Genetika genetika so'zi grekcha genetikos — tug'ilishga taalluqli, aloqador degan so'zdan olingan. Genetika barcha tirik organizmlarga xos bo'lgan xususiyat — irsiyat va o'zgaruvchanlik qonuniyatlarini o'rganuvchi fandir. Irsiyat

MONODURAGAY CHATISHTIRISH
1.Labning qalinligi (A) dominant, yupqaligi (a) retsessiv belgi hisoblanadi.Agar qalin labli erkak yupqa labliqizga uylansa, farzandlar labinning qalinligi qanday bo'ladi?

A)qalin B) yupqa C) o’rtacha D) A va B

2.Odamlarda sochning jingalak bo’lishi silliq bo’lishidan dominantlik qiladi. Gomozigotali jingalak sochli yigit silliq sochli ayolga uylansa, ularning farzandlarining sochi qanday bo‘ lishi mumkin? Geterozigotali jingalak sochli yigit silliq sochli ayolga uylanganda bu nikohdan silliq sochli bolalar tug‘ilishi mumkinmi?
3.Odamlarda polidaktiliya(6 barmoqlilik) dominant holatda nasldan naslga o’tadi. Geterozigotali 6 barmoqli erkak barmoqlari normal (5 ta) bo‘ lgan ayolga uylanganda ularda ikkita farzand tug‘ ilgan, bittasining barmoqlari 6 ta, ikkinchisi niki 5 ta. Bu bolalarning genotipini aniqlang. Ota-onalarning bittasi shu belgiga nisbatan kasal, ikkinchisi esa sog‘ lom (uning ota-onasi ham sog'lom) bo’lsa oilada kasal bolalar tug‘ilishi mumkinmi?
4.Vilson kasalligida mis elementining almashinishi buziladi. Bu belgi retsessiv bo’lib, autosoma xromosomasiga bog'liq. Ota onalar ning bittasi shu belgiga nisbatan kasal, ikkinchisi esa sog'lom (uning ota-onasi ham sog'lom) bo’lsa oilada kasal bolalar tug'ilishi mumkinmi?
5. Og'iz kattaligi o'rtacha bo'lgan erkak va ayoldan to'rtta farzand tug'ildi. Ularning bittasining og'zi kattabittasiniki kichik , ikkitasiniki o'rtacha Ota-ona va farzandlarning genotipini aniqlang.
6.Ko'z oralig'i yaqin , ko'z oralig'i uzoq bo'lgan erkak va ayoldan ko'z oralig'i o'rtacha bo'lgan farzand tug'ildi. Ota-ona va farzandning genotipini toping.
7.Drozofila pashshasi qanotining uzun bo‘lishligini dominant A geni va kalta bo‘lishligini retsessiv a geni tamin etadi.

Gomozigotali uzun qanotli pashshalar kalta qanotli pashshalar bilan chatishtirilganda F 1 pashshalarning qanotlari qanday bo‘ladi?

F 1 da olingan urg‘ochi va erkak pashshalar o‘zaro chatishtirilsa, F2 da olinadigan pashshalarning genotipi va fenotipichi?

F 1 pashshalari uzun va kalta qanotli pashshalar bilan qayta chatishtirilsachi?

8.Agar quyonlarning avlodida junning qalin va siyrakligi bo‘yicha fenotipda 3 : 1 yoki 1 : 1 nisbatda ajralish kuzatilgan bo‘lsa, ularning ota-onasi genotipini va fenotipini aniqlash mumkinmi? 9.Ota-onasi qo‘ng‘ir ko‘zli bo‘lgan, ko‘k ko‘zli yigit,

otasi qo‘ng‘ir ko‘zli, onasi ko‘k ko‘zli ayolga uylangan. Ushbu nikohdan ko‘k ko‘zli o‘g‘il farzand tug‘ildi. Ota-ona va farzandning genotiplarini aniqlang.

10.Ota-onasi malla sochli bo‘lmagan, lekin akasi malla

sochli bo‘lgan ayol, onasi malla sochli, otasi esa malla sochli bo‘lmagan malla sochli erkakka turmushga chiqqan. Ushbu nikohdan malla sochli bo‘lmagan o‘g‘il va malla sochli qiz tug‘ilgan.

Ushbu oila a’zolarining genotipini.
11.Ipak qurti urug‘ining rangi bo‘yicha bir nechta

mutantlari mavjud: oq, qizil, pushti, och jigarrang.

Barcha sanoatbop zotlar uchun xarakterli bo‘lgan urug‘ning

qoramtir rangi boshqa rangdagi mutantlardan dominantlik qiladi.

Agar qoramtir urug‘dan chiqqan gomozigota kapalakni qizil urug‘dan chiqqan gomozigota kapalak bilan chatishtirilsa:

1. Birinchi va ikkinchi avlod duragaylarining urug‘i qanday

rangda bo‘ladi? 2. Birinchi avlod duragaylari bilan qizil rangli urug‘dan olingan gomozigotali dastlabki kapalak o‘rtasida tahliliy chatishtirish o‘tkazilsa, qanday avlod hosil bo‘ladi?
12.Qora ko‘zli geterozigota erkak bilan ko‘k ko‘zli ayol

turmush qurishdi. Farzandlarning ko‘zi qanday rangda bo‘lishini aniqlang (ko‘k ko‘z — autosoma bilan bog‘langan retsessiv belgi).

13.Oilada ota-onalardan biri normal, ikkinchisi polidaktiliyali (oltita barmoqli). Ulardan normal (besh barmoqli) bola tug‘ildi. Keyingi bolaning normal tug‘ilishi ehtimoli qanday? (polidaktiliya autosoma bilan bog‘liq dominant belgi).
14.Kar-soqov (retsessiv) ayol bilan normal eshitadigan

erkak nikohidan kar-soqov bola tug‘ilgan. Ota-ona genotiplarini aniqlang.

15.Eron mushuklarida uzun junlilik kalta junlilikka nisbatan ustunlik qiladi. Kalta junli erkak mushuk uzun junli urg‘ochi mushuk bilan chatishtirilganda 3 ta uzun junli va 3 ta kalta junli mushukchalar tug‘ildi. Kalta junli erkak mushukning genotipi qanday?
16.Itlarda qattiq jun—dominant, yumshog‘i — retsessiv

belgi hisoblanadi. Qattiq junli ota-onadan qattiq junli kuchuk bola tug‘iladi. Kuchuk bola genotipida yumshoq jun allel geni borligini bilish uchun uni qaysi it bilan chatishtirish lozim?

17. Pomidor mevasining qizil rangi (A) sariq rangi (a) ustidan dominantlik qiladi. Tajribada qizil va sariq rangga ega bo‘lgan ota-ona o‘simliklari chatishtirilganda, 50% qizil, 50% sariq rangli duragaylar vujudga keldi. Ota-ona formalarning genotipini toping.

A) Aa x Aa B) AA x aa C) Aa x AA D) Aa x aa

18. Pomidor mevasining qizil rangi (A) sariq rangi (a) ustidan dominantlik qiladi. Tajribada qizil rangga ega bo‘lgan ota-ona o‘simliklari chatishtirilganda, 75% qizil, 25% sariq rangli

duragaylar vujudga keldi. Ota-ona formalarning genotipini toping.

A) Aa x Aa B) AA x aa C) Aa x AA D) Aa x aa
19. Quyonlarda yungining normal uzunligi dominant (B), qisqaligi (b) retsessiv belgi hisoblanadi.Normal yungli quyon qisqa yungli quyon bilan chatishtirilganda, hamma duragaylar normal yungli bo‘ldi. Ota-ona formalarning genotipini toping.

A) BbxBB B) Bbxbb C) BBxbb D) BbxBb

20. Quyonlarda yungining normal uzunligi dominant (B), qisqaligi (b) retsessiv belgi hisoblanadi. Normal yungli quyon qisqa yungli quyon bilan chatishtirilishi natijasida 50 % normal yungli, 50% qisqa yungli quyonlar olindi. Ota-ona formalarning genotipini topin

A) BbxBB B) Bbxbb C) BBxbb D) BbxBb

21. Quyonlarda yungining normal uzunligi dominant (B), qisqaligi (b) retsessiv belgi hisoblanadi. Quyidagi genotipga ega organizmlar BBxbb o‘zaro chatishtirilishidan qanday fenotipli

organizmlar hosil bo‘lishini aniqlang.

A) 75% normal yungli, 25% qisqa yungli

B) hammasi normal yungli

C) 50% normal yungli, 50% qisqa yungli

D) 25% normal, 50% oraliq, 25% qisqa

22. Tovuqlarda gulsimon toj dominant (A), oddiy toj(a) retsessiv. Tajribada gulsimon tojli tovuqlar oddiy tojli xo‘rozlar bilan chatishtirildi. F2 duragaylarining genotipik nisbatini toping.

A) 1:2:1 B) 3:1 C) 1:1:1:1 D) 9:3:3:1

23. Tovuqlarda gulsimon toj dominant (A), oddiy toj (a) retsessiv. Tajribada gulsimon tojli tovuqlar oddiy tojli xo‘rozlar bilan chatishtirildi. F2 duragaylarining fenotipini toping