Geografik axborot tizimlari

 
Topshiriqni bajarish tartibi 
1. Umumiy aholi sonidan erkaklar va ayollar ko'rsatkichlari ajratib 
olinadi “statistik ma'lumot.excel”, erkaklar va ayollarning barcha yoshi 
bo'yicha. ArcMap ma'lumotlar panelining vektor qatlamida “maydonli 
hududlar”ni ochish. Qatlamning atributlar jadvalida yangi ustunni 
yarating va bunda respublika xududlari bo'yicha umumiy aholi sonining 
qiymati joylashtiriladi (30-rasm.). 
30-rasm. Atribut jadvalida yangi ustun yaratish 
Ko'rsatilgan oynadagi “name” maydoniga ustun nomini (umumiy 
aholi soni) kiriting va ma'lumotlar tipini “Type” tanlang: Float yoki 
Double. Erkaklar va ayollar ko'rsatkichi ustuni uchun ushbu amallarni 
qayta takrorlang (umumiy 3 ta ustun qo'shiladi).

---

45 
Tahrir qilish tartibiga kiring “Editor > Start editing” va 
hududlardagi umumiy aholi sonining qiymatini atribut jadvalga kiriting 
(qo'lda). O'zgarishni saqlang va ishni yakunlang.
2. Atributlar jadvalida yana uchta maydonli ko'rsatkichli 
ma'lumotlar ustunlari yaratiladi va har bir hududga tegishli aholi zichligi 
joylashtiriladi. Ma'lumotlar tipi ushbu ustunlar uchun - Float yoki 
Double (31-rasm.).
31-rasm. Umumiy aholi soni, zichligi, viloyatlar maydoni jadvali
Hudud maydonini hisoblash uchun “Calculate Geometry” 
uskunasidan foydalanish mumkin.
O'zgarishlarni amalga oshirishdan avval tahrir qilish tartibiga 
kirish maqsadga muvofiq (chunki o'zgarishlarni bekor qilish mumkin 
bo'ladi). Keyin sichqonchaning o'ng tugmasi maydon ustunining
sarlavxasiga 
bosiladi va 
kontekst 
menyuda 
“Calculate 
Geometry” 
tanlanadi.
32-rasm. «Calculate Geometry» uskunasini ko'rsatkichlar oynasi

---

46 
Ko'rsatilgan oynada hisoblash ko'rsatkichi (maydonni), koordinata 
tizimi (mazkur holatda Pulkovo 1942 GK Zone 10N, 11N, 12N, 13N 
ishlatiladi), o'lchash birliklari - gektar (ga) tanlanadi, OK bosiladi. 
Maydonning qiymati ustunga avtomatik qo'shiladi. 
3. Bu bosqichda har bir hududda aholi zichligi hisoblanadi. Atribut 
jadvaldagi ma'lumotlar bilan matematik operatsiyalarni bajarish 
“maydonni hisoblash” (Field Calculator) uskunasi bilan amalga 
oshiriladi. Buni ishga tushirish uchun kontekst menyusini chaqirish 
kerak 
(“zichlik” 
ustuniga 
sichqonchaning 
o'ng 
tugmasi 
bosiladi) va “Field Calculator” 
tanlanadi.
Aholi 
zichligi 
har 
km
2
ga 
hisoblab 
chiqiladi. 
Zichlikni 
hisoblash uchun oynada ko'rsatilgan 
(33-rasm) formulani kiriting:
Zichlik=aholi soni/(maydon/1km
2
) (1) 
OK tugmasini bosing.