Geografiya ta’limi vositalari reja

Geografiyaga xos bo‘lgan xarita bilan ishlash uslubi bir necha usullarni o‘z ichiga oladi. Masalan, a) xarita bo‘ylab sayohat, b) yozuvsiz xaritaga geografik obektlarni tushirish, v) xaritalarni solishtirish va h.k. Ba’zi geografiyani o‘qitish usullarni bir necha uslub tarkibiga ham kiritish mumkin. Demak, uslub usulga, usul esa o‘z navbatida uslubga aylanishi mumkin. Usullar turlicha bo‘lishi mumkin.
Ayrim hollarda bir usul bir necha xil uslub tarkibida ishtirok etishi mumkin. Masalan, taqqoslash usuli og‘zaki bayon, suhbat, xarita bilan ishlash uslublarida ishtirok etishi mumkin. Demak, uslub bilan usul o‘rtasida uzviy bog‘lanish bor.
Ta’lim usullarining tasnifi shu tarzda kelib chiqadiki, bu narsa o‘qituvchiga o‘quvchilarning o‘quv materialini egallash shakllaridagi o‘xshash va tafovvut qiladigan jihatlarni chuqurroq anglab olishda hamda o‘z o‘qituvchilik faoliyatini muvaffaqiyatliroq tashkil etishda yordam beradi. ta’lim usullari muayyan belgilariga ko‘ra guruhlarga ajratiladi. Hozirgi kunda ta’lim nazariyasi va geografiya ta’limida quyidagi tasnif keng tarqalgan:
I. Bilim olishning asosiy manbalariga ko‘ra:
1) og‘zaki – bayon (hikoya, tushuntirish, ma’ruza)
2) suhbat
3) kartografik qo‘llanmalar bilan ishlash
4) ko‘rsatmali qo‘llanmalar bilan ishlash
5) kuzatish va tajribalar
6) raqamli materiallar bilan ishlash
7) darslik va qo‘shimcha adabiyotlar bilan ishlash
8) amaliy usullar.

Geografiya ta’limida xaritalarni, rasmlarni tanlashda izchillikning bo‘lmasligi ham bilimlarning sust o‘zlashtirilishiga sabab bo‘ladi. Masalan, VII sinfda “Afrika tabiat zonalari” mavzusida o‘quvchilar “Ekvatorial o‘rmon”, “Savanna”, “Saxro” kabi tushunchalarni egallashlari kerak. Bunda dastlab o‘qituvchi o‘quvchilarda yuqoridagi tabiat mujassamalarining tasvirini (ko‘rinishi) o‘quvchilar ko‘z oldida gavdalantirishi, keyin esa uni xaritadagi o‘rni bilan bog‘lab ularda tabiiy-hududiy mujassamalar turli – tumanligi haqida o‘quvchilar zarur bilimga ega bo‘ladilar.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.

1. Qurbоnniyozоv R. “O’zbеkistоn gеоgrаfiyasi” qiziqаrli sаvоl vа tоpshiriqlаr. Tоshkеnt. O’qituvchi, 1997 y.

2. Qurbоnniyozоv R. Eshchоnоv G. “Gеоgаfik mаdаniyatni shаkllаntirish” Urgаnch, 1998 y
3. Qurbоnniyozоv R. “Gеоgrаfiya o’qitish mеtоdikаsi” Urgаnch. 2001
4. Bаrоtаliеv U. “Gеоgrаfiya o’qitish mеtоdikаsi” (mа’ruzа mаtni). Tеrmiz, 2003 y
5. Vаhоbоv H., Zаynutdinоv А. “Gеоgrаfiya o’qitish mеtоdikаsi”. Tоshkеnt. 2000 y
6. Gеоgrаfiya dаrsliklаri. Tоshkеnt. O’qituvchi. 2005 – 2006 y