Genenika va genomika

Ўсма ҳужайралари характеристикаси

Нормал ҳужайраларга нисбатан йирикроқ, юлдузсимон ёки айлана шаклга эга бўлади. Ядро – цитоплазма муносабатлари ўзгариши натижасида ҳужайрада полиплоидия ёки анеуплоидия содир бўлади.

А. Метаболик хусусиятлар

1. Пурин ва пиримидин нуклеотидлари катаболизмининг сусайиши, ДНК ва РНК синтезининг кучайиши, рибонуклеотид -редуктаза активлигининг ошиши.

2. Гликолиз тезлигининг ошиши (периферик қисмдаги ҳужайраларда аэроб, марказий қисмларда эса анаэроб гликолиз кечади). Натижада лактат кислота секреция миқдорининг ортиши(Варбург эффекти). Чунки бўлиниб кўпаётган ҳужайраларнинг марказий қисмлари қон томирлар билан етарлича таъминланмаган. Натижада тўқима нафас олиши сустлиги ҳисобига улар кўп миқдордаги глюкозани анаэроб гликолиз ҳисобига парчалайди. Шунингдек, ўсма ҳужайралари дифференсировкасидан кўра уларнинг пролиферацияси жадалроқ кечади.

2. Гликолиз тезлигининг ошиши (периферик қисмдаги ҳужайраларда аэроб, марказий қисмларда эса анаэроб гликолиз кечади). Натижада лактат кислота секреция миқдорининг ортиши(Варбург эффекти). Чунки бўлиниб кўпаётган ҳужайраларнинг марказий қисмлари қон томирлар билан етарлича таъминланмаган. Натижада тўқима нафас олиши сустлиги ҳисобига улар кўп миқдордаги глюкозани анаэроб гликолиз ҳисобига парчалайди. Шунингдек, ўсма ҳужайралари дифференсировкасидан кўра уларнинг пролиферацияси жадалроқ кечади.

3. Фермент ва оқсилларнинг фетал изоформалари синтезланиши. Углевод алмашинувида АТФ ва цитрат таъсирида ингибирланмайдиган фосфофруктокиназанинг синтезланиши, глюкозага ўта сезгир гексокиназа изоферменти ҳамда активлиги жуда юқори ЛДГ нинг синтезланиши. Ўсма ҳужайраларидаги бундай ўзгаришлар яъни глюкозага бўлган мойилликнинг жуда юқорилиги, уларга ҳатто қонда глюкоза миқдори паст концентрацияларда бўлганда ҳам уни ўзлаштиришга имкон беради. Шунингдек, атрофдаги соғлом тўқималар билан ҳам ҳаётий муҳим метаболитлар учун рақобатлаша олади

3. Фермент ва оқсилларнинг фетал изоформалари синтезланиши. Углевод алмашинувида АТФ ва цитрат таъсирида ингибирланмайдиган фосфофруктокиназанинг синтезланиши, глюкозага ўта сезгир гексокиназа изоферменти ҳамда активлиги жуда юқори ЛДГ нинг синтезланиши. Ўсма ҳужайраларидаги бундай ўзгаришлар яъни глюкозага бўлган мойилликнинг жуда юқорилиги, уларга ҳатто қонда глюкоза миқдори паст концентрацияларда бўлганда ҳам уни ўзлаштиришга имкон беради. Шунингдек, атрофдаги соғлом тўқималар билан ҳам ҳаётий муҳим метаболитлар учун рақобатлаша олади