Geometrik optika asoslari

Modda
Qizil nurning havoga nisbatan olingan sindirish ko’rsatkichi, n
Suv	1,33
Kvars shisha	1,46
Tosh tuzi	1,54
Shisha-yengil kronglas	1.51
Shisha-yengil flintglas	1,60
Shisha-og’ir flintglas	1,74
Uglerod sulfid	1,62
Olmos	2,40

Bir-biriga taqqoslanayotgan ikki moddadan qaysisining sindirish ko’rsatkichi katta bo’lsa, o’sha modda optik zichligi kattaroq bo’lgan modda deyiladi.
Biror moddaning vakuumga nisbatan olingan sindirish ko’rsatkichi shu moddaning absolyut sindirish ko’rsatkichi deb ataladi. Sindirish ko’rsatkichi tushunchasi chuqur fizik ma’noga ega. Absolyut sindirish ko’rsatkichi n yorug’likning vakuumdagi tezligi s ning yorug’likning biror moddadagi  tezligidan necha marta katta ekanligini ko’rsatadi, ya’ni:
.
2.3-rasmda yorug’likni sinish va qaytish qonunlari keltirilgan.

2.3-rasm. Sinish va qaytish qonunlari:  = , sin = n₂sin.
3. Lagranj – Gelmgolts teoremasi

4. Yupqa linza

5. Markazlashgan optik sistema va uning kardinal elementlari
6. Linzalar va optik sistemalarning kamchiliklari. Aberratsiyalarning turlari
7. Spektral asboblarning xarakteristikalari
8. Teleskop va mikroskopning ajrata olish kuchi
Xulosa
Ferma prinsipi - geometrik optikannng asosiy prinsipi. Unga koʻra, yorugʻlik nuri fazodagi ikki nuqta orasida shunday yoʻl boʻyicha tarqaladiki, yorugʻlik bu yoʻlni oʻtishi uchun shu nuqtalarni tutashtiruvchi boshqa yoʻllarga nisbatan yoki eng kam, yoki eng koʻp, yoxud bir xil vaqt sarf qiladi. Ferma prinsipidan geometrik optikaning asosiy qonunlari: yorugʻlikning toʻgʻri chiziq boʻylab tarqalish qonuni, qaytish qonuni va sinish qonuni kelib chiqadi. Ferma prinsipini 1660-yilda P. Ferma taʼriflagan. Difraksiya hodisasini qisobga olish kerak boʻlgan hamma hollarda Ferma prinsipini qoʻllab boʻlmaydi.
Ma’lumki, yorug’likning biror kichikroq manbai bilan ko’z orasiga tiniqmas buyum joylashtirilsa, yorug’lik manbai ko’rinmay qoladi. Buning sababi shuki, bir jinslimuhitda(masalan, havoda) yorug’lik to’g’ri chiziq bo’ylab tarqaladi. Yorug’likning to’g’ri chiziq bo’ylab tarqalishi juda qadim zamonlarda tajriba yo’li bilan aniqlangan faktdir. Masalan, yorug’likning to’g’ri chiziq bo’ylab tarqalish qonuni yangi eradan 300 yil ilgari yashagan Yevklid asarida bayon etilgan, ammo bu qonun, ehtimol undan ham oldin ma’lum bo’lgandir. Hamma yaxshi biladigan soyaning hosil bo’lish hodisasi yorug’likning bir jinsli muhitda to’g’ri chiziq bo’ylab tarqalishidandir.
Optika – yorug’lik va u bilan bog’liq hodisalar qonunlari haqidagi fan. Qadimda yorug’lik hodisalarining ba’zi qonun (yorug’lik tarqalishining mustaqilligi, yorug’likning bir jinsli muhitda to’g’ri chiziq bo’ylab tarqalishi, yorug’likning qaytish va sinish) lari tajribada aniqlangan.
1. Yorug’likning to’g’ri chiziq bo’ylab tarqalish qonuni. Bir jinsli muhitda yorug’lik to’g’ri chiziq bo’ylab tarqaladi. Bu qonun Evklid (bizning eramizdan 300-yil ilgari) yozgan deb hisoblangan optikaga oid asarda u’chraydi, lekin bu qonun undan ancha ilgari ma’Ium bo’lgan va qollanilib kelgan bolsa kerak. Nuqtaviy yorug’lik manbalari hosil qiladigan keskin soyalar ustida o’tkazilgan kuzatishlar yoki kichik teshiklar yordamida olingan tasvirlar bu qo’nunning tajribada tasdiqlanishidir.
2. Yorug’ik tarqalishining mustaqillik qonuni. Yorug’lik oqimini diafragmalar yordamida ayrim yorug’lik dastalariga ajratish mumkin. Bu ajratilgan yorugMik dastalarining ta’siri mustaqil boMar ekan, ayrim bir dasta hosil qiladigan tasvir, boshqa dastalaming ayni vaqtdagi ta’siriga bog’liq emas. Masalan, fotoapparat obyektiviga keng landshaftdan yorug’lik tushayotgan bo’lsa, u holda yorug’lik dastalarining bir qismini to’sganimizda, boshqa dastalaming beradigan tasviri o’zgarmaydi.
3. Yorug’likning qaytish qonuni. Tushayotgan nur, qaytaruvchi sirtga o’kazilgan normal va qaytgan nur bir tekislikda yotadi, bunda nur bilan normal orasidagi burchak o’zaro teng bo’ladi