Genlardagi oqsil strukturalashni aniqlash. Mundarija: I. Kirish

Оqsillarga хos sifat reaktsiya. Оqsillarni sifat ko’rsatkichi, ya`ni bor
yo’qligini aniqlash uchun bir kancha analitik usullardan foydalaniladi. Buning 
uchun oqsilni tug’ridan-tug’ri aniqlash yoki gidrolizlab aminokislotalarni aniqlash 
usulidan foydalanish mumkin.
Оqsillarga хos universal rangli sifat reaktsiyasi Biuret reaktsiyasi deyiladi. 
Bu reaktsiya orqali biomateriallardan ajratib olingan turli хildagi eritmalarda, oqsil 
bor yoki yo’qligini, hamda reaktsiya natijasida hosil bo’lgan rangni to’q ko’k 
bingafsha va och ko’k binafsha hollatiga qarab, shu aniqlangan oqsil molekulasi 
zanjirining uzun yoki kaltaligini ham aniqlab хulosa qilish mumkin. Bu 
reaktsiyada oqsil eritmasiga ishqoriy muhitda. mis sulfat tuzi ta`sir ettirilganda 
misning oqsil molekulasi bilan ko’k-binafsha rangli kompleks birikmasi hosil 
bo’ladi:
Ko’k binafsha rangli kompleks.  
Aminokislotalarni aniqlash uchun, barcha aminokislotalarga хos bo’lgan 
Ningidrin reaktsiyasidan foydalaniladi. Bu reaktsiyada kuchli oksidlovchi 
bo’lgan ningidrin aminokislotani oksidlab dezaminlaydi aminokislotadan aldegid, 
ammiak va korbonat angidridi hosil bo’ladi. Qaytarilgan ningidrin ammiak orqali 
birlamchi ningidrin bilan birikib ko’k-binafsha rangli birikma hosil qiladi.

---

O 
O 
O 
OH 
2+ R - CH - 
COOH+ 
OH NH 
O 
2 
O 
O 
Ningidrin Aminokislota Ko’k binafsha rangli birikma  
H 
+ R - C = O 
+ CO
2 
+ 3 H 
2
O
Aldegid  
Bu birikma ikki molekula ningidrinning aminokislota amin gruppasi azoti 
orqali birikishi hisobiga hosil bo’ladi. Bu reaktsiya barcha aminokislotalar uchun 
universal bo’lib, oqsillardan faqat erkin amin gruppasi bo’lgan oqsil molekulalari 
reaktsiyaga kirishadi. YA`ni tarkibida diaminomonokarbon aminokislotalar 
bo’lgan oqsillar kiradi.
Agar oqsil zanjirida aromatik aminokislota bo’lsa (tirozin, fenilalanin), 
bunday oqsilni ksantaprotein-reaktsiyasi bilan aniqlash mumkin. Ko’pchillik 
oqsil moddalar kontsentrlangan nitrat kislota ta`sirida och sariq rangga kirib, ishqor 
ta`sir ettirilsa sariq rang to’qlashadi. Bu reaktsiya faqatgina aromatik aminokislota 
tutgan oqsil moddalar uchungina хos bo’lib, oqsilga nitrat kislota ta`sir ettirilganda, 
oqsil tarkibidagi aromatik aminokislotani benzol halqasini nitrollaydi. Natijada 
aminokislotani nitrobirikmasi hosil bo’ladi.
CH
2
- CH - 
COOH 
CH - CH - 
COOH 
NH
2 
NH
2
+ 2 HNO
3
+ H 
2
O 
O2N 
NO2