Gegrafiya ham tabiyiy resurslar fakulteti gidrometrologiya talim bagdari

Meteorologik maǵlıwmatlar eki túrge bólinedi:
1) tikkeley meteorologik baqlawlar nátiyjesinde qabıl etilgen
hawa rayı tuwrısındaǵı baslanǵısh m a'lumotlar;
2) ekilemshi m a'lumotlar — bul túrli kesteler, sinoptik
kartalar, aerologik diagrammalar, vertikal kesindiler, jer jasalma
joldaslarınan qabıl etilgen bultlar kartaları kórinisinde
kuzatilayotgan hawa rayı tuwrısındaǵı meteorologik maǵlıwmatlar bolıp tabıladı.
Bular hawa rayın aldınan aytıp beriw hám analiz qılıwdıń
quralları bolıp tabıladı.
Meteorologik prognozlar dúziwde atmosferanıń jaǵdayı bir
qatar parametrler menen xarakterlenetuǵın quramalı sistema retinde
qaralıwı kerek. Bul parametrlaming kompleksine atmosfera basımı,
hawanıń temperaturası hám ızǵarlıǵı, samaldıń baǵdarı hám de tezligi,
bultlılıq, jawınlar, rayon hám túrli atmosfera hádiyseleri (shaqmaq,
shańlı dúbeleyi hám t.b. ) kiredi.
Hawa rayı xızmeti ushın baqlawlar qısıqlıǵın hám optimal
tezligin anıqlaw zárúrli másele bolıp, bunda ólshew tarmo-
g'ining qısıqlıǵı názerde tutıladı. Bunday oǵada quramalı máseleniń
sheshimi tiykarında baslanǵısh maǵlıwmatlar, bizni qızıqtırarlıq
atmosfera processleriniń waqıt hám keńislik boyınsha dúzilisi, prog-
nozlaming dáwiri hám ulaming aldınan aytıp beriliwi, texnikalıq hám
ekonomikalıq múmkinshilikler jatadı. Bul omillami shama menen esapqa alınıwı
sonı kórsetedi, qısqa múddetli meteorologik prognozlar (1—2
sutka ) dúziwde shama menen 107 km2 ga teń bolǵan maydada,
baqlaw qısıqlıǵı 200—300 km hám bir sutkada 4—6 ret o'lchangan
m a'lumotlar bolıwı kerek.
Hawa rayı xızmetinde qollanılatuǵın baslanǵısh meteorologik m a'lumotlar birpara ulıwma
talaplarǵa juwap beriwi kerek. Bul talaplar, birinshiden, atmosfera processleriniń tuzulishi
hám rawajlanıwı nizamlıqları, analiz hám de prognoz usılları menen ekinshiden,
meteorologik maǵlıwmatlarǵa qarıydar tárepinen bildirilgen tilekler menen belgilenedi.
Sol talaplarǵa qaray meteorologik maǵlıwmat global, úsh ólshemli, kompleks, sinxron,
úzliksiz hám operativ bolıwı kerek. Bólek atap ótiw kerek,bul talaplar kompleksde
atqarılıwı kerek, sebebi olardan qandayda bir-birinin atqarılmasligi kelgen
magliwmatlardin qımbatın anagurlim pasaytiradi.
Meteorologik magliwmattin globalligi, bul maǵlıwmat kontinent hám
okeanlıq menen, geyde yarımsharga teń bolǵan huddudlardan alınıwın ańlatadı.
Meteorologik m a'lumotning úsh ólshemligi bul magliwmat tek ǵana Jer sırtı qasından, bálki atmosferanıń joqarı qatlamlaridan da alınıwın ańlatadı.
Meteorologik m a'lum otning kompleksligi, bul m a'lum at barlıq meteorologik shamalar hám hádiyselerdi qamtıp alıwı kerekligin ańlatadı.
Meteorologik m a'lumotning sinxronligi delingende, barlıq meteorologik stansiyalarda baqlawlar birdey waqıt momentinde alıp barılıwı túsiniledi.
Meteorologik m a'lumotning úzliksizligi baqlawlar turaqli túrde alıp barılıwın ańlatadı. Meteorologik magliwmattin operativligi baqlaw nátiyjeleri múmkin bolǵan qısqa waqıtta qarıydarǵa jetkezip beriliwiniń zárúr ekenligin ańlatadı.
Meteorologik m a'lumotlarga qoyılǵan talaplaming atqarılıwı quramalı másele bolıp tabıladı. Olardi orınlaw ushın xalıq aralıq kólemde tashkil etilgen hám jetilisken meteorologik maǵlıwmatlami baqlaw sisteması ámelde bolıwı
kerek.