Гегель ижтимоий фалсафасида тарақҚиёт концепцияси саитмуродов Жобиржон Боймурод ўғли

Тадқиқотнинг республика фан ва технологиялари ривожланиши- нинг устувор йўналишларига боғлиқлиги. Ушбу тадқиқот республика илм-фан ва технологияларни ривожлантиришнинг I. «Ахборотлашган жамият ва демократик давлатни ижтимоий, ҳуқуқий, иқтисодий, маданий, маънавий- маърифий ривожлантиришда инновацион ғоялар тизимини шакллантириш ва уларни амалга ошириш йўллари» устувор йўналиши доирасида бажарилган.
Муаммонинг ўрганилганлик даражаси. Г.В.Ф.Гегелнинг фалсафий таълимоти ва ундан ўрин олган жамият тараққиётига оид қарашлари туркум фан соҳалари доирасида ўрганилган. Масалан, Ғарб олимларидан Карл Розенкранз¹, Куно Фишер², В.Кауфман³, Терри Пинкард⁴, Роберт Пиппин⁵, А.В.Гулига⁶ лар Гегелнинг ҳаёти ва фалсафий мероси, Клаус Виевег⁷, Питер Хождсон⁸, Алан Паттен⁹, Кристоф Бинкелман¹⁰ лар томонидан Гегель фалсафий таълимотида жамият тараққиётини белгилаб берувчи мезон сифатида эркинлик тушунчаси илмий-фалсафий жиҳатдан таҳлил қилинган. Шунингдек, Метин Демир¹¹, Бенямин Безжи¹², Нежип Уяник¹³ каби тадқиқотчилар Гегель фалсафий тизимида инсон ва шахс, жамият ва давлат тушунчалари таҳлили билан шуғулланган.
МДҲ ҳудудида фаолият юритган олимлардан В.Г.Соловьёв¹, И.А.Ильин², С.С.Гогоцкий³, М.Ф.Овсянников⁴, Баркадзе⁵, Ойзерман⁶, В.С.Нерсесянц⁷, С.Н.Труфанов⁸, С.В.Хохлов⁹ А.Ю.Дудчик¹⁰, В.В.Сидорин¹¹ лар томонидан Гегель фалсафий таълимоти кенг қамровли ўрганилди. Ўз навбатида ушбу илмий изланишлар мавзуга оид муоммони тадқиқ этишда назарий манба бўлиб хизмат қилади.
Ўзбекистонда И.Мўминов¹² гегелчилик мактабига асос солди ва Гегель диалектикасини тадқиқ қилди. А.Жалолов¹³ эса «Гегель ва Шарқ халқларининг фалсафий тафаккури» мавзусида махсус тадқиқот олиб борди. Мустақиллик йилларида Ф.Муҳитдинов¹⁴ томонидан мутафаккирнинг ҳуқуқга оид қарашлари ҳар жиҳатдан изчил таҳлил қилинган бўлса, Б.Тўйчиев¹⁵, Ф.Мусаев¹⁶ каби олимлар Гегелнинг ҳуқуқга оид қарашларини фалсафий жиҳатдан ўрганишган. Ушбу олимлардан ташқари Ж.Туленов¹⁷, С.Йўлдошев¹⁸, М.Аҳмедова¹⁹, Қ.Назаров²⁰, Р.Каримов²¹, Г.Рузматова, А.Утамуродов²², Г.Қобулниёзова ва бошқалар томонидан олиб борилган тадқиқотлар, Гегель илмий меросининг маънавий-маърифий жиҳатларини очиб беришда муҳим аҳамият касб этади.
Юқоридаги изланишлар таҳлилидан кўришимиз мумкинки, биз томонимиздан тадқиқ қилинган мавзу бўйича фалсафа тарихидан махсус изланишлар олиб борилмаган. Шунинг учун ҳам, мазкур изланишда Гегелнинг жамият ва давлат тараққиётига оид ижтимоий-фалсафий қарашлари махсус тадқиқотимизнинг объекти сифатида ўрганилди.