hukmdorlar Amir unvoniga ega boʻlgan va dargohda faoliyat yuritgan.
  
• 
  Gʻaznaviylar davri boʻyicha hojiblikning obru e'tibori baland boʻlib, uning turli shakllari mavjud boʻlgan: Ulugʻ hojib, saroy hojibi, navbatchi hojib, hojib-jomador.
  
• 
  Viloyat boshligʻi- voliy, Shahar boshligʻi- rais deb atalgan. Viloyat ijroiya boshqaruv ishlarini amid olib borgan.
  
• 
  Devonlardan 5 tasini nomi manbalarda tilga olinadi:
  
• 
  Vazir devoni-bosh vazir devoni
  
• 
  Harbiy ishlar devoni
  
• 
  Diplomatik va rasmiy tadbirlar, hujjatlar yuritish devoni
  
• 
  Hisob-kitob, moliya devoni
  
• 
  Pochta-xabar devoni
  

Dargoh faoliyati

• 
  Sipohdor - saroy xizmatchisi
  
• 
  Davotdor - oliy hukmdor shaxsiy xujjatlari, yozuv-chizuv ishlarini yurituvchi
  
• 
  Pardalar - mahram, sir saqlovchi, pinhona vazifalarni bajaruvchi
  
• 
  Martabador - saroydagi oʻrta darajadagi amaldor
  
• 
  Jomaxona - kiyimlar saqlanuvchi xona boshligʻi
  
• 
  Farrosh - saroydagi kichik xizmatchi
  
• 
  Xazinachi - xazina boshligʻi
  

Harbiy Boshqaruv

• 
  Oliy qoʻmondon hukmdorning ixtiyorida boʻlgan.
  
• 
  Bosh qoʻmondon-sipohsalor
  
• 
  Yuqori darajadagi lashkarboshi- salor
  
• 
  Oʻrta darajadagi lashkarboshi- sarxang
  
• 
  Saralangan jangovar qism- gvardiya boʻlgan.
  
• 
  Gʻaznaviylar Mahmud Gʻaznaviy davrida qudratli qoʻshinga ega boʻlgan
  

XI asr fan va madaniyat sohasida Gʻaznaviylarning ham ahamiyati katta. Mahmud Gʻaznaviy hukmronligi davrida bu sohaga e'tibor katta boʻlgan.

• 
  XI asr fan va madaniyat sohasida Gʻaznaviylarning ham ahamiyati katta. Mahmud Gʻaznaviy hukmronligi davrida bu sohaga e'tibor katta boʻlgan.
  
• 
  Mahmud Gʻaznaviy turkiy, fors, arab, pahlaviy tillarini mukammal bilgan va she'rlar yozgan.
  
• 
  Shu davrda Farruxiy, Utbiy, Manuchehriy, Gardiziy, Bayhaqiy, Nosir Xisrav kabi tarixchi va shoirlar faoliyat yuritgan. Abu Rayhon Beruniy ham mashhur asarlarini Gʻaznada yozgan.
  
• 
  Abulqosim Firdavsiy ham 30 yil ichida yozib tugatgan "SHOHNOMA" asarini Mahmud Gʻaznaviyga taqdim etgan. Asar 60 mingdan ortiq baytdan iborat boʻlgan.
  
• 
  Shuningdek Gʻaznaviylar davrida Gʻazna, Balx, Nishopur, Shimoliy Hindistonda Madrasa, masjid, saroy, xonaqohlar koʻplab qurilgan. Ilm olish uchun sharoitlar yetarlicha yaratib berilgan.
  

Foydalanilgan adabiyotlar

• 
  Azamat Ziyo _Oʻzbek davlatchiligi tarixi_Toshkent 2001
  
• 
  R. Shamsuddinov. Sh. Karimov_Vatan tarixi_Toshkent 2009
  
• 
  Q. Ergashev. H. Hamidov_Oʻzbekiston tarixi_Toshkent 2015
  

Saljuqiylar davlati

• 
  Saljuqiylar davlati
  

Reja

• 
  Reja
  
• 
  1Tashkil topishi
  
• 
  2Davlatni boshqarish
  
• 
  3Madaniyati
  
• 
  4Adabiyotlar
  
• 
  5Manbalar
  

http://fayllar.org