Газовые хроматографы

TAHLILNING XROMATOGRAFIK USULLARI
Translated from Russian to Uzbek - www.onlinedoctranslator.com
Xromatografiya -
moddalar aralashmasini ajratish va tahlil qilishning fizik-kimyoviy usuli, bir-biriga aralashmaydigan ikkita faza o'rtasida tarkibiy qismlarning boshqacha taqsimlanishiga asoslangan.
Usul yaratuvchisi -
Mixail Semenovich Rang
Asosiy tushunchalar
Sorbsiya– gazlar, bug‘lar va erigan moddalarning qattiq yoki suyuq changni yutish vositalari (sorbentlar) tomonidan yutilishi;
Sorbtivmolekulalari sorbsiyaga qodir bo'lgan moddadir;
Sorbat– adsorbsiyalangan holatdagi modda;
Elutsiya- statsionar faza qatlami orqali harakatlanuvchi faza bilan birga moddalarni siljitish jarayoni
eluent- statsionar faza qatlamidan o'tuvchi erituvchi yoki gaz;mobil faza;
eluatustundan chiqib ketadigan va ajratilgan komponentlarni o'z ichiga olgan mobil fazadir
Sorbatlarni sorbent qatlami bo'ylab harakatlantirish usuliga ko'ra
eluent (rivojlanayotgan)
Sorbatlarni sorbent qatlami bo'ylab harakatlantirish usuliga ko'ra
frontal
Sorbatlarni sorbent qatlami bo'ylab harakatlantirish usuliga ko'ra
siljish
Jarayonning tabiatiga qarab:
Adsorbsiya- har xil asosdaadsorbsiyamoddalarqattiqstatsionar faza;
Tarqatish- har xil asosdaeruvchanligiichida sorbat qiladisuyuqlikstatsionar faza;
Ion almashinuvi- turli qobiliyatga asoslanganion almashinuvimoddalarion guruhlari bilanstatsionar faza;
cho'kindi- har xil asosdayog'ingarchilikda eruvchanligistatsionar fazadagi cho'kma bilan o'zaro ta'sir qilish reaktsiyasidan so'ng olingan;
Eksklyuziv(molekulyar elakyokigel) - ajratilayotgan moddalar molekulalarining o'lchamlari va shakllarining farqiga asoslanadi;
affin- asoslangano'ziga xos o'zaro ta'sirlarqattiq faza yuzasida guruhlar bilan biologik ob'ektlar (fermentlar va boshqalar).
Jarayon dizayniga qarab:
ustun- yilda ajratish jarayoni amalga oshiriladiustunlarstatsionar faza bilan to'ldirilgan;
tekislik- ajratish jarayoni amalga oshiriladixromatografik qog'oz(qog'oz) yokiyupqa sorbent qatlamisubstratga qo'llaniladi (yupqa qatlam).
Xromatografiyaning nazariy asoslari
Xromatografiya jarayonining asosimuvozanatsiz adsorbsiya
Lengmyur adsorbsion izotermasi
Hududdapast bosimlar (kontsentratsiyalar):
Genri tenglamasi
Komponentlarni ajratish samaradorligisoni bilan belgilanadinazariy plitalar (N).
!QanaqasigaKo'proq NVaallaqachonularning balandligi (H), ustun qanchalik samarali bo'ladi
Nazariy plastinkaga teng balandlik -HETT-(H) aniqlanadi:
A- girdob diffuziyasi:
Qayerda-ustunli qadoqlash xususiyatlari,dp sorbent donasining diametri hisoblanadi
B– uzunlamasına (eksenel) diffuziya – komponentlarning mobil fazada tarqalishi:
Qayerda-empirik koeffitsient,DMdiffuziya koeffitsienti hisoblanadi
BILAN– ichki diffuziya – statsionar fazada adsorbsiyalanish qobiliyatiga bog‘liq;
u- chiziqli oqim tezligi
L- ustun uzunligi, tM- so'rilmaydigan komponentni saqlash vaqti.
HETP ning chiziqli oqim tezligiga bog'liqligi:
Gaz xromatograflarining turlari
Suyuq xromatografning sxemasi
Xromatografik ustunlar
Xromatograf