Genetika genetika so'zi grekcha genetikos — tug'ilishga taalluqli, aloqador degan so'zdan olingan. Genetika barcha tirik organizmlarga xos bo'lgan xususiyat — irsiyat va o'zgaruvchanlik qonuniyatlarini o'rganuvchi fandir. Irsiyat

15- masala. Ter bezlari bo’lmagan yigit shu belgi bo’yicha sog`lom qizga uylanadi. Ota-onasining va bo’lajak bolalarining genotipini aniqlang.

( Ushbu belgilarni yuzaga chiqaruvchi genlar X- xromosomada joylashgan bo’lib, ter bezlarning bo’lmasligi retsessiv belgidir).

16- masala. Y xromosomada bog`liq bo’lgan gipertrixoz belgisi bola 17 yoshga to’ganidan keyin yuzaga chiqadi. Ixtiozning bir shakli retsessiv belgi bo’lib, X xromasoma bilan bog’liq. Har ikkala belgi bo’yicha normal ayol bilan gipertrixozli erkak oilasida ixtioz belgisiga ega bo’lgan o’g’il tug’ilgan.Shu bolada gipertrixoz belgisi bo’lishi mumkinmi? Ikkita belgisi bo’yicha normal farzand tug’ilishi mumkinmi? U qanday jinsli bo’ladi?

17-masala. Gemofilik yigit sog` qizga uylansa, bu nikohdan tug`ilgan qiz va o’g`illar sog` bo’lsa, nevaralarda gemofiliya bilan kasallanish kuzatiladimi?

18- masala

Odamning Y jinsiy xromosomada oyoqdagi ikkinchi va uchunchi barmoqlar orasida pardaning rivojlanishiga ta`sir etuvchi gen bor. Shunday erkak barmoqlarida pardasi yo’q ayolga uylansa, mazkur belgi bolalar va nevaralarda paydo bo’lish ehtimoli qanday?

19- masala.

Shapkolikning bir shakli gemerolopiya X jinsiy xromosomaga birikkan retsessiv gen orqali irsiylanadi. Sog` ayol va erkakdan gemerolopiyali o’g`il tug`iladi. Ota-ona va bolaning genotipini aniqlang.

20-masala.

Sog` ayol va erkakdan ikkita o’g`il bola tug`ildi. Ularning biri gemofilik, ikkinchisi daltonik. Ota-ona va o’g`illarning genotipini belgilang.

21- masala.

Gipertrixoz geni retsessiv bo’lib, Y xromosoma orqali irsiylanadi. Ixtioz xastaligining bir turi ( terida yoriqlar bo’lishi) X xromosoma orqali irsiylanadi. Ayol ikki belgi bo’yicha normal, erkak gipertrixoz bo’lgan oilada tug`ilgan, ixtioz kasaliga chalingan.

1. Shu o’g`ilda keyinchalik gipertrixoz paydo bo’lishi mumkinmi?

2. Bu oilada bolalarning ikki belgi bo’yicha sog` bo’lishi mumkinmi?

3. O’g`il bolada bo’ladimi yoki qizdami?

22- masala.

Otasi gemofiliya bilan kasallangan kishining sog`lom qizi gemofilik yigitga turmushga chiqsa, bu oilada sog`lom farzand tug`ilishi mumkinmi?

23- masala

Otasi daltonik bo’lgan qiz, otasi daltonik yigitga chiqqan. Bolalarning sog`lom bo’lishi yoki daltonik kasaliga chalinishi to’g`risida qanday fikrdasiz?

24-masala.

Ranglarni ajrata oladigan erkak va ayoldan tug`ilgan daltonik o’g`il uylanib, normal ko’radigan qiz ko’rdi. Uning ikkinchi qizi esa turmushga chiqqanda bitta normal ko’radigan qiz va bitta daltonik o’g`il ko’rdi. Shu oilaning yana biri normal ko’radigan qiz, beshta normal ko’radigan o’g`il ko’rdi. Ota-ona, ularning farzandlari va nevaralarining genotipini aniqlang?