Genlar ekspressiyasi: dnk strukturasi, replikatsiya, transkripsiya

RNK biosintezi DNKga bog liq RNK-polimerazalar ishtirokida kechadi. Eukariot hujayralarining yadrosida 3 turdagi ixtisoslashgan RNK-polimerazalar mavjud: pre-rRNK sintezini boshqaruvchi RNK- polimeraza I, pre-mRNK sinteziga javob beruvchi RNK-polimeraza Il hamda pre-tRNKni sintezlovchi RNK-polimeraza III. RNK-polime- razalar - oligomer oqsil bo'lib, Za, 2B, &subbirliklardan iborat. 2a subbirlik (mol. og* irligi 36000 D) initsiatsiyaga javobgar. B2 subbirlik (mol. og irligi 151000-155000 D) elongatsiyada gatnashadi; 8-sub- birlik promotorni taniydi va bu qismga RNK-polimerazani biriktiradi. Transkripsiya jarayoni 3 bosqichdan iborat: initsiatsiya, elongatsiyava terminatsiya (2.2-rasm).

• RNK biosintezi DNKga bog liq RNK-polimerazalar ishtirokida kechadi. Eukariot hujayralarining yadrosida 3 turdagi ixtisoslashgan RNK-polimerazalar mavjud: pre-rRNK sintezini boshqaruvchi RNK- polimeraza I, pre-mRNK sinteziga javob beruvchi RNK-polimeraza Il hamda pre-tRNKni sintezlovchi RNK-polimeraza III. RNK-polime- razalar - oligomer oqsil bo'lib, Za, 2B, &subbirliklardan iborat. 2a subbirlik (mol. og* irligi 36000 D) initsiatsiyaga javobgar. B2 subbirlik (mol. og irligi 151000-155000 D) elongatsiyada gatnashadi; 8-sub- birlik promotorni taniydi va bu qismga RNK-polimerazani biriktiradi. Transkripsiya jarayoni 3 bosqichdan iborat: initsiatsiya, elongatsiyava terminatsiya (2.2-rasm).

Promotorning faollanishi spetsifik oqsil- TATA-omili hisobiga kechadi. Uning promotor qismga birikishi RNK-polimerazaning birikishini yengillashtiradi. Bunda initsiatsiya omillari RNK- polimerazaning konformatsiyasini o*zgartiradi, DNK molekulasini despiralizatsiyalaydi vatranskripsion ayrini hosil qiladi. Transkripsion avrida matritsa RNK sintezi uchun tavvor holatda boladi. RNK-polimerazaning S-subbirligi 8-10 nukleotidlar goldig'idan iborat oligonukleotidni sintezlaydi, so'ng RNK-polimerazadan ajra- ladi, uning o'rniga elongatsiya omillari birikadi. Elongatsiya omillari RNK-polimerazaning faolligini oshiradi, DNK zanjirlarining ajrali- shini osonlashtiradi. RNK sintezi 5 ' - › 3 ' yo'nalishida DNK matritsa zanjiriga komplementartarzda kechadi. Elongatsiya bosqichida trans- kripsion ayrida DNKning taxminan 18 nukleotidlar juftligi ochil- gan bo ladi. RNKning o suvchi zanjiri DNK matritsa zanjirining 12 nukleotidlari bilan vaqtincha gibrid zanjirni hosil giladi. RNK- polimerazani matritsa b ov i c h a 3'-uchdan 5'-uchga garab siliishida DNK molekulasining ochilishi, ortida esa qo sh spiralning yopilishi kuzatiladi.

• Promotorning faollanishi spetsifik oqsil- TATA-omili hisobiga kechadi. Uning promotor qismga birikishi RNK-polimerazaning birikishini yengillashtiradi. Bunda initsiatsiya omillari RNK- polimerazaning konformatsiyasini o*zgartiradi, DNK molekulasini despiralizatsiyalaydi vatranskripsion ayrini hosil qiladi. Transkripsion avrida matritsa RNK sintezi uchun tavvor holatda boladi. RNK-polimerazaning S-subbirligi 8-10 nukleotidlar goldig'idan iborat oligonukleotidni sintezlaydi, so'ng RNK-polimerazadan ajra- ladi, uning o'rniga elongatsiya omillari birikadi. Elongatsiya omillari RNK-polimerazaning faolligini oshiradi, DNK zanjirlarining ajrali- shini osonlashtiradi. RNK sintezi 5 ' - › 3 ' yo'nalishida DNK matritsa zanjiriga komplementartarzda kechadi. Elongatsiya bosqichida trans- kripsion ayrida DNKning taxminan 18 nukleotidlar juftligi ochil- gan bo ladi. RNKning o suvchi zanjiri DNK matritsa zanjirining 12 nukleotidlari bilan vaqtincha gibrid zanjirni hosil giladi. RNK- polimerazani matritsa b ov i c h a 3'-uchdan 5'-uchga garab siliishida DNK molekulasining ochilishi, ortida esa qo sh spiralning yopilishi kuzatiladi.