Geografiya 5-sinf Mavzu: Havo harorat va Bosim Darsning maqsadi: ta'limiy

YANGI MAVZU BAYONI

Havoning harorati termometr yordamida o'lchanadi. Havo haroratini to'g'ri aniqlash, termometrdan unumli foydalanish uchun uni 2 m balandga, quyosh nuri tushmaydigan soya joyga o'rnatish lozim. Termometr asosan simob yordamida haroratni ko'rsatadi. Bu modda inson salomatligiga jiddiy ta'sir ko'rsatgani bois, ushbu jihozdan xavfsizlik qoidalariga rioya qilgan holda foydalanish lozim. Havo harorati va bosimini tushuntirish jarayonida oldindan tayyorlangan chizmalardan foydalanish maqsadga muvofiq bo'ladi. O'quvchilarga mustaqil bajarishlari uchun quyidagi mashg'ulotni topshirish mumkin.

Havo harorati har 3 soatda kuzatilib turiladi. Toshkentda 10 noyabrdagi bir sutkalik kuzatish natijalari o'qituvchi tomonidan aytib o'tiladi:

Kechasi soat 1°°da +6 °S, soat 4°°da +4 °S, ertalab soat 7°°da +5 °S, soat 10⁰⁰da +10 °S, kunduzi soat 13°°da +14 °S, soat 16°°da +16 °S kechqurun soat 19da +10 °S, soat 22da +7 °S.

Kunlik o'rtacha haroratni topish uchun barcha haroratlarni o'lchab, sonlarni qo'shib chiqamiz.

6⁰+4°+5°+10°+14°+16°+10°+7°=72°

sutkalik harorat 8 marta o'lchanganligi uchun 72°: 8= 9°

Sutkalik o'rtacha harorat +9° ekan. Albatta, o'quvchida haroratni 8 marta o'lchash imkoniyati | yo'q bo'lishi mumkin. Shuning uchun soat 7da, | 10da, 13da, 16da, 19da haroratni o'lchab, o'z yashash joyining sutkalik o'rtacha haroratini \ o'lchab kelishni vazifa qilib topshirish mumkin. i

Sutkalik havo haroratining eng yuqori va eng past ko'rsatkichlari orasidagi farq havo haroratining < sutkalik amplitudasi, yil davomidagi eng yuqori I harorat bilan eng past harorat orasidagi tafovut t esa havo haroratining yillik amplitudasi deyiladi. Bu bo'yicha o'quvchilarga maxsus masala berish mumkin.

Aytaylik, yanvar oyining o'rtacha harorati - 6° S, iyul oyidagi o'rtacha harorat +20° S bo'lsa, yillik t

havo haroratining amplitudasi necha gradusga

teng bo'ladi.