Genetikadan masalalar yechish bonus; + dnk r. R. Raxmonov R. J. Raximov
Epistazga doir masalalar va topshiriqlar
Download 0.52 Mb.
|
GENETIKA KITOB 1
- Bu sahifa navigatsiya:
- Pоlimеr irsiylanishga dоir masalalar yechish
- Gеnning ko‘p tоmоnlama ta’siri – plеyоtrоpiyaga dоir masalalar yechish
|
Epistazga doir masalalar va topshiriqlar
1.Qovoq mevasining oq rangi V, sariq rangi U, yashil rangi u gen bilan ifodalanadi. V gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi, quyidagi VvUu va vvuu genotipga ega organizmlar o'zaro chatishtirilsa, birinchi bo‘g'in duragaylarining fenotipi qanday nisbatda bo’ladi? A) 3.1 B)4.3.1 C)6.1.1 D) 2.1.1 2.Qovoq mevasining oq rangi V, sariq rangi U, yashil rangi u gen bilan ifodalanadi. V gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi, quyidagi VvUu va Vvuu genotipga ega organizmlar o‘zaro chatishtirilsa, birinchi bo‘g‘in duragaylarining fenotipi qanday nisbatda bo’ladi? A) 3.1 B)4.3.1 C)6.1.1 D) 2.1.1 3.Qovoq mevasining oq rangi V, sariq rangi U, yashil rangi u gen bilan ifodalanadi. V gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi, quyidagi Vvuu va Vvuu genotipga ega organizmlar o‘zaro chatishtirilsa, birinchi bo‘g‘in duragaylarining fenotipi qanday nisbatda bo‘ladi? A) 3.1 B)4.3.1 C)6.1.1 D) 2.1.1 4.Qovoq mevasining oq rangi V, sariq rangi U, yashil rangi u gen bilan ifodalanadi. V gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi, quyidagi VvUu va vvUu genotipga ega organizmlar o‘zaro chatishtirilsa, birinchi bo‘g‘in duragaylarining fenotipi qanday nisbatda bo’ladi? A) 3.1 B)4.3.1 C)6.1.1 D) 2.1.1 5.Qovoq mevasining oq rangi V, sariq rangi U, yashil rangi u gen bilan ifodalanadi. V gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi, quyidagi VVUu va vvUu genotipga ega organizmlar o‘zaro chatishtirilsa, birinchi bo‘g‘in duragaylarining fenotipi qanday nisbatda bo’ladi?# A)3:1 B) 2:2 C)4 D)1;2;1 6.Oq patli tovuqlarni o‘zaro chatishtirilganda F1 da barcha duragaylar oq patli, F2 da esa 650 ta oq, 150 tasi qora rangli bo’lgan. F2 da olingan oq patli duragaylarning nechtasi 2 ta gen bo‘yicha gomozigotali genotipga ega? A)50tasi B) 150tasi C)200tasi D)450tasi 7.Oq patli tovuqlarni o‘zaro chatishtirilganda F1 da barcha duragaylar oq patli, F2 da esa 650 ta oq, 150 tasi qora rangli bo’lgan. F2 da olingan oq patli duragaylarning nechtasi 2 ta gen bo‘yicha geterozigotali genotipga ega? A)50tasi B) 150tasi C)200tasi D)450tasi 8.Oq patli tovuqlarni o'zaro chatishtirilganda F1 da barcha duragaylar oq patli, F2 da esa 650 ta oq, 150 tasi qora rangli bo’lgan. F2 da olingan qora patli duragaylarning nechtasi 2 ta gen bo'yicha gomozigotali genotipga ega? A)50tasi B) 150tasi C)200tasi D)450tasi 9 .Tovuq patining rangi 2 juft allel bo’lmagan va birikmagan genlar bilan ifodalanadi. Birinchi juftning dominant geni patning rangli bo’lishini, uning retsessiv alleli esa oq bo’lishini ta’minlaydi. Ikkinchi juftning dominant geni patning rangli boiishiga to'sqinlik qiladi, uning retsessiv alleli esa to‘sqinlik qilmaydi. Oq patli tovuq va xo‘roz chatishtirilganda 716 ta oq, 715 ta rangli jo‘ja olingan. Tovuq, xo‘rozning genotipini toping. A)AaBb x aabb B)Aabb x aabb C) AaBb x aaBb D)AABb x aabb 11.Tovuq patining rangi 2 juft allel bo’lmagan va birikmagan genlar bilan ifodalanadi. Birinchi juftning dominant geni patning rangli bo’lishini, uning retsessiv alleli esa oq bolishini ta’minlaydi. Ikkinchi juftning dominant geni patning rangli bo’lishiga to'sqinlik qiladi, uning retsessiv alleli esa to‘sqinlik qilmaydi. Oq patli tovuq rangli xo‘roz chatishtirilganda 5044 ta oq, 3033 ta rangli jo‘ja olingan. Ota-ona genotipini toping. A)AaBb x aabb B)Aabb x aabb C) AaBb x aaBb D)AABb x aabb 12.Oq urug’li loviyani qo‘ngir urug’li loviya bilan chatishtirganda birinchi bo‘g’inda olingan hamma avlod sargish tusli bo’ldi. Ikkinchi avlodda esa quyidagicha ajralish kuzatildi: 560 ta sargish, 188 ta qo’ng’ir, 265 ta oq. Olingan oq urug’li individlarda nechta genotipik sinf uchraydi. A)1xil B)2xil C)3xil D)4xil 13.Oq urug’li loviyani qo’ngir urug’li loviya bilan chatishtirganda birinchi bo‘g‘inda olingan hamma avlod sargish tusli bo’ldi. Ikkinchi avlodda esa quyidagicha ajralish kuzatildi: 560 ta sargish, 188 ta qo’ngir, 265 ta oq. Olingan qo’ngir urug’li individlarda nechta genotipik sinf uchraydi A)1ta B)2ta C)3ta D)4ta 14.Oq urug’li loviyani qo’ngir urug’li loviya bilan chatishtirganda birinchi bo‘g‘inda olingan hamma avlod sargish tusli bo’ldi. Ikkinchi avlodda esa quyidagicha ajralish kuzatildi: 560 ta sargish, 188 ta qo’ngir, 265 ta oq. Olingan sargish urug’li individlarda nechta genotipik sinf uchraydi A)1ta B)2ta C)3ta D)4ta 15. Piyoz po‘stining qizil rangi —В gen, sariq rangini b gen ifodalaydi. V- rang yuzaga chiqishiga ta’sir ko’rsatmaydi, v-ingibitor vazifasini bajaradi, rang yuzaga chiqishiga to‘sqinIik qiladi. Po‘sti qizil piyoz sariq piyoz bilan chatishtirilganda avlodda qizil, sariq, oq piyozlar hosil boidi. Ota-ona genotipini aniqlang. A)AaBb x aabb B)Aabb x aaBb C) AaBb x aaBb D)AAbb x aaBB 16. Piyoz po‘stining qizil rangi - В gen, sariq rangini b gen ifodalaydi. V- rang yuzaga chiqishiga ta’sir ko'rsatmaydi, v-ingibitor vazifasini bajaradi, rang yuzaga chiqishiga to‘sqinlik qiladi. Po'sti qizil piyoz sariq piyoz bilan chatishtirilganda avlodda qizil, sariq, oq piyozlar hosil bo‘ldi. Hosil bo'lgan avlodda fenotip bo‘yicha qanday ajralish kuzatiladi? A) 3.3.2 B)2.1.1 C)3.1 D)2.1 17.Sariq mevali qovoq o'simliklari oq mevali o'simliklar bilan chatishtirilganda F1 da olingan o'simliklarning mevasi oq rangli bo’lgan. F2 da esa 204 ta oq mevali, 53 ta sariq mevali va 17 ta yashil mevali o'simliklar olingan. F2 da olingan oq mevali o'simliklar yashil mevali o'simliklar bilan chatishtirilsa, keyingi avloddagi meva rangi bo'yicha qanday fenotipga ega bo’ladi? A) 3.3.2 B)2.1.1 C)3.1 D)2.1 18.Genlarning epistatik ta’siri natijasida oq mevali qovoq o'simliklari yashil mevali o'simliklar bilan chatishtirilganda keyingi avlodda olingan o'simliklarning 50 %i oq, 25 %i sariq va 25 %i yashil mevali bo’lgan. Chatishtirish uchun olingan o'simliklarning genotipini aniqlang. AaBb x aabb 19.Sariq mevali qovoq o'simliklari oq mevali o'simliklar bilan chatishtirilganda F1 da olingan o'simliklarning mevasi oq rangli bo’lgan. F2 da esa 204 ta oq mevali, 53 ta sariq mevali va 17 ta yashil mevali o'simliklar olingan. Dastlabki ota-ona genotipini aniqlang.#AAbb x aaBB A)AaBb x aabb B)Aabb x aaBb C) AaBb x aaBb D)AAbb x aaBB 20.Sulida donning rangi 2 juft allel boimagan, bir-biriga birikmagan genlar tomonidan ifodalanadi, Bitta dominant gen - qora rangni, ikkinchisi — kulrangni belgilaydi. Qora rang geni kulrang genga epistatik ta’sir qiladi. Ikkita retsessiv allellar esa oq rangli rivojlanishini ta’minlaydi. Qora donli suli o'simliklari kulrang donli o'simliklar bilan chatishtirilganda keyingi avlodda olingan o'simliklarning 50 %i qora, 25 %i kulrang va 25 % oq donli bo’lgan. Chatishtirishdan olingan qora donli o'simliklarning ayrimlari oq donli o'simliklar bilan chatishtirilganda keyingi avlodda olingan o'simliklarning 1/2 qismi qora, 1/2 qismi oq donli bo'lgan. 1-chatishtirish uchun olingan o'simliklarning genotipini aniqlang. A)AaBb x aabb B)Aabb x aaBb C) AaBb x aaBb D)AAbb x aaBB 21.Sulida donningrangi 2juft allel boimagan, bir-biriga birikmagan genlar tomonidan ifodalanadi. Bitta dominant gen - qora rangni, ikkinchisi - kulrangni belgilaydi. Qora rang geni kulrang genga epistatik ta’sir qiladi. Ikkita retsessiv allellar esa oq rangli rivojlanishini ta’minlaydi. Qora donli suli o'simliklari kulrang donli o'simliklar bilan chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan o'simliklarning 50 %i qora, 25 %i kulrang va 25 % oq donli bo’lgan. Chatislitirishdan olingan qora donli o‘simliklarning ayrimlari oq donli o‘simliklar bilan chatishtirilganda keyingi avlodda olingan o'simliklarning 1/2 qismi qora, 1/2 qismi oq donli bo’lgan. 2-chatishtirish uchun olingan o'simliklarning genotipini aniqlang. A)AaBb x aabb B)Aabb x aabb C) AaBb x AaBB D)AAbb x aaBB 22.Sulida A — dominant supressor, donning qora rangda boiishiga olib keladi, a - geni rang hosil bolish jarayoniga ta’sir ko’rsatmaydi. В - donning kulrang bolishini ta’minlaydi. b - mevaning oq rangda bolishini ta’minlaydi. Genotiplari bir-biridan farq qilgan 2 suli chatishtirilganda F1 da 4096 ta o‘simlik olingan, shulardan 1030 tasi kulrang donli, qolganlari esa qora donli bo’lgan. Chatishtirilgan o‘simliklarning genotipini aniqlang. A)AaBb x aabb B)Aabb x aabb C) AaBb x AaBB D)AAbb x aaBB 23.G‘o‘zada A geni tolaning malla, a geni esa oq bo’lishini ta’minlaydi. S geni esa ularning ta’sirini bo'g’ib, tolaning yashil rangda bo’lishiga olib keladi. Uning retsessiv alleli s tola rangiga ta’sir ko'rsatmaydi. Tajribada aaSS x AAss genotipli organizmlar chatishtirilganida F1 da 180 ta o‘simlik, F2 da esa 800 ta o‘simlik olindi. Chatishtirilgan ota-ona o'simliklarning fenotipini va F2 da fenotip bo'yicha ajralish nisbatini aniqlang. A)12.3.1 B)9;3;3;1 C)1;4;6;4;1 D)3;1 24.G‘o‘zada A geni tolaning malla, a geni esa oq bo’lishini ta’minlaydi. S geni esa ularning ta’sirini bo‘g‘ib, tolaning yashil rangda bo’lishiga olib keladi. Uning retsessiv alleli s tola rangiga ta’sir ko‘rsatmaydi. Tajribada aaSS x AAss genotipli organizmlar chatishtirilganida F 1 da 180 ta o‘simlik, F2 da esa 800 ta o'simlik olindi. F2 da olingan o‘simliklardan nechtasi yashil, oq, malla tolali? A)500ta yashil 150ta oq 150 malla B) 50ta yashil 600ta oq 150 malla C) 200ta yashil 250ta oq 150 malla D) 600ta yashil 50ta oq 150 malla 25.Otlar junining kulrang belgisi ikki xil noallel dominant gen ishtirokida rivojlanadi. Ularda В - qora, b - malla junning rivojlanishiga sababchi bo’ladi. Boshqa xromosomada joylashgan I geni esa В va b genlar funksiyasini susaytiradi. Otlar fermasida gomozigota kulrang biya bilan malla junli ayglr chatishtirilganida F1 da kulrang otlar hosil bo’lgan. Ular o‘zaro chatishtirilganida F2 da kulrang, qora va malla junli otlar hosil bo’lgan. F2 da fenotipik ajralish nisbati va fenotipik sinflar sonini aniqlang. A) 12.3.1 va 9ta B) 12.3.1 va 6ta C) 12.3.1 va 3ta D) 12.3.1 va 1ta 26.Sulida donning rangi ikki xil gen ta’sirida rivojlanadi. Dominant genlardan biri donning qora, ikkinchisi kulrang bo’lishini ta’minlaydi. Qora rang hosil qiluvchi gen kulrangni yuzaga chiqaruvchi gen ustidan dominantlik qiladi. Mazkur genlar retsessiv holda donning oq bo’lishiga sababchi bo’ladi. Qora va kulrang donli o'simliklar chatishtirilganida 356 ta qora, 267 ta kulrang va 89 ta oq donli o‘simliklar olingan bo’lsa, chatishtirilgan o'simliklarning genotipini aniqlang. A)AaBb x aabb B)Aabb x aaBb C) AaBb x aaBb D)AAbb x aaBB 27.*Otlar junining kulrang belgisi ikki xil noallel dominant gen ishtirokida rivojianadi. Ularda B - qora, b - malla junning rivojlanishiga sababchi bo'ladi. Boshqa xromosomada joylashgan I geni esa В va b genlar funksiyasini susaytiradi. Kulrang va malla junli otlar o‘zaro chatishtirilganida o‘zaro teng miqdorda kulrang va qora junli otlar olingan. Chatishtirilgan organizmlarning genotipini toping. BBIi x bbii A) BBIi x bbii B) BBII x bbii C) BBIi x BbIi D) BbIi x BbIi 28. Zig’ir gultojbarglari chetining kungurador boiishi — A, tekisligi a genga bogliq. S — gen supressorlik vazifasini bajaradi, unda ham gultojbarglarningcheti tekis bo’ladi, s-geni ta’sirsiz. Tekis va kungurador gultojbargli o‘simliklar chatishtirilganida 135 ta kungurador va 225 ta tekis gultojbargli o‘simliklar olingan bo’lsa, chatishtirilgan o'simliklarning genotipini aniqlang. A) AaCc x AaCc B) AACC x Aacc C) AaCc x aacc D) AaCc x Aacc 29.* Ba’zan odamlarda qon guruhlarining o‘ziga xos holatda nasldan naslga o‘tishi kuzatiladi («Bombey fenomeni»). Bunday hollarda A va В larning yuzaga chiqishi retsessiv epistaz geni tomonidan bo'g’ib qo‘yiladi (h) va bunda I qon guruhi namoyon bo’ladi, shu genning dominant alleli (H) esa qon guruhlariga ta’sirsiz. II va III qon guruhi va H geni bo‘yicha geterozigotali (genotiplari: IAI°НЬ x IBI°Hh) ayol va erkak nikohidan I qon guruhli farzandlarning tugilish ehtimolini (%) aniqlang. A) 75.43% B)18.75% C) 43.75% D)57.34% 30.Ba’zan odamlarda qon guruhlarining o‘ziga xos holatda nasldan naslga o‘tishi kuzatiladi («Bombey fenomeni»). Bunday hollarda A va В larning yuzaga chiqishi retsessiv epistaz geni tomonidan bo'glb qo'yiladi (h) va bunda Г qon guruhi namoyon bo’ladi, shu genning dominant alleli (H) esa qon guruhlariga ta’sirsiz. II va III qon guruhi va H geni bo‘yicha geterozigotali (genotiplari: IAI°Hh x IBI°Hh) ayol va erkak nikohidan II qon guruhli farzandlarning tugilish ehtimolini (%) aniqlang. A) 75.43% B)18.75% C) 43.75% D)57.34% 31. Ba’zan odamlarda qon guruhlarining o‘ziga xos holatda nasldan naslga o‘tishi kuzatiladi («Bombey fenomeni»). Bunday hollarda A va В larning yuzaga chiqishi retsessiv epistaz geni tomonidan bo'glb qo‘yiladi (h) va bunda I qon guruhi namoyon bo’ladi, shu genning dominant aileli (H) esa qon guruhlariga ta’sirsiz. II va III qon guruhi va H geni bo'yicha geterozigotali (genotiplari: IAI°Hh x lBI°Hh) ayol va erkak nikohidan III qon guruhli farzandlarning tugilish ehtimolini (%) aniqlang. . A) 75.43% B)18.75% C) 43.75% D)57.34% 32. Ba’zan odamlarda qon guruhlarining o'ziga xos holatda nasldan naslga o‘tishi kuzatiladi («Bombey fenomeni»). Bunday hollarda A va В larning yuzaga chiqislii retsessiv epistaz geni tomonidan bo'gib qo'yiladi (h) va bunda I qon guruhi namoyon bo‘ladi, shu genning dominant alleli (H) esa qon guruhlariga ta’sirsiz. II va III qon guruhi va H geni bo'yicha geterozigotali (genotiplari: IAI°Hh x IBI°Hh) ayol va erkak nikohidan VI qon guruhli farzandlarning tug'ilish ehtimolini (%) aniqlang. A) 75.43% B)18.75% C) 43.75% D)57.34% 33.Yovvoyi aguti (A) tusi uchun har bir junida sariq pigmentli halqaning bo’lishi xos. Uning yuzaga chiqishi A geniga bog’liq bo’lib, retsessiv alleli a esa junlarda sariq halqa bo’lmasligiga olib keladi. Shuning uchun aa genotipli sichqonlar qora junli bo’ladi. Sichqonlar junining rangi qanday boiishida yana boshqa juft xromosomada joylashgan boshqa bir juft genlar ham qatnashadi. Uning dominant alleli - В rangning yuzaga chiqishiga ta’sir ko’rsatmaydi. Retsessiv alleli - b esa A va a genlanga turli xil ta’sir ko‘rsatadi. Dominant gen A bilan birga kelganda jun rangining' jigarrang boiishiga olib keladi. Agar retsessiv a geni bilan birga kelsa sichqonlar junining rangi «shokolad» rangga ega bo’ladi. Sichqonlarning yana boshqa bir juft xromosomasida ularning juni rangiga ta’sir koisatuvchi yana bir juft gen boiib, uning dominant alleli С ranglarga umuman ta’sir koi'satmaydi, retsessiv alleli с esa gomozigota holatda ranglarning yuzaga chiqishiga yo’l qo’ymay ularning ta’sirini bo‘g’ib qo‘yadi. Ushbu 3 juft belgi bo'yicha geterozigotali sichqonlarni chatishtirish natijasida olingan avlodlar 1152 tani tashkil etdi. Ularning nechtasi yovvoyi aguti rangli? A)864 ta B) 486ta C)972ta D)279ta Pоlimеr irsiylanishga dоir masalalar yechish Bеlgilarning pоlimеr irsiylanishi gеnlarning o‘zarо ta’sirining biri bo‘lib, har хil dоminant nоallеl gеnlarning bitta bеlgining rivоjlanishiga o‘хshash ta’sir ko‘rsatishi tushuniladi. Pоlimеr irsiylanishda avlоdlarda yangi bеlgi paydо bo‘lmaydi, balki оta-оna оrganizmlarning bеlgilari rivоjlanadi. Miqdоr bеlgilarining rivоjlanish darajasi unga ta’sir etuvchi pоlimеr gеnlarning sоniga bоg‘liq bo‘ladi. Pоlimеriya hоdisasi dastavval оrganizmlarning ba’zi bеlgilarning irsiylanishida aniqlangan. Pоlimеr irsiylanish qоnuniyatlarini o‘rganishning ahamiyati juda katta. Оrganizmlardagi, хususan madaniy o‘simlik va uy hayvоnlarining insоn uchun fоydali miqdоri hamda sifatiy bеlgilari pоlimеr gеnlar (pоligеnlar) ta’sirida rivоjlanadi. Masalan: uy hayvоnlarning massasi, sut miqdоri va yog‘liligi, g‘o‘zaning bo‘yi, hоsildоrligi, tоla chiqishi, chigitning massasi kabi bеlgilari pоligеnlar ishtirоkida rivоjlanadi. Pоlimеr gеnlar bir хil shartli bеlgilar bilan bеlgilanib, faqat indеksi bilan farq qiladi (A1A1A2A2A3A3 yoki a1a1a2a2a3a3). Gеnоtipda dоminant gеnlar qancha ko‘p bo‘lsa bеlgi shuncha kuchli namоyon bo‘ladi. Bеlgilarning pоlimеr irsiylanishining kumulyativ va nоkumulyativ хillari bоr. Kumulyativ pоlimеriyada bеlgining fеnоtipda namоyon bo‘lish darajasi dоminant gеnlar sоniga bоg‘liq bo‘lsa, nоkumulyativ pоlimеriyada dоminant gеnlar nеchta bo‘lishiga qaramay, fеnоtipda bеlgi bir хil namоyon bo‘ladi. Kumulyativ pоlimеriyada ikkinchi avlоd duragaylarida 1:4:6:4:1, nоkumulyativ pоlimеriyada 15:1 nisbatda ajralish ro‘y bеradi. Pоlimеr irsiylanish bo‘yicha masalalar yechish uchun kumulyativ va nоkumulyativ pоlimеriyani farqini, ikkinchi avlоd duragaylaridagi ajrilish sхеmasini, pоligеnlardan gamеtalar оlish usullarini, gеnоtipga qarab fеnоtipni aniqlashni bilishlari kеrak. Masala: Jag‘ – jag‘ o‘simligining mеvasi uchburchak va tuхumsimоn shaklda bo‘ladi. Mеvaning tuхumsimоn shakli rеtsеssiv irsiylanadi. Uchburchak mеvali digеtеrоzigоta ikkita jag‘ – jag‘ o‘simliklari o‘zarо chatishtirilib, F1 da 640 ta o‘simlik оlingan. Ularning nеchtasi uchburchak mеvali va nеchtasi tuхumsimоn mеvali bo‘ladi. Pоlimеr irsiylanishning qaysi хiliga kiradi. Yechish: uchburchak uchburchak A1a1A2a2 х A1a1A2a2
F1 da оlingan 640 ta avlоdlardan 600 tasi uchburchak mеvali va 40 tasi tuхumsimоn mеvali bo‘ldi. Bеlgilarning ajralishi 15:1 nisbatga tеng. Bunday irsiylanish nоkumulyativ pоlimеriya bo‘lib, bеlgilar sifatiy irsiylangan. Polimeriyaga doir masalalar va topshiriqlar 1.Tashqi muhit ta’sirlarini liisobga olmaganda odamning baland bo‘yli bo’lishi – A1A1A2A2A3A3 , past bo‘lishi - a1a1a2a2a3a3 genlarga bogliq. Barcha genlar dominant holda bo‘lsa bo‘y - 180sm, barcha retsessiv bo’lsa150sm. Bo‘yi 170sm ga teng odamning genotipini aniqlang. A)A1A1A2A2a3a3 B) A1A1A2A2A3a3 C) A1A1A2a2a3a3 D) A1a1A2a2a3a3 2.Tashqi muhit ta’sirlarini hisobga olmaganda odamning baland bo‘yli boiishi - A1A1A2A2A3A3, past boiishi - a1a1a2a2a3a3 genlarga bogliq. Barcha genlar dominant holda bo’lsa bo‘y- 180sm, barcha genlar retsessiv bo’lsa - 150sm. Barcha genlari bo‘yicha gomozigotali baland bo‘yli erkak va past bo‘yli ayol nikohidan qanday bo‘y uzunlikdagi farzand tugiladi? A)175sm B)170 C)165 sm D)155sm 3.Makkajo‘xori solasining uzunligi 2 juft polimer genlar bilan ifodalanadi. Makkajo‘xorining so’tasi 24 sm (hamma genlar dominant) va 16 sm (hamma genlar retsessiv) uzunlikda bo’lgan 2 ta navi chatishtirilganda F2 da olingan duragaylarning necha %i 24 sm va 16 smli bo’lgan? A)24 smli = 12.5%,16smli=12.5% B) 24 smli = 6.25%,16smli=6.25% C)24 smli = 25%,16smli=25% D) 24 smli = 93.75%,16smli=6.25% 4.Makkajo‘xori so‘tasining uzunligi 2 juft polimer genlar bilan ifodalanadi. Makkajo‘xorining so'tasi 24 sm (hamma genlar dominant) va 16 sm (hamma genlar retsessiv) uzunlikda bo’lgan 2 ta navi chatishtirilganda F2 da olingan duragaylarning necha %i 22 smli bo’lgan? A)100% B) 50% C) 25% D) 0% 5.Makkajo‘xori so‘tasining uzunligi 2 juft polimer genlar bilan ifodalanadi. Makkajo‘xorining so‘tasi 24 sm (hamma genlar dominant) va 16 sm (hamma genlar retsessiv) uzunlikda bolgaii 2 ta navi chatishtirilganda F2 da olingan duragaylarning necha %i 18 sm va 20 smli bo’lgan? 18sm=25% 20sm= 37.5% A)18 smli = 12.5%, 20smli=37.5% B) 18 smli = 25%, 20smli=6.25% C)18 smli = 37.5 20smli=25% D) 18 smli = 25%, 20smli=37.5% 6.Agar 4 gen bo'yicha gomozigota dominant bo’lgan genotip 104 sm, gomozigota retsessiv bo’lgan genotip 48 sm ni tashkil qilsa, genotipi A1a1A2A2A3A3A4a4, bo’lgan o‘simlik o‘z-o‘zidan changlantirilganda F1da o‘simliklar bo‘yining uzunligi bo'yicha qanday xilma-xillik kuzatiladi? Fenotip bo‘yicha nechta sinf hosil bo’ladi? A)1ta B) 3ta C) 5 ta D) 7ta 7.Agar 4 gen bo‘yicha gomozigota dominant bo’lgan genotip 104 sm, gomozigota retsessiv bo’lgan genotip 48 sm ni tashkil qilsa, genotipi A1a1A2A2A3A3A4a4 bo’lgan o‘simlik o‘z-o‘zidan changlantirilganda F1da olingan avlodning necha %ini 83 smli individlar tashkil qi ladi(a)? Sof gomozigotali organizmlar necha(b) % bo’ladi? A) (a)= 75%(b)# 25% B) (a)= 25%(b)# 75% C) (a)= 50%(b)# 50% D) (a)= 25%(b)# 25% 8. Agar 4 gen bo‘yicha gomozigota dominant bo’lgan genotip 104 sm, gomozigota retsessiv bo’lgan genotip 48 sm ni tashkil qilsa, genotipi A1a1A1A2A3A3A4a4 bolgan o'simlik o'z-o'zidan changlantirilganda F1 da olingan avlodning necha %ini 76 sm li individlar tashkil qiladi? A)6.25% B) 12.5% C)25% D) 37.5% 9.Agar 4 gen bo'yicha gomozigota dominant bo’lgan genotip 104 sm, gomozigota retsessiv bo’lgan genotip 48 sm ni tashkil qilsa, genotipi A1a1A1A2A3A3A4a4 bo’lgan o'snnlik o‘z-o‘zidan changlantirilganda F1da olingan avlodning necha %ini 69 sm li individlar tashkil qiladi? A)100% B) 50% C)25% D) 0% 10.Agar 4 gen bo'yicha gomozigota dominant bo’lgan genotip 104 sm, gomozigota retsessiv bo’lgan genotip 48 sm ni tashkil qilsa, genotipi A1a1A1A2A3A3A4a4bo’lgan o‘simlik o‘z-o‘zidan changlantirilganda F1da olingan avlodning necha %ini 90 sm li individlar tashkil qiladi? A)6.25% B) 12.5% C)25% D) 37.5% 11.Xizritum turiga mansub g'o'za chigitining urug' yo’li qismidagi tuklar bo’lishi dominantU1U1 U2U2 genlariga bog’liq. Agar genotipda 4 ta dominant gen bo’lsa tuklar ko‘p, 3 ta bo’lsa normal, 2 ta bo’lsa oraliq, bitta bo’lsa juda oz bo’ladi. Bu genlar retsessiv bo’lganida tuklar rivojlanmaydi. Oraliq turdagi tuklarga ega bo’lgan o'simliklar chatishtirilganida 1120 ta o'simlik olingan bo’lsa, ulardan nechtasida tuklar ko‘p bo'ladi? A)560ta B)420ta C)280ta D)70 ta 12.Xizritum turiga mansub g'o'za chigitining urug' yoii qismidagi tuklar boiishi dominant U1U1U2U2genlariga bogiiq. Agar genotipda 4 ta dominant gen bo'lsa tuklar ko'p, 3 ta bo'lsa normal, 2 ta bo’lsa oraliq, bitta bo'lsa juda oz bo'ladi. Bu genlar retsessiv bo’lganida tuklar rivojlanmaydi. Oraliq turdagi tuklarga ega bo'lgan o'simliklar chatishtirilganida 1120 ta o‘siinlik olingan bo’lsa, ulardan nechtasida tuklar normal bo'ladi? A)560ta B)420ta C)280ta D)70 ta 13.Xizritum turiga mansub g'o'za chigitining urug' yo’li qismidagi tuklar bo'lishi dominant U1U1U2U2 genlariga bog’liq. Agar genotipda 4 ta dominant gen bo’lsa tuklar ko'p, 3 ta bo’lsa normal, 2 ta bo'lsa oraliq, bitta bo’lsa juda oz bo’ladi. Bu genlar retsessiv bo’lganida tuklar rivojlanmaydi. Oraliq turdagi tuklarga ega bo’lgan o'simliklar chatishtirilganida 1120 ta o'simlik olingan bo'lsa, ulardan nechtasida tuklar umuman bo’lmaydi? A)560ta B)420ta C)280ta D)70 ta 14.Odam terisining rangi ikki xil gen bilan belgilanadi. BBCC genotipli odamlarning terisi qora, bbcc genotipli odamlarniki oq rangda bo'ladi. Genotipda 3 ta dominant gen bo'lsa teri qoramtir, 2 ta bo’lsa oraliq, bitta bo'lsa oqish bo’ladi.Terisining rangi oraliq bo’lgan erkak terisi oqish bo'lgan ayolga uylandi. Ular farzandlarining 6/8 qismida teri rangi oraliq va oqish, 2/ 8 qismida qoramtir va oq bo‘lgan. Erkak va ayolning genotipini aniqlang. A) BBCc x Bbcc B) BbCc x Bbcc C) BbCc x bbcc D) BbCc x BbCc 15.Odam terisining rangi ikki xil gen bilan belgilanadi. BBCC genotipli odamlarning terisi qora, bbcc genotipli odamlarniki oq rangda bo’ladi. Genotipda 3 ta dominant gen bo’lsa teri qoramtir, 2 ta bo’lsa oraliq, bitta bo’lsa oqish bo’ladi.Terisining rangi oraliq bo’lgan ota-ona qora va oq rang terili farzandlar ko’rishgan. Ota-onaning genotipini aniqlang. A) BBCc x Bbcc B) BbCc x Bbcc C) BbCc x bbcc D) BbCc x BbCc 16.Tovuqlar oyogida patning boiishi ikki juft polimer nokumulativ genlarga bogliq. Agar ulardan bittasining dominant geni bo’lsa ham tovuqning oyoqlarida pat bo’ladi. Agar polimer genlar retsessiv holda kelsa, pat rivojlanmavdi. Oyoqlarida pati yo’q tovuq pati bor xo’roz bilan chatishtirilgan, genotiplari A1A1A2A2 va а1а1а2а2 F1 da 125 ta va F2 da 1200 ta tovuq va xo‘roz olingan. F2 da olingan avloddan nechtasining oyoqlarida pati bor? A)1215ta B) 75ta C)1120 ta D) 1125 ta 17. Tovuqlar oyogida patning boiishi ikki juft polimer nokumulativ genlarga bogliq. Agar ulardan bittasining dominant geni bo’lsa ham tovuqning oyoqlarida pat bo’ladi. Agar polimer genlar retsessiv holda kelsa pat rivojlanmaydi. Oyoqlarida pati yo‘q tovuq pati bor xoioz bilan chatishtirilgan genotiplari A1A1A2A2 va а1а1а2а2 F1 da 125 ta va F2 da 1200 ta tovuq va xo’roz olingan. F2 da olingan avloddan nechtasining oyoqlarida pati yo‘q? A)1215ta B) 75ta C)1120 ta D) 1125 ta 18.Tashqi muhit ta’sirlarini hisobga olmaganda odamning baland bo‘yli boiishi – A1A1A2A2A3A3 , past boiishi – a1a1a2a2a3a3 genlarga bogliq. Barcha genlar dominant holda bo’lsa bo‘y - 180 sm, barcha retsessiv bo’lsa 150 sm bo’ladi. Past bo'yli ayol o’rta bo‘yli erkakka turmushga chiqqan va 4 farzand ko‘rgan. Ularning bo‘yi 165 sm, 160 sm, 155 sm, 150 sm. Ayol va erkakning genotipi va bo‘yining uzunligini toping. A) A1A1A2a2A3A3 x a1a1a2a2a3a3 B)A1a1A2a2A3a3 x a1a1a2a2a3a3 C)A1a1A2a2A3A3 x a1a1a2a2a3a3 C) A1A1A2A2A3A3 x a1a1a2a2a3a3 19.Odam bo‘yi uzunligi bir necha juft allelmas genlar tomonidan nazorat qilinadi, bu genlar polimeriya tipida o‘zaro munosabatda boladilar. Agar uch juft polimer genlarning hammasi retsessiv holatda genotipda uchrasa, bo‘y uzunligi 150 sm, hammasi dominant holatda bo’lsa 180 sm atrofida bo’ladi. Uchala juft belgi bo‘yicha geterozigota organizmlar bo‘yini aniqlang. A)175sm B)170 C)165 sm D)155sm 20.Odam terisining pigmentatsiyasi uchta allelmas dominant genlar tomonidan belgilanadi. Dominant genlar genotipda qancha ko‘p uchrasa, terming rangi ham shuncha qora bo’ladi. Negrlarda genotip A1A1A2A2A3A3, oq tanlilarda esa a1a1a2a2a3a3, bo’ladi. Negr va oq tanlilar avlodi mulotlar deyiladi.Agar ikki mulotning nikohidan oq tanli bola tugilgan bo‘lsa, ularning genotipini aniqlang. A1a1A2a2A3a3 x A1a1A2a2A3a3 A) A1A1A2A2A3A3 x A1a1A2a2A3a3 B) A1a1A2a2A3a3 x a1a1a2a2a3a3 C) A1a1A2a2A3a3 x A1a1A2a2A3a3 D) A1A1A2a2A3a3 x A1a1A2a2a3a3 21.Jag‘-jag‘ o’simligining mevasi uchburchakli va oval shaklda bo’ladi. Mevaning shakli 2 juft birikmagan, allel boimagan genlar bilan ifodalanadi. 2 ta o‘simlikni o‘zaro chatishtirish natijasida avlodda ajralish namoyon bo’lib, ularning 24570 tasi uchburchakli va 1638 tasi oval shaklli mevalarga ega bo’lgan, Ota-ona genotipini aniqlang. A1a1A2a2 x A1a1A2a2 A)A1a1A2a2 x A1a1A2a2 B) A1a1a2a2 x A1a1a2a2 22.Makkajo‘xorining so’tasi 24 va 12 sm uzunlikda bo’lgan ikkita navi chatishtirilgan. Agar har bir dominant gen solaning 6 sm, retsessiv gen 3 sm uzunligini namoyon qilsa, u holda birinchi avlod duragayiarda solaning uzunligi qancha bo’ladi? Ikkinchi avlodda qanday ajralish kuzatiladi? F2 dagi 960 ta o'simlikdan nechtasi 1 ta, nechtasi 2 ta, nechtasi 3 ta dominant genli bo’ladi? A)1 dom = 240 2 dom=360 ta 3dom = 360 ta B) 1 dom = 240 2 dom=360 ta 3dom = 240 ta C) 1 dom = 360 2 dom=240 ta 3dom = 240 ta C) 1 dom = 360 2 dom=360 ta 3dom = 240 ta 23.Mo‘ynachilik xo’jaligida ko'paytiriladigan norka mo‘ynalarining rangi 2 juft birikmagan, noallel genlar bilan ifodalanadi. 2 juftning dominant genlari mo'ynaning qo‘ng‘ir rangini, ularning retsessiv allellari esa mo‘ynaning kumush rangda bo’lishini belgilaydi. Nokumulativ polimeriya qoidalariga mos holda irsiylanadi. Ikki juft genlar bo'yicha geterozigotali norkalarni o‘zaro chatishtirishi natijasida qanday avlod hosil bolishini aniqlang? A) A1A1A2a2 x A1a1A2a2 B) A1A1A2A2 x a1a1a2a2 C) A1a1A2a2 x A1a1A2A2 D)A1a1A2a2 x A1a1A2a2 24.Quyonlarning bir zotining genotipi A1A1A2A2 bo’lib, ular quloq suprasining uzunligi 28 sm ga teng, ikkinchi zotini genotipi a1a1a2a2 bo’lib, ular quloq suprasining uzunligi 12 sm ga teng. Bunday zotlarni o‘zaro chatishtirilsa, birinchi avlod duragaylarning quloq suprasi uzunligi necha sm bo’ladi(a)? Ikkinchi avlodda ajralish namoyon bo’ladimi(b)? Nechta genotipik va fenotipik sinflar hosil bo’ladi(c)? A)a=20sm b= 1.2.2.4.1.2.1.2.1 c=1.4.6.4.1 B) a=28sm b= 1.2.2.4.1.2.1.2.1 c=1.4.6.4.1 C) a=20sm b= 1.2.2.4.1.2.1.2.1 c=9.3.3.1 D) a=12sm b= 1.2.2.4.1.2.1.2.1 c=12.3.1 Gеnning ko‘p tоmоnlama ta’siri – plеyоtrоpiyaga dоir masalalar yechish Bir gеnning bir nеcha bеlgining rivоjlanishiga ta’siri plеyоtrоpiya dеyiladi. Plеyоtrоpiya allеl bo‘lmagan gеnlarni o‘zarо ta’sirining tеskari hоdisasidir. Allеl bo‘lmagan gеnlarning o‘zarо ta’sirida ikki, uchtasi bir bеlgining rivоjlanishiga ta’sir ko‘rsatsa, plеyоtrоpiyada bir gеn bir vaqtning o‘zida bir nеcha bеlgini rivоjlanishini ta’minlaydi. Plеyоtrоp gеn ba’zan bir bеlgiga nisbatdan dоminant, ikkinchi bеlgiga nisbatan rеtsеssiv bo‘ladi. Agar plеyоtrоp gеn dоminant yoki rеtsеssiv bo‘lsa, u hоlda masala mоnоduragay chatishtirishda bеlgilarning to‘liq nasldan – naslga irsiylanishi singari yеchiladi. Gеtеrоzigоta avlоdlar chatishtirilgandan kеyingi ajralishda plеyоtrоp gеn ta’sirida vujudga kеlgan bеlgining biri rеtsеssiv bo‘lib, u gоmоzigоta hоlatda lеtal хususiyatga ega bo‘ladi. Masalan: qоrako‘l qo‘ylar junining rangi va mе’dasining rivоjlanishi bir gеnga bоg‘liq. Junning qоra rangi va mе’daning nоrmal rivоjlanganligi bir gеnga, junning kulrangligi va mе’daning yaхshi rivоjlanmaganligi uning allеliga bоg‘liq bo‘ladi. Qo‘ylar junining kulrangi qоra rangi ustidan, mе’dasining barcha qismining nоrmal rivоjlanganligi rivоjlanmaganligi ustidan dоminantlik qiladi. Shuning uchun juni kulrang qo‘ylarning mе’dasi rivоjlanmaganligi sababli bunday rangga ega gоmоzigоtali qоrako‘l qo‘ylar embriоn davridayoq nоbud bo‘lib, 2:1 nisbatda ajralish ro‘y bеradi. Masala: Sichqоnlar yungining sariqligi dоminant A gеnga, qоra rangi rеtsеssiv a gеnga bоg‘liq. Sariq yungli sichqоnlar o‘zarо chatishtirilganda 2:1 nisbatda avlоdlar оlindi. Chatishtirishda ishtirоk etgan оta оnalarning gеnоtiplarini aniqlang.
Aa х Aa
F1 AA Aa Aa aa Оlingan avlоdlarda 2:1 nisbat kuzatildi. Chunki avlоdlarning 25% i AA gеnga ega bo‘lganligi sababli nоbud bo‘ladi. Download 0.52 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|