Genetikadan masala ishlash

35-masala. Nomozshomgul o‘simligida gul rangi qizil, pushti va oq bo‘ladi. Gulning qizil rangi (A) oq rangi (a) ustidan to‘liqsiz dominantlik qiladi. Qizil gulli o‘simliklar oq gulli o‘simliklar bilan chatishtirilsa, F₁ da pushti gulli o‘simliklar olinadi. Pushti gulli F₁ o‘simliklari o‘zaro chatishtirilsa, keyingi avlodda olingan o‘simliklarning genotipi va fenotipi qanday bo‘ladi?
36-masala. Mevasi qizil qulupnay o‘simliklari oq mevali o‘simliklar bilan chatishtirilganda F₁ o‘simliklarining mevasi och qizil bo‘lgan. F₂ o‘simliklarining 25% i qizil, 50% i och qizil va 25% i oq mevali bo‘lgan. O‘rganilayotgan belgining irsiylanishini tushuntirib bering. F₁ o‘simliklari qizil mevali va oq mevali o‘simliklar bilan chatishtirilsa, keyingi avlodda olingan o‘simliklarning fenotipi qanday bo‘ladi?
37-masala. Qoramollarda junning qizil rangda bo‘lishi AA genotipga, targ‘il bo‘lishi Aa genotipga va oq bo‘lishi aa genotipga bog‘liq. Targ‘il buqa uch xil: qizil, targ‘il va oq sigirlar bilan chatishtirilsa, har bir chatishtirishda targ‘il buzoqlarning tug‘ilish ehtimoli qanday?
38-masala*. Qora patli tovuqlar oq patli xo‘rozlar bilan chatishtirilganda, F₁ jo‘jalari pat rangi bo‘yicha chipor bo‘lgan. F₁ da olingan chipor tovuq va xo‘rozlar chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan jo‘jalarni pat rangi bo‘yicha 1 : 2 : 1 nisbatda qora, chipor va oq patli jo‘jalarga ajratish mumkin bo‘lgan. O‘rganilayotgan belgining irsiylanishini tushuntirib bering. CHipor tovuqlar qora va oq xo‘rozlar bilan chatishtirilsa, keyingi avlodda olingan jo‘jalarning fenotipi qanday bo‘ladi?

Masalaning echilishi:

1) qora patli tovuqlar oq patli xo‘rozlar bilan chatishtirilganda, F₂ da chipor patli jo‘jalarning olinishi va F₂ da 1 : 2 : 1 nisbatda qora, chipor va oq patli jo‘jalarga ajralish berishi bu belgining to‘liqsiz dominantlik qilish qonuniyati asosida irsiylanishidan dalolat beradi.

qora oq chipor chipor

P ♀ AA X ♂ aa P ♀ Aa X ♂ Aa

g A a g A, a A, a

F₁ Aa - chipor F₂ AA Aa Aa aa

1 qora 2 chipor 1 oq

2) chipor tovuqlar qora patli xo‘rozlar bilan chatishtirilganda F_B da quyidagicha natija olish mumkin:

chipor qora

P ♀ Aa X ♂ AA

g A, a A

F_B AA - 1 qora, Aa - 1 chipor

3) chipor tovuqlar oq patli xo‘rozlar bilan chatishtirilganda F_B da quyidagicha natija olish mumkin:

chipor oq

P ♀ Aa X ♂ aa

g A, a a

F_B Aa - 1 chipor , aa - 1 oq

Keyingi har ikki chatishtirishda ham genotip va fenotip bo‘yicha 1 : 1 nisbatda ajralish ketadi. CHunki, A geni a geni ustidan to‘liqsiz (chala) dominantlik qilgani uchun har bir genotip alohida fenotipni belgilaydi.
Kodominantlik holatda belgilarning irsiylanishi.

Kodominantlik irsiylanishda odatdagi dominant-retsessiv tarzidagi o‘zaro ta’sir kuzatilmaydi. Genotipdagi har xil ikki allel o‘zaro faoliyat ko‘rsatib, o‘ziga xos belgining irsiylanishini ta’minlaydi. Kodominantlikka misol qilib ABO tizimiga kiruvchi odamlarda qon gruppasining irsiylanishini ko‘rsatish mumkin. Odamlarda to‘rt xil qon gruppalari mavjud: O (I), A (II), B (III), AB (IV). Qon gruppalari I genining uch tipdagi allellari - I^A, I^B, I^O tomonidan boshqariladi. I qon gruppasiga ega odamlarning genotipi - OO; II qon gruppasiga ega odamlarning genotipi - AA yoki AO; III qon gruppasiga ega odamlarning genotipi - BB yoki BO. Dominant A va B allellariga ega bo‘lgan odamlarda A va B allellari o‘zaro birgalikda IV (AB) qon gruppasini belgilaydi.

39-masala*. Onasi uchinchi va otasi birinchi qon gruppasiga ega bo‘lgan bola ota-onasidan birining qon gruppasiga ega bo‘lishi mumkinmi? Onasi to‘rtinchi, otasi birinchi qon gruppasiga ega bo‘lsa-chi?

Masalaning echilishi:

Belgi Gen

I qon gruppasi OO

III qon gruppasi BB, BO

IV qon gruppasi AB

Masalaning birinchi punktida ko‘rsatilishicha, ona III qon gruppasiga ega bo‘lgan holda BB yoki BO genotipli, ota birinchi qon gruppasiga ega bo‘lganligi sababli genotipi - OO. Ikki variantni ham ko‘rib chiqamiz:

III qon gruppa I qon gruppa III qon gruppa I qon gruppa

P ♀ BB X ♂ OO P ♀ BO X ♂ OO

g B O g B, O O

F₁ BO - III qon gruppa F₁ BO - III qon gruppa

OO - I qon gruppa

Agar ota-ona BO va OO ko‘rinishdagi genotiplarga ega bo‘lsa, farzand ota-onadan birining qon gruppasiga ega bo‘ladi.

Masalaning ikkinchi punktiga ko‘ra, ota-onaning qon gruppalari bo‘yicha genotiplari aniq:

IV qon gruppa I qon gruppa

P ♀ AB X ♂ OO

g A, B O

F₁ AO - II qon gruppa, BO - III qon gruppa

Farzand ota-onadan birining qon gruppasiga ega bo‘lmaydi. Farzand II- yoki III- qon gruppasiga ega bo‘ladi.
40-masala. Tug‘ruqxonada ikkita chaqaloqni almashtirib qo‘yishdi. Ulardan birining ota-onasi birinchi va ikkinchi qon gruppasiga, ikkinchisiniki esa ikkinchi va to‘rtinchi qon gruppasiga ega bo‘lgan. Bolalarning qon gruppasi tekshirilganda, ulardan birining qon gruppasi birinchi va ikkinchisiniki esa ikkinchi ekanligi aniqlandi. Bolalarning qaysi ota-onaga tegishli ekanligini aniqlang. Bolalarning qon gruppasini aniqlamasdan ham ularning ota-onasini to‘g‘ri belgilash mumkinmi?

41-masala. Onasi ikkinchi gruppa va otasi birinchi gruppa qonga ega bo‘lgan bolalarning qon gruppalari qanday bo‘ladi? Onasi birinchi qon gruppasiga va otasi ikkinchi qon gruppasiga ega bo‘lgan oiladagi bolalar faqat onasining qon gruppasiga ega bo‘lishi mumkinmi? Qay vaqtda faqat otasining qon gruppasiga ega bo‘ladi?

42-masala. Ota-ona ikkinchi qon gruppasiga ega bo‘lsa, shu oilada tug‘ilgan bolalarning qanday qon gruppasiga ega bo‘lish ehtimoli bor?

43-masala. Onasi birinchi gruppa va otasi to‘rtinchi gruppa qonga ega bo‘lgan oiladagi ettita bolaning birortasi ham ota-onaning qon gruppasiga ega bo‘lmagan. Sababini tushuntiring.

44-masala. Oilada o‘g‘il bola birinchi qon gruppasiga va qiz bolalar esa to‘rtinchi qon gruppasiga ega bo‘lgan. Ota-onaning genotipi haqida nima deyish mumkin?

45-masala. Oilada to‘rtta farzand tug‘ilgan bo‘lib, ulardan ikkitasi birinchi qon gruppasiga, bittasi uchinchi qon gruppasiga va bittasi to‘rtinchi qon gruppasiga ega bo‘lgan. Ota-onaning qon gruppasi qanday? SHu oilada ikkinchi qon gruppasiga ega bo‘lgan bolalarning tug‘ilish ehtimoli qanday?

46-masala. Ota-ona to‘rtinchi qon gruppasiga ega bo‘lsa, shu oilada tug‘iladigan bolalar qanday qon gruppasiga ega bo‘ladi? SHu oilada birinchi qon gruppasiga ega bo‘lgan bola tug‘ilishi mumkinmi?

47-masala. Ota-ona ikkinchi qon gruppasiga ega. Oilada bitta bola tug‘ilgan bo‘lib, uning qon gruppasi birinchi bo‘lgan. Ota-ona o‘zlarining qon gruppalarini bilganlari holda bolaning o‘zlariniki ekanligiga shubha qilishgan.Ularning shubhasi to‘g‘rimi?

48-masala. Ota-ona uchinchi qon gruppasiga ega bo‘lgan. Oilada bitta bola tug‘ilgan bo‘lib, uning qon gruppasi birinchi bo‘lgan. Ota-ona o‘z qon gruppalarini bilganlari holda bolaning o‘zlariniki ekanligiga shubha qilishgan. Ular haqlimi?
Diduragay chatishtirish.

Har ikki belgi bo‘yicha to‘liq dominantlik holatida belgilarning irsiylanishi.

49-masala. Quyidagi genotipga ega bo‘lgan organizmlar qanday tipdagi gametalarni hosil qiladi?

a) CCDD b) CcDD v) Ccdd g) CcDd d) ccdd

50-masala*. No‘xat o‘simligida donning sariq rangli bo‘lishini dominant A geni, yashil rangli bo‘lishini retsessiv a geni, donning silliq shaklda bo‘lishini dominant B geni va donning burishgan bo‘lishini retsessiv b geni belgilaydi. Quyidagi genotipga ega bo‘lgan no‘xat o‘simliklarini chatishtirishdan olingan keyingi avlod o‘simliklarning genotipini va fenotipini aniqlang.

1) AABB x aabb 2) AABb x aabb 3) AaBB x aabb

4) AaBb x aabb 5) AaBb x AaBb

Masalaning echilishi:

1) P ♀ AABB X ♂ aabb 2) P ♀ AABb X ♂ aabb

g AB ab g AB, Ab ab

F₁ AaBb - sariq, silliq F₁ AaBb - sariq, silliq

Aabb - sariq, burishgan

3) P ♀ AaBB X ♂ aabb 4) P ♀ AaBb X ♂ aabb

g AB, aB ab g AB, Ab, aB, ab ab

F₁ AaBb - sariq, silliq F₁ AaBb - sariq, silliq

aaBb - yashil, silliq Aabb - sariq, burishgan

aaBb - yashil, silliq

aabb - yashil, burishgan

5) P ♀ AaBb X ♂ AaBb

g AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab

F₁

♂ ♀	AB	Ab	aB	Ab
AB	AABB s.s. 1	AABb s.s. 2	AaBB s.s. 3	AaBb s.s. 4
Ab	AABb s.s. 2	AAbb s.b. 5	AaBb s.s. 4	Aabb s.b. 6
aB	AaBB s.s. 3	AaBb s.s. 4	aaBB ya.s. 7	aaBb ya.s. 8
ab	AaBb s.s. 4	Aabb s.b. 6	aaBb ya.s. 8	aabb ya.b. 9

F₁ da olingan genotipik F₁ da olingan fenotipik Fenotipik

sinflar sinflar sinflar

nisbati

1. AABB = 1 sariq, silliq (s.s.)

2. AABb = 2 sariq, silliq (s.s.) s.s. AˍBˍ = 9

3. AaBB = 2 sariq, silliq (s.s.)

4. AaBb = 4 sariq, silliq (s.s.)

5. AAbb = 1 sariq, burishgan (s.b.) s.b. Aˍbb = 3

6. Aabb = 2 sariq, burishgan (s.b.)

7. aaBB = 1 yashil, silliq (ya.s.) ya.s. aaBˍ = 3

8. aaBb = 2 yashil, silliq (ya.s.)

9. aabb = 1 yashil, burishgan (ya.b.) ya.b. aabb = 1

Genotipik sinflar nisbati 1 : 2 : 2 : 4 : 1 : 2 : 1 : 2 : 1

Fenotipik sinflar nisbati 9 : 3 : 3 : 1

51-masala*. Gomozigotali sariq, silliq donli no‘xat o‘simliklari yashil, burishgan donli o‘simliklar bilan chatishtirilganda, F₁ va F₂ da olingan o‘simliklarning genotipini, fenotipini hamda genotipik va fenotipik sinflarning sonini va nisbatini aniqlang. F₁ o‘simliklari chatishtirish uchun olingan sariq, silliq donli va yashil, burishgan donli o‘simliklar bilan qayta chatishtirilsa, keyingi avlodda genotip va fenotip bo‘yicha qanday natija olish mumkin?

Masalaning echilishi:

bundan oldingi masalada ko‘rilganidek, donning sariq, silliq bo‘lishi dominant A va B genlariga hamda donning yashil, burishgan bo‘lishi retsessiv a va b genlariga bog‘liq. SHunga ko‘ra, bu masala quyidagicha echiladi:

sariq, silliq yashil, burishgan

P ♀ AABB X ♂ aabb

g AB ab

F₁ AaBb - sariq, silliq

sariq, silliq sariq, silliq

P ♀ AaBb X ♂ AaBb

g AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab

F₂

♂ ♀	AB	Ab	aB	ab
AB	AABB sariq, silliq 1	AABb sariq, silliq 2	AaBB sariq, silliq 3	AaBb sariq, silliq 4
Ab	AABb sariq, silliq 2	AAbb sariq, burishgan 5	AaBb sariq, silliq 4	Aabb sariq, burishgan 6
aB	AaBB sariq, silliq 3	AaBb sariq, silliq 4	aaBB yashil, silliq 7	aaBb yashil, silliq 8
ab	AaBb sariq, silliq 4	Aabb sariq, burishgan 6	aaBb yashil, silliq 8	aabb yashil, burishgan 9

Jadvalda keltirilgan genotipik va fenotipik sinflarni, ularning takrorlanishi hamda nisbatlarini quyidagicha yozib chiqamiz:

F₂ da olingan F₂ da olingan Fenotipik

genotipik sinflar fenotipik sinflar sinflar nisbati

1. AABB = 1 sariq, silliq

2. AABb = 2 sariq, silliq 9/16 sariq, silliq

3. AaBB = 2 sariq, silliq ( 9 AˍBˍ)

4. AaBb = 4 sariq, silliq

5. AAbb = 1 sariq, burishgan 3/16 sariq, burishgan

6. Aabb = 2 sariq, burishgan ( 3 Aˍbb)

7. aaBB = 1 yashil, silliq 3/16 yashil, silliq

8. aaBb = 2 yashil, silliq ( 3 aaBˍ)

9. aabb = 1 yashil, burishgan 1/16 yashil, burishgan

jami = 16 ( 1 aabb)

Masalaning javobi:

1) gomozigotali sariq, silliq donli no‘xat o‘simliklari yashil, burishgan donli o‘simliklar bilan chatishtirilganda Mendelning birinchi qonuniga ko‘ra F₁ da faqat sariq, silliq donli o‘simliklar hosil bo‘ladi. Ular genotip bo‘yicha digeterozigotali bo‘lib, AaBb genotipga ega.

2) F₁ o‘simliklari o‘zaro chatishtirilganda F₂ da 9 ta genotipik va

9 : 3 : 3 : 1 nisbatda 4 ta fenotipik sinflar hosil bo‘ladi. YA’ni, Mendelning ikkinchi qonuniga binoan ajralish ketib, 9/16 qism sariq, silliq (A-B-); 3/16 qism sariq, burishgan (A-bb); 3/16 qism yashil, silliq (aaB-) va 1/16 qism yashil, burishgan (aabb) donli o‘simliklar hosil bo‘ladi.

3) F₁ o‘simliklari chatishtirish uchun olingan sariq, silliq donli o‘simliklar bilan qayta chatishtirilsa, keyingi avlodda F_B da yana sariq, silliq donli o‘simliklar hosil bo‘ladi.

sariq, silliq sariq, silliq

P ♀ AaBb X ♂ AABB

g AB, Ab, aB, ab AB

F_B AABB - sariq, silliq

AABb - sariq, silliq

AaBB - sariq, silliq

AaBb - sariq, silliq

4) F₁ o‘simliklari chatishtirish uchun olingan yashil, burishgan donli o‘simliklar bilan qayta chatishtirilganda, keyingi avlodda F_B da 1 : 1 : 1 : 1 nisbatda to‘rtta fenotipik sinfga mansub o‘simliklar hosil bo‘ladi.

sariq, silliq yashil, burishgan

P ♀ AaBb X ♂ aabb

g AB, Ab, aB, ab ab

F_B AaBb - sariq, silliq

Aabb - sariq, burishgan

aaBb - yashil, silliq

aabb - yashil, burishgan

52-masala. No‘xat o‘simligida gulining qizil rangda bo‘lishi S geniga, oq rangda bo‘lishi s geniga, o‘simlik bo‘yining baland bo‘lishi D geniga va past bo‘lishi d geniga bog‘liq. Quyidagi genotiplarga ega bo‘lgan o‘simliklarni chatishtirishdan olingan keyingi avlod o‘simliklarining genotipi va fenotipini aniqlang:

1) CCDD x ccdd; 2) CcDd x ccdd; 3) CcDd x CCDD; 4) Ccdd x ccDd;

5) ccDd x CcDD

53-masala. Gomozigotali qizil gulli, baland bo‘yli no‘xat o‘simliklari oq gulli, past bo‘yli o‘simliklar bilan chatishtirilganda, F₁ va F₂ da olingan o‘simliklarning genotipini, fenotipini hamda genotipik va fenotipik sinflarning sonini va nisbatini aniqlang. F₁ o‘simliklari gomozigotali uzun bo‘yli, qizil gulli o‘simliklar bilan hamda oq gulli, kalta bo‘yli o‘simliklar bilan chatishtirilsa, keyingi avlodda genotip va fenotip bo‘yicha qanday natija olish mumkin?

54-masala. No‘xat o‘simligida donining sariq rangda bo‘lishi yashil rangi ustidan va donning silliq shakli burishgan shakli ustidan to‘liq dominantlik qiladi. Sariq, silliq donli no‘xat o‘simliklari xuddi shunday fenotipga ega bo‘lgan o‘simliklar bilan chatishtirilganda keyingi avlodda olingan o‘simliklarning hammasi sariq, silliq donli bo‘lgan. CHatishtirish uchun olingan o‘simliklarning genotipini aniq aniqlash mumkinmi? Aniq aniqlash uchun qanday chatishtirish o‘tkazish kerak?

55-masala. Sariq, silliq donli no‘xat o‘simliklari xuddi shunday donga ega bo‘lgan boshqa o‘simliklar bilan chatishtirilganda, keyingi avlodda o‘rganilayotgan belgilar bo‘yicha xilma-xillik olingan. Bunda olingan o‘simliklarning ma’lum qismi sariq, silliq donli; ma’lum qismi sariq, burishgan donli; ma’lum qismi yashil, silliq donli va ma’lum qismi yashil, burishgan donli bo‘lgan. Bu fenotipik sinflarga mansub o‘simliklarning nisbati 9 : 3 : 3 : 1 ga yaqin bo‘lgan. Olingan natijaga asoslanib, chatishtirish uchun olingan o‘simliklarning genotipini aniqlang.

56-masala. Qizil, tuksiz mevali pomidor o‘simliklari sariq, tukli mevaga ega o‘simliklar bilan chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan o‘simliklarning 98 tasi qizil, tuksiz mevaga; 104 tasi qizil, tukli mevaga; 97 tasi sariq, tuksiz mevaga va 101 tasi sariq, tukli mevaga ega bo‘lgan. O‘rganilayotgan belgilar bo‘yicha chatishtirish uchun olingan o‘simliklarning genotipini aniq aniqlash mumkinmi? Ularning irsiylanishi haqida nima deyish mumkin?

57-masala. Bangidevonaning qizil gulli, tikansiz ko‘sakli o‘simliklari oq gulli, tikanli ko‘sakka ega o‘simliklar bilan chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan o‘simliklarning 320 tasi qizil gulli, tikanli ko‘sakka va 312 tasi qizil gulli va tikansiz ko‘sakli bo‘lgan. CHatishtirish uchun olingan o‘simliklarning genotipini aniqlang.

58-masala. CHeklanmagan shoxli, to‘q sariq gulli g‘o‘za o‘simliklari cheklangan shoxli, och sariq gulli o‘simliklar bilan chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan o‘simliklarning 27 tasi cheklanmagan shoxli, to‘q sariq gulli; 31 tasi cheklanmagan shoxli, och sariq gulli; 29 tasi cheklangan shoxli, sariq gulli va 26 tasi cheklangan shoxli, och sariq gulli bo‘lgan. Ota-ona va F₁ o‘simliklarining genotipini hamda o‘rganilayotgan belgilarning irsiylanish qonuniyatlarini aniqlang.

59-masala. To‘q sariq gulli, tuksiz chigitli g‘o‘za o‘simliklari och sariq gulli, chigiti tukli o‘simliklar bilan chatishtirilganda, F₁ o‘simliklari to‘q sariq gulli, tuksiz chigitli bo‘lgan. F₂ , F_B avlodlarda o‘rganilayotgan belgilarning genotipi va fenotipi bo‘yicha qanday natijalar olish mumkin?

60-masala. Boshog‘i qiltanoqsiz va qizil bo‘lgan bug‘doy o‘simliklari boshog‘i qiltanoqli va oq rangli bo‘lgan o‘simliklar bilan chatishtirilganda, F₁ da olingan o‘simliklar qiltanoqsiz va qizil boshoqli bo‘lgan. F₂ da esa quyidagicha ajralish ketgan:

159 ta qiltanoqsiz, qizil; 48 ta qiltanoqsiz, oq; 57 ta qiltanoqli, qizil; 16 ta qiltanoqli, oq boshoqli qsimliklar.

O‘rganilayotgan belgi qanday irsiylanadi? F₂ o‘simliklarining necha foizi geterozigotali? Tahliliy chatishtirish o‘tkazish uchun F₁ o‘simliklarini qanday fenotipga ega bo‘lgan o‘simliklar bilan chatishtirish kerak?

61-masala. YUmaloq, chipor tarvuz o‘simliklari uzunchoq, yashil mevali o‘simliklar bilan chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan o‘simliklarning hammasi yumaloq, yashil mevali bo‘lgan. Ikkinchi bir tajribada ham xuddi shunday chatishtirish o‘tkazilganda, keyingi avlodda olingan o‘simliklarni quyidagi fenotipik sinflarga ajratish mumkin bo‘lgan:

20 ta o‘simliklar yumaloq, yashil mevali; 18 ta o‘simliklar yumaloq, chipor mevali; 19 ta o‘simliklar uzunchoq, yashil mevali va 21 ta o‘simliklar uzunchoq, chipor mevali.

CHatishtirish uchun olingan barcha o‘simliklarning genotipini aniqlang. O‘rganilayotgan belgilarning qanday irsiylanishini tushuntirib bering.

62-masala. Pomidor o‘simligida meva rangi qizil va sariq bo‘ladi. Mevasining shakli esa yumaloq va noksimon bo‘ladi.Mevaning qizil va yumaloq bo‘lishi uning sariq va noksimon bo‘lishiga nisbatan dominant belgi hisoblanadi. Har ikkala belgilarni ta’minlovchi genlar boshqa-boshqa xromosomalarda joylashgan.

1) Digeterozigotali qizil va yumaloq mevali pomidor o‘simliklari har ikkala belgi bo‘yicha retsessiv - sariq va noksimon mevali o‘simliklar bilan chatishtirilsa, keyingi avlodda qanday nisbatda genotipik va fenotipik sinflarga mansub o‘simliklar hosil bo‘ladi?

2) Xo‘jalikda pomidor o‘simliklari mevasi yig‘ishtirib olinganda, hamma hosilning 36 tonnasi qizil va yumaloq, 12 tonnasi qizil va noksimon bo‘lgan. Buning sababini tushuntiring.

Agar xo‘jalikda ekilgan o‘simliklar o‘rganilayotgan belgilar bo‘yicha digeterozigotali bo‘lgan bo‘lsa, hosilning qancha qismi sariq va noksimon bo‘lar edi?

63-masala*. Drozofila pashshasida tananing kulrang bo‘lishini B geni, qora bo‘lishini b geni va qanotning uzun bo‘lishini A geni, kalta bo‘lishini esa a geni belgilaydi.

Gomozigotali kulrang va uzun qanotli urg‘ochi pashshalar qora tanali, kalta qanotli erkak pashshalar bilan chatishtirilganida, F₁ va F₂ da o‘rganilayotgan belgilarning irsiylanishi bo‘yicha qanday genotipik va fenotipik sinflarga mansub pashshalar olish mumkin? F₁ pashshalari qora tanali, kalta qanotli pashshalar bilan qayta chatishtirilsa-chi?

Masalaning echilishi:

Belgi Gen

Kulrang tana B

Qora tana b

Uzun qanot A

Kalta qanot a

kulrang tanali, qora tanali,

uzun qanotli kalta qanotli

P ♀ BBAA X ♂ bbaa

g BA ba

F₁ BbAa - kulrang tanali, uzun qanotli
kulrang tanali, kulrang tanali,

uzun qanotli uzun qanotli

P ♀ BbAa X ♂ BbAa

g BA, Ba, bA, ba BA, Ba, bA, ba

F₂ 1. BBAA = 1

2. BBAa = 2 9 BˍAˍ kulrang tanali, uzun qanotli

3. BbAA = 2

4. BbAa = 4

5. BBaa = 1 3 Bˍaa kulrang tanali, kalta qanotli

6. Bbaa = 2

7. bbAA = 1 3 bbAˍ qora tanali, uzun qanotli

8. bbAa = 2

9. bbaa = 1 1 bbaa qora tanali, kalta qanotli

Har ikki belgi bo‘yicha to‘liq dominantlik hodisasi kuzatilgan vaqtda

F₂ da to‘rtta fenotipik sinflar hosil bo‘ladi, ularning nisbati 9 : 3 : 3 : 1. 9 ta genotipik sinflar hosil bo‘ladi, ularning nisbati 1 : 2 : 2 : 4 : 1 : 2 : 1 : 2 : 1

kulrang tanali, qora tanali,

uzun qanotli kalta qanotli

P ♀ BbAa X ♂ bbaa

g BA, Ba, bA, ba ba

F_B BbAa - kulrang tanali, uzun qanotli

Bbaa - kulrang tanali, kalta qanotli

bbAa - qora tanali, uzun qanotli

bbaa - qora tanali, kalta qanotli Nisbat 1 : 1 : 1 : 1