Genetika genetika so'zi grekcha genetikos — tug'ilishga taalluqli, aloqador degan so'zdan olingan. Genetika barcha tirik organizmlarga xos bo'lgan xususiyat — irsiyat va o'zgaruvchanlik qonuniyatlarini o'rganuvchi fandir. Irsiyat

8-masala. Itlar yungining qora rangi jigarrang ustidan, kalta yungi 
uzun yungdan to‘liq dominantlik qiladi. Ikkala juft genlar har-xil 
autosoma xromosomalarda joylashgan . 
Ovchi qora va kalta yungli itlarni ko‘paytirish maqsadida huddi 
shunday fenotipli itlarni chatishtirgan. Lekin, ularning avlodidagi 
kuchuklarnig ma‘lum qismiga qora,kalta yungli bo‘lgan. Qolganlari 
esa qora, uzun yungli yoki jigarrang, uzun yungli bo‘lgan, 
chatishtirish uchun olingan itlarning genotipini aniqlang. Ovchi 
itlari gomozigota qora, kalta junli ekanligini tekshirish uchun 
qanday chachishtirish o‘tkazilishi lozim ? 
9-masala. Boshog‘i qiltanoqsiz, qizil bo‘lgan bug‘doy navlari 
boshog‘i qiltanoqli, oq rangli bo‘lgan navlar bilan chatishtirilganda 
F
1
da olingan o‘simliklar qiltanoqsiz va qizil boshoqli bo‘lgan F
2
da 
esa quyidagicha ajralish namoyon bo‘lgan : 
159 ta qiltanoqsiz qizil; 48 ta qiltanoqsiz oq; 54 ta qiltanoqli 
qizil;16 ta qiltanoqli oq boshoqli o‘simliklar olingan. F
2 
o‘simliklarning necha foizi geterozigotali? Tahliliy chatishtirish 
o‘tkazish uchun F
1
o‘simliklarini qanday fenotipga ega bo‘lgan 
o‘simliklar bilan chatishtirish kerak? 
10-masala. Yumaloq, chipor tarvuz o‘simliklari uzunchoq, yashil 
mevali o‘simliklari bilan chatishtirilganda avlodda olingan 
o‘simliklarning hammmasi yumaloq, yashil mevali bo‘lgan. 
Ikkinchi tajribada ham huddi shunday chatishtirish o‘tkazilganda 
avlodda olingan o‘simliklarni quyidagi fenotipik sinflarga ajratish
mumkin bo‘lgan: 
20 ta o‘simlik yumaloq, yashil mevali ; 
18 ta o‘simlik yumaloq, chipor mevali ; 
19 ta o‘simlik uzunchoq, yashil mevali; 
21 ta o‘simlik uzunchoq, chipor mevali ; 
Chatishtirish uchun olingan barcha o‘simliklarning genotipini 
aniqlang .
11-masala. Sulida normal bo‘ylik-balandlikdan, ertapisharlilik-
kechpisharlilikdan ustunlik qiladi. Bu belgilrni ifodalovchi genlar 
xar-xil xromasomalarda joylashgan: 
gomozigotali kechpishar, normal bo‘yli suli navi bilan baland
bo‘yli, ertapishar navi chatishtirish natijasida olingan duragaylarda 
qanday belgilarga ega bo‘ladilar? 
a) F
1
duragaylarni o‘zaro chatishtirishdan olingan avlod orasida
baland bo‘yli, ertapishar o‘simliklar necha % ni tashkilqiladi? 
b) ertapishar, normal bo‘yli sulini o‘zaro chatishtirishdan 22372 ta
o‘simlik olingan. Ulardan 5593 tasi balnd bo‘yli va huddi 
shunchasi kechpishar bo‘lgan. Hosil bo‘lgan o‘simliklarni orasida 
nechtasi baland bo‘yli, kechpisharliligini aniqlang. 
12-masala. Qoramtir, jingalak sochli, faqat birinchi belgisi 
bo‘yicha geterozigotali ayol, qoramtir, silliq sochli, lekin birinchi 
belgisi bo‘yicha geterozigotali yigit bilan turmush qurgan. Ushbu 
oilada tug‘iladigan farzandlarning genotipi va fenotiplarini aniqlang 
(silliq soch-ressesiv). 
13-masala. Har ikkala belgi bo‘yicha geterozigota kulrang, uzun 
qanotli urg‘ochi pashsha, qora rangli, kalta qanotli erkak drozofila 
bilan chatishtirilgan. Ushbu chatishtirish natijasi hosil bo‘ladigan 
naslning fenotipi va genotipi qanday bo‘ladi? 
14-masala. Har ikkala belgi bo‘yicha getrozigota qora ko‘zli va 
besh barmoqli erkak(lekin bolaligida ortiqcha barmoq olib 
tashlangan), ko‘k ko‘zli, besh barmoqli ayolga uylangan. Ota ona 
fenotip va genotipini aniqlang.