Geog 1 (38-янги). p65
Antarktidaning Asosiy xususiyatlari
Download 0.74 Mb.
|
6- sinf savol - javob nashiryot (2)
- Bu sahifa navigatsiya:
- §. Iqlimi va tabiat komplekslari
- §. Geografik o‘rni, o‘rganilish tarixi, geologik tuzilishi, foydali qazilmalari. Relyefi
|
Antarktidaning Asosiy xususiyatlari. Doimiy muz bilan qoplangan yagona materik, eng sovuq, o‘rtacha balandligi bo‘yicha eng baland Janubiy qutbda Quyoshning chiqishi va botishi biryilda faqat bir marta kuzatiladi, Yer yuzidagi eng kuchli sha- mol shu yerga xos, chuchuk suv zaxirasi bo‘yicha yagona materik, o‘simlik va hayvonot olamida eng kambag‘al, muzsiz zaminning cho‘kmasi bo‘yicha birinchi o‘rinda yagona yirik yarimoroli bor, Yer yuzasining „sovuqlik qutbi va „janubiy magnit qutbi“ shu yerda, bironta mamlakatga tegishli bo‘lmagan va tinchlik hamda ilmiy maqsadlarda foydalaniladigan yagona materik.
Antarktidaning o‘rtacha balandligi J:2 040 m Antarktidada chuchuk suv zaxirasiningnecha foizi to’plangan .? J : 80 % Antarktidaning muzsiz zaminning cho‘kmasi qancha J:2 555 m „Vostok“ stansiyasi,da kuzatilgan hororat .? J : —89,2 °C Antarktidaso’zing ma’nosi .? J : yunoncha „anti“ — qarama-qar- shi, teskari, „arktika“ — shimoliy, ya’ni Arktikaning teskari to- moni degan ma’noni anglatadi. Antarktika — janubiy sovuq o‘lka, uning maydoni J:52,5 mln kv km. Antarktida — yaxlit muzli materik bo‘lib, maydoni.? J : 14 mlnkvkm. Materikka tutashib turgan nechta tashqi dengizlari bor.12 ta Antarktidani kim qachon kashf qilgan J:1820- yilning 16- yanvar kuni rossiyalik dengizchilar F. Bellinsgauzen va M. Lazarevlar kashf etishdi. Kim birinchi bo’li janubiy qutubga brogan .? J : Norvegiyalik R. Amundsen 1911-yilning 14-dekabr R. Amundsenqancha keyin ingliz R. Skott ikkinchi bo‘lib qutbga bordi.? J : bir oycha keyin. Hozir Janubiy qutbda Amundsen — Skott nomi bilan ataladigan ilmiy stansiya qaysi davlatga tegishli .? J : AQSH Antarktidani keng ko‘lamda mukammal o‘rganish qachondan boshlandi .? J : Xalqaro geofizik yil dasturini joriy qilish (1957 — 1958) munosabati bilan boshlandi. Qachon nechta davlat o’rtasida „Antarktida to‘g‘risida shartnoma“ qabul qilindi J:1959-y 11 ta materikdan faqat ilmiy va turistik maqsadlarda foydalanishga kelishib olindi. Ayni paytda 16 mamlakat olimlari materik tabiatini o‘rganishmoqda. Antarktida qay tariqa mustaqil materikka aylangan .? J : qadimgi Pangeya, keyinchalik Gondvana yirik materiklaridan ajralib, mustaqil materikka aylangan. Alp tog‘ burmalanishida ko‘tarilgan Transantarktida tog‘ tizmasi Antarktidaninechta qismgabo’lib turadi .? J : ikki qismga bo‘lib turadi. Antarktidaning qadimgi geologik tarixidaqanday materik bo’lgan .? J : issiq, mo‘tadil iqlimlar va qalin daraxtlar o‘sgan davrlar bo‘lgan Antarktida qachon issiq, mo‘tadil iqlimlar va qalin daraxtlar o‘sgan davrlar bo‘lgan .? J : toshko‘mir davrida). Muz bosish qachon boshlangan .? J : 360 mln yil avval boshlangan. Hozirgi muzliklar qachon hosil bo’lgan .? J : 20 mln yil muqaddam hosil bo‘lgan. Materik zaminida qanday foydali qazilmalar topilgasn .? J : qora va rangli metal- lar rudalari (mis, qo‘rg‘oshin), toshko‘mir, olmos, uran va boshqa qazilma boyliklar topilgan. Materikda qanday foydali qazilmalar borligiga dalolat berivchi belgilar mavjud .? J : Neft, gaz, grafit, sluda va tog‘ xrustali o‘rtacha balandligi bo‘yicha eng balandMaterik .? J : Antarktida Muz qoplamining o‘rtacha qalinligi .? J : 2 000 m atrofida. Muzning eng qalin joyi .? J : 4 500 m ga boradi. Muz tagi relye fining deyarlinecha foizi dengiz sathidan pastda joylashgan.? J : 70 % i. Berd tekisligidagi Bentli cho‘kmasining muzsiz mutlaq chuqurligi qancha .? J : —2 555 m, muz tagi relyefining o‘rtacha balandligi qancha .? J : 110 m. Materikning eng baland qismi .? J : Elsuert tog‘idagi Vinson 5 140 m massividir Janubiy Amerikadagi And tog‘larining bevosita davomi .? J : Transantarktida zanjirli tizma tog‘lari Materikdanechta harakatdagi vulqon bor .? J : uchta harakatdagi vulqon bor. eng balandiharakatdagi vulqon .? J : — Erebus vulqoni 3 794 m Tog‘larning muzlardan chiqib turgan cho‘qqilarini fandaqanday ataladi .? J : nunutaklar deb §. Iqlimi va tabiat komplekslari Nimalar materikning o’ziga hos iqlim hususiyatlarin keltirib chiqargan .? J : Materikning geografik o‘rni va muz-qor bilan qop- langanligi o‘ziga xos iqlim xususiyatlarini keltirib chiqargan. Materik ichkarisidaqanday havo massaari shakillangan .? J : sovuq va quruq antarktida havo massalari (antisiklon) shakllanadi. Natijada, yuqori havo bosimi ta’sirida shimolga yo‘nalishdagi kuchli shamollarqaysi tomonga esadi .? J : okean tomonga esadi. „Shamollar oqimi“ nomini olgan bunday shamollar qancha hududni egallaydi .? J : 600 — 800 km, tezligi „Shamollar oqimi“ nomini olgan shamollarning tezligi .? J : bir soniyada 30 — 35 m, ba’zan 90 m gacha Qorli bo‘ronlari tez-tez takrorlanib turadimi .? J : ha Ba’zi joylarda bir yilda necha kun qor bo’ronlari bo’ladi .? J : 340 kun bo‘ronli bo‘lishi aniqlangan. Antarktidada Qish oylarida .? J : aprel-sentabr Qish oylari havoning o’rtacha harorati .? J : —60 °C, ko‘pincha —70 — 80 °C dan past bo‘ladi Rossiyaning „Vostok“ ilmiy stansiyasida havo harorati.? J : — 89,2 °C ga pasayganligi kuzatilgan. Antarktidada Yoz oylarida .? J : oktabr-mart Yoz oylari muz-qor quyosh energiyasining qanchasini qaytaradi .? J : 80 % dan ko‘prog‘ini qaytaradi. Materik ichkarisida havo haroratiqanchani tashkil etadi .? J : —36 °C dan yuqori ko‘tarilmaydi. sohil bo‘ylarida harorat qanchani tashkil etadi .? J : 0 °C atrofida bo‘ladi. Materik markazida yog‘in miqdori qancha mm .? J : 30 — 50 mm, sohilga tomon yog’in miqdori ortib boradi va qanchani tashkil etadi .? J : 600 — 700 mm. Antarktida hududida nechta iqlim mintaqsini ajratish mumkin .? J : ikkita antarktika va subantarktika. Materikda chuchuk suvlarning necha foizi muz holatida to’plangan .? J : 80 % zaxirasi muz holatda Materikning qaysi qismida organizmlar yo’q hisob .? J : muzqorlar bilan qoplangan ichki qismlarida Materikning qaysi qismida organizmalar mavjud .? J : materikka tutash okean suvlarida Sohil zonasida qanday organizmlar yashaydi .? J : plankton va kril (mayda baliq)larni iste’mol qiladigan ko‘k kitlar, tulenlar, dengiz qoploni, janubiy dengiz mushugi, dengiz sheri va ko‘plab pingvinlar yashaydi Bu yerda pingvinlarning qancha turi tarqalgan .? J : 17 turi tarqalgan. go‘zal imperator pingivining bo’yi va ogarligi .? J : bo‘yi 1 m atrofida, og‘irligi 50 kg gacha Qanady pingivin turlari ko’p J:Imperator va adeli pingvinlari ko‘p. Pingvinlar nima bilan oziqlanadi .? J : baliqlar, mol- luskalar va qisqichbaqalar bilan oziqlanadi. Antarktida sohilida o‘ldirilgan eng katta ko‘k kit haqida ma’lumot bering .? J : uzunligi 33 m, og‘irligi 160 t, sof yog‘i 20 t atrofida bo‘lgan. Qachondan boshlab ko’k kitlarni ovlash taqiqlangan .? J : 1967- yildan boshlab, ko‘k kitlarni ovlash taqiqlangan. Antarktidada juda katta chuchuk suv zaxirasi to‘plangan. Undan ajralib chiqqan aysberglardan qanday maqsadlarda oydalanil moqda .? J : shatakka olib, qurg‘oqchil o‘lkalarni suv bilan ta’minlash §. Geografik o‘rni, o‘rganilish tarixi, geologik tuzilishi, foydali qazilmalari. Relyefi Download 0.74 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|