Geografik topishmoqlar

GEOGRAFIK TOPISHMOQLAR

Topishmoqlar o`zbek va jahon xalqlarining qadimgi xalq og`zaki ijodlaridan biri hisoblanadi. Ularda asosan tabiatning turli hodisalari, jismlari ishora orqali juda aniq tasvirlanadi. Bu topishmoqlar o`z o`rnida barchani qiziqtiradi va topqirlikka undaydi. Topishmoqlardan darsda samarali foydalanish o`quvchilami fanga bo`lgan qiziqishini, zukko va fikrlar teranligini, topqirligini oshirishga xizmat qiladi. Dars jarayonida ruhiy charchashni oldini oladi. o`qituvchiga esa o`quvchilarai ichki .dunyosini o`rganishga, ularning individual xususiyatlapni aniqlashga yordam beradi.

Geografik atama, hodisa, joy nomlari va boshqalarni topishmoqlar asosida bayon etilishi o`quvchilarni unga mos javobni topish uchun bilgan barcha ma'lumotlarni eslashga, geografik xaritalarni tasawurqilish, materiklar, davlatlar, rayonlar bo`yicha o`ziga xos xususiyatlarni yodda saqlashga o`rgatadi.

Bu «Geografik topishmoqlarni» yozishdan maqsad o`quvchilar bilimini baholashda noan'anaviy usullardan foydalanib o`tilgan dars samaradorligini oshirishdan iboratdir.

* * *

1. To`rt tomoning aniqlab berar, Darajada joylaraks etar. Osmondami, suvda, o`rmonda Sayohating chog` asqotar

2. Unga o`simliklaryuzini burar, Qumursqalar inin og`zin qurar, «Avstraliya» — so`zi unga taqalar, Bu tomonning nomi qanday atalar?

3. Yo`ldan adashih Tolib, Rosa qolibdi horib. Xarita va plan ham, Kompas, gnomonlar ham Qolgan edi yo`qolib Ne qilish endi Tolib? Ketsin shaxdam yo'1 solib, Daraxtlarga qarabmi, Tog`-suvlarda yayiabmi?

4. Lotinchadan qilsang tarjima

I «Sharq» so`zini hosil qiladi.

I Yo`llaringniyo`qotsangjuda

Hamrohu hayrixoh bo`ladi

5. Yer yuzida shunday nuqta bor. Kecha-kunduz farqlanmas unda. Yulduzi ham so`nmaydi zinhor, Charaqlaydi kunda va tunda.

6. Xaritamas miqyosi bor, Unda joyning rejasi bor. Aniqroqdir globusdan, BelgUarning o`z o`rni bor.

7. Bor shunday mihgtaga kunduz va

kecha, Teng kelar hattoki minutlargacha.

8. Bir xil baland nuqtani, Tutashtirar bir chiziq. Unga relyef bo`lsa bas, •Hech rang ijhlatmas qiziq.

9. Globusvaxarita, Chizayotib Madina. Sariq nuqtalar qo`ydi, Ayting, qani bu nima?

10. Harakatsiz baiqaror Yeida ikki nuqta bor.

11. Yer sharini qoq ikkiga bo`laman, Parallelga men parallel bo`laman.

12. Ekvatordan Arktikaga Yo`l oldi do`sting G`ani. Qaysi kenglik tomon borar, Shu G`ani ayting qani?

13. Uchburchak shakl chizib, Uch xil nom qo`ydi Vali. Chunki birin bo`yadi, Birisi yarim hali. Uchinchisi oq qoldi, Nomini top-chi, Ali.

14. Sayohatdaasqotar, Asbob nomin kim topar.

15. Kurramizni tasvirlab, Kattaligin ham o`lchab. Darslikni kim nomlagan. Xotiralarni jamlagan.

16. Xarita tuzib olim, Ko`llarni belgiladi. Ko`p ko`lni ko`kka bo`yab Ba'zisi qizg`illadi Bu ranglarda ne sir bor. Ko`llarga ne ta'sir bor.

17. To`g`ri rang bersang unga, Axborot berar senga.

18. To`rtburchakni chizganlar Qoraga bo`yab qo`ysin. Belgilab uning nomin Nima deb yozib qo`ysin?

19. Xaritada yashil rang, Qanday joy ekan qarang.

20. Mening shaklim yumaloq, Harakatdaman har choq. Qish, bahor, yoz va kuzni, Kechasi va kunduzni Hadya etaman senga, Quyoshga tutib o`zni.

21. U rasmga qarindosh, Xaritaga yaqiraoq Yerning shakl modeli, Cho`zinchoqmas yumaloq.

22. Yer tinmayin aylanar, Daqiqalar shaylanar. Kun, oy, fasl, almashib, Qanday nomga boylanar?

23. Bir fasl bor issiq, soz, Quyosh tig`idamiz....

24. Qizaradi so`nmaydi, Usiz giyoh unmaydi.

25. Yerning tabiiy yo`ldoshi, Oydindagi so`z boshi.

26. Uning bag`ridadir hatto suv qobiq, Yuzin silab turar ham havo qobiq. Tabiat bergandir qattiq fazilat, Qa'ri boyliklarga limmo-lim qat-qat

27. Avstraliya, Afrika, Janubiy Amerika. Birlashganlar bir zamon, Ayting, qay materikka?

28. Silkitar u yer po`stin, Nima ekan bu do`stim?

29. Uni vulqon otadi, Toshustidaqotadi.

30. Vulqonga o`xshaydi-ku, Qaynoq suv puflaydi u.

31. Dunyoda eng uzun g`or, Nomida hayvon ham bor.

32. Yer osti suvlari tuproqni o`yar, Tog`larda tor yo`lak, quduqlar qurar. Shiplari naqshinkor saroyga

o`xshar,

Mo`jiza yaratar chiroyga o`xshar.

33. Tog` jinslari o`zgarib, Holatni yo`qotdi. Bu guruhlar birlashib, Qanday birlikni topdi?

34. Dunyoda eng baland tog', Tibetmi, yo Tyan-Shan? Balki Himolay, Kun-Lun, Pomir tog`mi, ayt Gulshan?

35. Chiroylidir manzarasi, Tog`-bog`larning satasi. Qaysi tog` bu? Osiyo Ovruponing chegarasi.

36. Portlayman men erib', qaynab va

jo`shib.

Tog` yasayman lavalarimni

qo`shib.

37. «Qorlar manzili*, "-' «Dunyoning torni*

Bahaybat bu tog`ning Nimadir nomi?

38. Respublikamizning katta bir

shahri

Nomining boshidan olsang uch

harfin, Topasan, sayyoraning baland bir

tog`in Tarjimasi berar metalning nomin.

39. Qrimlar der «Yayla». Qirg`izlar der «Jayla» o`zbeklar qanday atar? Qani, javobing shayla.

40. Tog`lar qator yelkadosh, ' Uning do`sti yo`qmikan? Qara, tanho u yo`ldosh, Hayvonlari to`qmikan?

41.Ustitekismas, Cho`qqi va qoyali, Qir-adirlaiga, Ulkan soyali!

42. Cho`lni bezar yoy, o`roq. Qani top, qo`ydim so`roq?

43. Do`ng bo`libdi ko`chma qum, Shamoldan tinchmas bir zum. To`p-to`p tizma ham yakka, Qum ustida yo`q pakka.

44. Yer sharining to`rtdan uch qismin, Egallaydi rangi yo`q modda, Unday kuchli erituvchi kam BosMangandir undan hayot ham.

45. U dunyoda eng katta ummon, Tinchligiga bor erur gumon.

46. A'lochi ikki o`rtoq Bitimga kelmas har choq - Dunyoda eng yosh ummon Tortishuv boshi hamon...

47. Men beray izoh to`llq,

Shimol - muz ummon io`itlq.

Kesar ekvator chiziq, Qaysi ummon eng issiq?

48. Uning suvi iliq, sho`r. Dengizlardan tuzi mo'1.. Daryodan suv olmagay, Dengizmi u yoki ko'1?

49.Palaxsamuz Suvdaturar, . Muz tog` bo`lib Kezib yurar.

50. Uch tomonim suv erur^ Quruqlik bir yonimda. , A ,5 Orolga o`xshashroqman, *' Ham orol bor nomimda.

51. Ummon osti baland tog`larin Cho`qqilari suv sathidan tik U yerlarda inson yasharmi? Yashamasa u nega kerak?

52. Sudralib yuruvchining, Nomin olibdi o`zga. Tinch ummonning bag`rida, Ko`rinib turar ko`zga.

53. Ko`plab qo`shni orollar, o`xshaydi bir-biriga Nomi ham yashiringan Bir oila siriga.

54. Tinch ummonda orollar, To`planib bir nom olar.

55. Kichkina bir orolda, Mo`jizaliqonunbor. Borganmetalljismlar, Qaytib kelmaslar zinhor. /

56. Qani, ayt-cbi, sen Kamol, EngkattaqaysiOrol?

57 o`zgartirsangboshharfm, Kichikbirbo`g`iz. Kimyoviy bir birikma, Bo`ladito`kis.

58. U qit'aga o`xshaydi, Orollarni qo`shmaydi.

59. Elkaga osib yukini, Suratga olib ko`kni. Orol yasar, o`rkach tog`, Bog`bonsiz yaratar bog`

60. Bir o`zanli yo'1 bo`lar Oqib-oqib ko'1 bo`lar.

61. Daryo boshlanar joydan Qor, muzlik, jilg`asoydan j,' Sizga gullar keltirdim, Daryo, ko`llar keltirdim.

62.Nafisa,Ehom,Lola,

Ismin bosh harflarin olib Eng uzun daryo nomin Topib bo`laqol g`olib.

63. Arman tog`laridan boshlanib, Butun Iroq suvini- kutar Fois qo`ltiqqa yetganda daryo Suvin yirtqich nomi-la tutar

64. Mansabi ayni o`.z nomida Manbai «Dunyoning tomi» da

65. Balxashga chuchuk suvni, Faqat u eltib borar. Qaysi daryo ekanin, Qani kim aytib berar.

66. Daryoda suv toshsa, «Toshqin» deb nomlanar Sathi past bo`lsa-chi, U qanday nom olar?

67. Yog`inlardan to`ladi, Yog`och oitsang bo`ladi.

68. Bir nomda sharshara, cho'1. Shahar, orol, daiyo, ko'1

69. Tuproqdan suv qochsa, Bo`lar sahro, cho'l. Havza quloch ochsa To`lar moviy

V

70. «Hazar» ham uning nomi, U ko`llarning sultoni.

71. Suv degan ma'nosi bor, Ko`lning nomin aksi yor

72. U shunday ko'1, Faunasi mo'1. Bir qism suv, chuchuk, Qolgani-chi, sho`r.

73. Uning sahni sayyoramda keng, Hech qaysi ko'1 kelolmaydi teng.

74. U dunyoda eng baland ko'1, «Mis» tog`ida, suvi ham mo'1.

75. Kunduz dengizdan qochar, Bag`ri dilingni ochar. Tunda ortiga shoshar, Xullas qirg`oqdan oshar.

76. Suvlar unga mehmondir, U beshinchi ummondir.

77. U borki bulutlar samoda kezar, Cho`llarda barxanlar o`ynar

kim o`zar.

78. Rangi boru, shakli yo`q, Uningsiz hayot ham yo`q.

79. Ko`zga ko`rinmas qobiq, Yasabdi bug`dan momiq U quyosh yuzin to`sib, Suv tashir ekan horib.

80. Tog`dan pastga qarab esadi, Qish bahorda vodiy kezadi.

81. Yer yuzasi oy kabi, Qizib kech sovib kelmas, Meteoritlar cho`g` bo`lib, Ne sabab yetib kelmas?

82. Daraxt shoxlarin Sindirib ketar, Bu shamol tursa, Ko`p ofat yetar.

83. o`xshar musson, fyonga, Esar tog`bag`ir yonga.

1 ,-•'

84. Nemischadan qilsang tarjima, •* «Qanot» degan ma'no anglatar Shamol yo`nalishin ko`rsatib, Gorizontal rumbda aks etar.

85. Tongda shudring, tuman inmadi, Kechga borib, shamol tinmadi. Qushlar pastlab uchib yurdilar Ob-havodan darak berdilar?

86. Yomg`ir, sertomchi Nomini top-chi? Bulut onasi, U muz donasi.

87. Erta tong tuisam, baiglar Tomchi-la bezalibdi. Yomg`ir yog`may turib ham Billurday namlanibdi Qanday ekan bu jumboq, Qani, Nodir aytib boq.

88. Yog`in yog`ib, u to`lar U bo`lmasa ne bo`lar?

89. Yomg`ir yog`sa o`lchayman. Chelakcham bor ko`chmayman

90. Joyning o`rnida xo`p bog`liq harorat, Bir yerda yuqori, bir yerda-chi, past. Bu chiziq chegara bo`ladi faqat, Havo harorati bir xil bo`lsa bas.

91. Bahorjonga u eshik ochar. Har to`rt yil qish faslida Bu qanday yil aytchi, Nafisa? Buning nomin aytsam.....

92. Yunonchadan qilsang tarjima, «Shimoliy»dir uning ma'nosi. U mintaqa katta bir zona. Juda sovuq, sfiimol sahrosi.

93. U shunday mintaqa, Havosi iliq. To`rt fasl namoyon. Bo`ladi to`liq.

94. Harorati bir xil-issiq, Hududlari bo`lar chiziq.

95. Dashtu cho`llar orasi, Yashnar shuvoq, sho`rasi.

96. Cho`lda o`sadi, Suvda cho`kadi, Shamol to`sadi, Shoxin to`kadi. Toshdekyog`ochin, Arra kesolmas, Deganlarim chin, Zaxda o`solmas.

97. Topchi, senga topishmoq, Unga darkor cho'1, qumoq. Do`stlari juzg`un, iloq, Sanoqsiz, juflmi, yo toq. Qani, ayt nomin...

98. Yomg`ir suvlarin so`rar, Besh ming yil umr ko`rar, Tunda xushbo`y gul ochar, Savannaga nur sochar. «o`simlik fili» derlar, Maymunlar sevib yerlar.

99. Ushundayo`t, Asbob nomida. Bargi doim Quyosh domida. Undan ayon bo`lar To`rt tomon. Nobud qilma Uni hech qachon.

100. Finchadano`girsak, «O'rmonsiz» demak, Namlik xo`p yetarli, Issiqlik kerak.

101. Ko`kish-zang. Ungarang. Zichlik xos, Botqoq mos.

102. Kuchli shamol, yog`indan, Asray deb yerin dehqon.

Yaratar katta o`rmon, Bog`-mi bu? Bormi, bog`bon?

103. Xo`jalik uchun zarur, Mablag`, zahira erur.

104. Emishi yantoq, sho`ra, Oziq tanlamas, xo`ra. «Cho'l kemasi» yuk tashir, Mayli, javobing yashir.

105. Savannadir makoni, Hashoratlar sultoni. Qurar qator minora. Tuproq ostin qiroli.

106. Se-se pashshasi chaqib, Ziyon yetkazolmaydi. Terisi yo'1-yo'l chiziq, Hech kim ketkazolmaydi.

107. Qo`pol, beo`xshov jonzot, U «Suv ayg`ir», yo «Suv ot». Terisi silliq tuksiz Kishnar, gigant....

108. Ariqqa qurar to`g`on,

Shox kesar yo`g`on-yo`g`on. Hovuzga uy quradi, Qishin-yozin turadi. Issiq, pishiq mo`ynasi, Topmoq bo`lgan o`ylasin.

109. Arktikaning hayvoni, Qorli g`or uy-ayvoni. Sho`ng`ir suvga, goh chopar. Ozig`in ovlab topar. Yemishityulen, qushlar, Baliq yeb ko`ngil xushlar.

110. Ta'mni sezar oyog`i, Qo`ling bo`yar bo`yog`i.

111. U bor joyda qo'y, quyon. Havfda turar begumon.

112. o`zi hayvonlar zo`ri, Nomin bilsangiz......

ir

113. Lotinchadan qilsang tarjima, «Qora» degan ma'no bildirar. Fan tilida u irqning nomi, Qaysi davlat shunday atalar?

114. U shunday keng shahar, Oq, Ko`k Nil tutashar. Topsangiz gar ismi, Hayvonning hamjismi. Emasquloq, yokidum. Shaharning nomi...

-\

115.1kkidavlatbirlashib, Ko`l va orol sirlashib, Bitta notnga bog`landi, Bosh bo`g`inlar chog`landi. Afrikadan izlangiz, Topib, menga so`slangiz.

116. Dunyoda u eng issiq shahar, Changlarin der upoli. Nomin top-chi, qani sen Zafar. Nomi uni...

117. U kofening vatani, Qizil dengizdan nari.

118. Ypsh burmali tog`lar ko`p, Quruq o`zan «Vodiy» ham. Eng katta cho'1 shundadir, Neft, gaz koni-ko`p biram.

119. Bu yerda aloe, yowoyi tarvuz,

Vilvichiya, xunnolar o`sadi yolg`iz

120. Bu yer eng issiq, sernam. Bo`lmaydi hatto qish ham Se-se pashshasi uchar, Chuqur uzun ko'1 uchrar.

121. Qani, o`ylab ko`r bir pas, Topolsang, notni...

122. Afrikaning boy tog'i, Yirtqich mahluqdir nomi,

123. Daraxtzorda kunduz ham. Fonar olib yurasan. Lianaga osilgan Shimpanzeni ko`rasan.

124. Chang-to`zon etib o`zin, U biizar cho`lning yuzin. Sahroi Kabir manzili, U qay shamolning xili?

125. Sayyorada chuchukko`llardan Uzunlikda saidori o`zim Chor tarafim hamon tog`lardan Eslatadi qayerni so`zim?

126. Afrikada shunday daryo bor, Ekvatorni kesar ikki bor. Materikda eng sersuv o`zi, Mavsum bo'yi bir xil suv oqar.

127. Ikkiirmoq,Ko`kvaOq, . Nil bo`laf qo`shiliboq. Birin suvi loyqadir, Qaysinisi tiniqroq?

128. Yarim qoqidir tovoq, Uning nomichi...

129. Tapir-tupir etdi-yu, Bir hayvon kirib keldi. Bu ovoz shu hayvonning, Nomini aytib berdi.

130. Na hayvondiru, na qush, Uzun oybq, katta to`sh. Tuyadain tez chopar u, Bilsang nomi...

131. Nomidan ma'lum, Shira ozig`i. Mittl, sayroqi, Afrika zog`i...

132. Bu davlatda sim-g`ovlar, o`ragan cho'1 yaylovlar. Chorvaning yo`q cho`poni, Qo`rasiz, qo`y makoni.

133. Butalar qalin o`sar, Tikanlar yo`lin to`sar. Bolta bilan yurasan, Cho'1 dublarin ko`rasan. UAvstraliyadabor, Ayt, qanday chakalakzor?

134. Kam harakat qiladi, Uni hamma biladi Daraxtda oziq-ovi, Avstraliya...

135. U dunyoda eng quruq, Bag`rida vulqon ham yo`q. Haltali hayvonga kon, Bitta davlatga makon.

136. Katta maydon quruqcho'1, Eng yirigi Eyr ko'l.

137. Ulkan haltali hayvon, Qayerni qilgan makon?

138. Tuxum qo`ysa g`aqillab, Chaqiradi xolasin. Go`yo odam misoli, Emizadi bolasin.

139. Shu yerda butilka daraxtlar o`sar, Termitlar in qurib manzara yasar.

140. Tanasi bo`lar arqon, Ildizi sharbatga kon.

141. U ham xaltali hayvon,

Suv ichmagay hech qachon.

142. Janubiy materikda,

Yetmish foiz hudud cho'l. Asosiy suv krikda, Eng yirigi qaysi ko'1?

143. Sayr qiladi u uchmay, Shu keng samoni quchmay. Pati yengil, mayindir. Topmog`ingiz tayindir. Okeaniyaning chiroyi Qushlarning erkatoyi ^

144. Qushlar tinmay kuylaydi, // Qora to`ti so`ylaydi. \j «Hayot daraxti* o`sar, Nafis yelpig`ich yasar { Davlat ramzida uyg`oq, t. Toshbaqa, palma yong`oq.

145. Orollar marjon-marjon, Daiaxtlarda qovun, non. Yashar «Jannat qushlari», Kuylashga yo`q xushlari. Toping, yashirdim joyni, Mo`jiza, siigaboyni.

146. Topib olingchi meni, Bari do`stim davlatli. Materiklar ichinda, Eng balandmand savlati.

147. Qutbning dugonasi, Aysbergning onasi. o`ragan oppoq choyshab, Yerning «Sovuqxonasi». Arktikaning qarshisi, Siz topingchi, yaxshisi,

148. Ayting, bu qayerbo`lar? Doimiy aholi yo`q, Har tomon muz, daryo yo`q, Pingvin yashar kerik to`q.

149. o`zi qushu, uchmaydi. Hatto in ham qurmaydi. Qishda ochar jo`jasin, Muz materik go`shasin.

150. Yangi materiklar tomonda, Panamadan janubiy yonda Buyuk sayyoh nomida savlat, To`kib turar qaysi bir davlat?

151. Ko`rkam daraxtni, Tuproq undirar. Toping siz nomin, «Bolta sindirar».

152. Selvas nima? U tog`mi? o`rmon dashtmi, Yobog`mi?

153. Suv ustida gul tovoq, U go`yo yonar chiroq. Atnazonkaga bezak, Topingchi, qo`ydim so`roq?

154. Dashtu savannada yashar? Bolalaiga to`pdir, yo shar.

155. Yirtqich hayvon o`zi, Juda qadimgi. And tog`ida yashar, Bor ko`zoynagi.

156. Yog` in kam tushar, Anddan sharqroqda. Chala cho'1 desam, U qanday nomda?

157. «Pampa» derlar ko`p Nandu, Daraxtsiz yer nima bu?

158. Oziq unga gul shiiasi, Mitti qushlarning sarasi.

159. Meni o`lkambilsangiz, Turkistonim mashriqda. Kubadan gap ochsangiz, Qarabboqing...

160. Ko`llar emish zanjir, to`r, Oqmas erur Katta... Sahni keng, buyukbiri, Bilsang g`oyat ko`p siri, Kelsang bo`lar qayiqda, Bu ko'1 Katta...

161. Yevrosiyo unga makon, Cho`lning nomi...

162. Qora, Azov dengizi, Istar uni yengisi, Qani, topib ol sirim Bu Yarimorol...

163. U tog`ning nomin olgan, Suvi Kaspiyga borgan. Ovrupa va Osiyoga. Chegara bo`lib qolgan.

164. U «Kunbotar», «kun chiqar* ham o`zidir, Atamalar qay materik so`zidir.

165. Uning sochlari silliq, Bug`doy rangdir badani, Yanog`i keng, ko`z qisiq. Qaysi irqhing odami?

166. Qani, ayt-chi sen TaTat, Neftga boy qaysi davlat?

167. Xaritaga boq o`rtoq,

Sher shaklini top tezroq. Unda qay davlatlar bor? Qaramay aytchi, bundoq.

168. Ikki shahar Adan va Sana, Poytaxt erur-ikki davlatga. Sana shahri-Yamanga poytaxt, Adan poytaxt qay mamlakatga?

169. Qani ayt, sen, Mamlakat Eng katta qay mamlakat?

170. Jayhun, o`kuz, Oks, qadimgi nomi, Qirg`og`in o`pirar hech yo`q

maromi

171. U bug`doy, paxtaga kon, Siz-u bizgadir makon.

172. Shunday daryoki uzun, Qadimgi nomi Sayhun.

173. Norin va Qoradaryo, Qo`shilgach qaysi daryo?

174. Shakli bodomsimon, «Jannat» makondir. Vatanim chiroyi, Zebi jahondir.

175. Pista, do`lana, lola, Qayda o`sar Kamola?

176. Qizil olma xurmo va chinor, Tog` piyozi behi va anor. Yo`q, qay biri «Qizil kitob»da, Aniqlangchi ayni shu tobda.

GEOGRAFIK TOPISHMOQLARNING JAVOBLARI

I. Kompas

2. Janub

3. Daraxtlarga qarab

aniqlash 4. Oriyentirlash 5. Shimoliy qutb 6. Joy plani 7. Ekvator 8. Gorizontal 9. Cho`lning shartli

belgisi 10.Qutblar

II. Ekvator

12. Shimoliy kenglik

tomon 13.Neft,tabiiygaz,

oltingugurt 14. Kopmas 15. Erotosfen 16. Xa. Chuchukva

sho`r ko`llar 17. Yozuvsiz xarita 18. Toshko`mir 19. Tekislik 20.Yer 21. Globus 22.Yil 23.Yoz 24. Quyosh 25. Oy

26. «Tosh qobig'i» 27. Gondvana 28. Zilzila 29. Magma (Lava) 30. Geyzer 31. Mamontg`ori 32. G`oz

33. Metamorfikjinslar

34. Himolay

35. Uraltog`lari

36. Vulqon

37. Himolay tog`i

38. And tog`i

39. Yaylov

40. Yetim, tanho yoki

guvoh tog`lar 41.Tog` 42. Barxan 43. Barxan 44. Suv

45. Tinch okean 46. Atlantika okeani 47. Hind okeani 48. Qizil dengiz 49. Aysberg

50. Yarim orol

51.Orollar

52. Toshbaqa oroli

53.Arxipelag

54. Okeaniya

55. Bermud orollari

56. Grenlandiya

57. Basfor - fosfor

58. Materik

59. Okeanlar va dengizlar

60. Daryo

61. Daryomanbai

62. NU

63. Tigr daryosi (yo`lbars)

64. Hind daryosi

65.111

66. Mejen (suv pasayishi)

67. Daryo

68. Viktoriya

69. Ko`l

70. Kaspiy

71. Cho'1

72. Balxash

73. Kaspiy ko`li

74.Titikakako'li

75. Briz shabadasi

76. Atmosfera

77,Shamol

78. Havo

79. Bulut

80. Fyon shamoli

81. Atmosfera borligi uchun

82. Dovul

83.Bora

84. Flyuger

85. Ob-navo ayniydi

86. Do`l

87. Shudring

88. Cho'1 bo`lar

89. Dojdometr (yomg`ir

o`lchagich)

90. Izoterma

91. Kabisayili

92. Arktika

93. Mo`tadil mintaqa

94. Izoterma chiziqlari

95. Chala cho`llar

96. Saksovul

97. Shuvoq

98. Baobab daraxti

99. Kompas o`t

100. Tundra

101. Gley

102. Bu dala ixota o`rmoni

103. Tabiiy resurslar

104. Tuya

105. Savanna qir chumolisi

106. Zebra

107. Begemot

108. Suv qunduzi

109. Oq ayiq

110. Kapalak

HLBo`ri

112. Bo`ri

113.Niger

114. Xartum

115. Tanzaniya

116. Tripoli shahri

117. Efiopiya

118. Shimoliy Afrika

119. Afrikaning cho'l va

chala cho`llari 120. Markaziy va shimoliy

Afrika 121.Atlas 122. Ajdarho tog`i 123. Afrikaning ekvatorial

o`rmonlari 124. Samum 125. Tanganika ko`li 126. Kongo daryosi 127. OqNil 128. Qovoq 129. Tapir hayvoni 130. Tuyaqush 131. Nektarxo`r 132.Avstraliya 133. Skrcb 134.Yalqov

135. Avstraliya materigi 136. Avstraliya materigi 137. Avstraliya materigi 138. o`rdakburun, yexidna 139. Avstraliyaning

shimoliy viloyati

140. Yangi Zelandiyada o`suvchi karam daraxti

141. Koala xaltali ayig`i

142. Eyr ko`li

143. Kiva qushlari

144. Seyshel orollar davlati

145. Okeaniya

146. Antarktida

147. Antarktida

148. Antarktida

149. Pingvin

150. Kolumbiya

151. Kebracho daraxti

152. Janubiy Amerikaning

ham ekvatorial

o`rmonlari

153. Viktoriya regiya

154. Zirhlilar

155. Ko`zoynakli ayiq

156. Patagoniya

157.Dasht

158. Kolibri

159. Mag`ribda

160.Katta sho'r ko'llar, Katta ayiq ko`llari

161.Taklamakon

162. Qrim

163. Ural tog`i

164. Evrosiyo

165. Mongoloid irqi

166. Saudiya Arabistoni

167. Finlandiya,

Norvegiya,

Shvetsariya

168.YamanXalq

Respublikasi

169. Rossiya

170. Amudaryo

171. O`zbekiston

172. Skdaryo

173. Sirdaryo

174. Faig`ona vodiysi

175. Tog`da

176. Behi.