Gender tarbiyaning yetakchi tamoyili sifatida o’quv jarayonida muloqotdan faol foydalanish. Gender tarbiya patriarxal stereotiplarni yengish usuli sifatida

Gender stereotiplari va ilmiy bilimlar

Gender farqlari uzoq vaqtdan beri turli fan sohalari olimlarining eʼtiborini tortdi. Uzoq vaqt davomida gender farqlarini oʻrganuvchi tadqiqotchilarning asosiy maqsadi gender stereotiplari uchun ilmiy dalillarni topish va shu bilan mavjud gender rollarini ishonchli asoslash edi. Biroq, umuman olganda, bu maqsadga erishilmadi: koʻpgina tadqiqotlar erkaklar va ayollar oʻrtasidagi farqlardan koʻra koʻproq oʻxshashliklarni topadi va aniqlangan kichik farqlar koʻpincha aniq ijtimoiy xususiyatga ega. Masalan, erkaklar, ayollardan farqli oʻlaroq — oʻzlarining gender rollariga toʻliq mos ravishda — ular oʻzlarini juda empatik deb hisoblamaydilar, ammo fiziologik va yuz reaktsiyalarining oʻlchovlari erkaklar va ayollar oʻrtasidagi toʻgʻridan-toʻgʻri empatik reaktsiyalarda qanday farq yoʻqligini koʻrsatadi. . Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatadiki, erkaklar ham xuddi ayollar kabi tez-tez gʻazab, qaygʻu va qoʻrquvni boshdan kechirishadi, lekin koʻpincha gʻazabni ifodalaydi va boshqa salbiy his-tuygʻularni bostiradi, ayollar esa, aksincha, gʻazabni bostiradi, qaygʻu va qoʻrquvni ifodalaydi.

O‘zbekiston barqaror rivojlanishning beshinchi maqsadini amalga oshirish doirasida “Gender tenglikni ta’minlash hamda barcha xotin-qizlarning huquq va imkoniyatlarini kengaytirish”ga oid to‘qqizta vazifani ishlab chiqdi. Jumladan:

• O‘zbekiston barqaror rivojlanishning beshinchi maqsadini amalga oshirish doirasida “Gender tenglikni ta’minlash hamda barcha xotin-qizlarning huquq va imkoniyatlarini kengaytirish”ga oid to‘qqizta vazifani ishlab chiqdi. Jumladan:
• hamma joyda barcha xotin-qizlarga nisbatan kamsitishning barcha shakllariga barham berish;
• xotin-qizlarga nisbatan zo‘ravonlikning barcha shakllarini, shu jumladan, odam savdosi, jinsiy ekspluatatsiya hamda ekspluatatsiyaning boshqa shakllarini tugatish;
• erta nikohlar va zo‘rlab nikohlashni tugatish;
• kommunal xizmatlar, infratuzilma va ijtimoiy himoya tizimlarini taqdim etish orqali parvarishlash va uy xo‘jaligini yuritish bo‘yicha haq to‘lanmaydigan mehnatni tan olish va qadrlash, milliy sharoitlarni hisobga olgan holda oilada xo‘jalik yuritish uchun umumiy mas’uliyat tamoyilini rag‘batlantirish;
• xotin-qizlarning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy hayotning barcha bosqichlarida har tomonlama ishtirok etishlarini hamda qaror qabul qilishda yetakchilik qilishlari uchun teng imkoniyatlarni ta’minlash;
• reproduktiv salomatlikni asrash sohasida umumqamrovli tibbiy-sanitariya yordami ko‘rsatish uchun sog‘liqni saqlash xizmatlaridan umumiy foydalanishni ta’minlash;
• xotin-qizlarni ularning huquq va manfaatlarini ijtimoiy-iqtisodiy sohada amalga oshirishlarida qo‘llab-quvvatlaydigan dasturlarni kengaytirish;
• xotin-qizlarning huquq va imkoniyatlarini kengaytirishga ko‘maklashish maqsadida yuqori samarali texnologiyalar, xususan, axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan faolroq foydalanish;
• “Gender tenglik” tamoyillarini boshqaruvning turli bosqichlarida davlat dasturlarini qabul qilish jarayoniga to‘la singdirish.