Geometriya, nisbatlar va proporsionalliklar bo’yicha bilimlar yig’indisi (1494)
Download 0.62 Mb. Pdf ko'rish
|
Tarix asosiy
- Bu sahifa navigatsiya:
- Jorj Lui Leklerk Byuffon
- T o m a s S i m p s o n
- Pyer Simon Laplas
|
Abraxam de Muavr (Abraham de Moivre,
26 maya 1667 , Vitri-le-Fransua — 27 noyabrya 1754 , London ) ham Bernullining ta’rifini qabul qilishdi va masalalar yechishga tatbiq etdilar. Muavr quyidagicha misol keltiradi: «Agar qandaydir hodisa 3 ta ro’yobga chiqaruvchi va 2 ta ro’yobga chiqarmaydigan imkoniyatga ega bo’lsa, 3/5 kasr ifoda uning ro’y berish ehtimolini ko’rsatadi va uning o’lchovi sifatida qaralishi mumkin». Fransuz tabiatshunosi Jorj Lui Leklerk Byuffon (1707-1788) Jorj-Lui Leklе rk, graf de Byuffо n ( fr. Georges-Louis Leclerc, Comte de Buffon) ili prosto Byuffon; 7 sentyabrya 1707 , Monbar , Burgundiya — 16 aprelya 1788 , Parij ) —chiziqlar bilan bo’laklarga ajratilgan tekislikka ignani tashlash masalasini taklif etdi va uning yechimini bayon etdi. Shunday bo’lsada, unga qadar geometrik ehtimolni topish masalasi 1692 yilda X. Gyuygensning «Qimor o’yinlaridagi hisoblar haqida» asarini inglizchaga tarjima qilishda ingliz matematigi Jon Arbutnot (1667-1735) ning qo’shimchalarida uchraydi: tekislikka qirralari a, b va s bo’lgan parallelepiped tashlangan. Parallelepiped ab yog’i bilan qanday chastotada tushish, mumkin? Uning o’zi bu masalani yechmagan. Faqat ingliz matematigi T o m a s S i m p s o n (1710-1761) «Tabiat va tasodif qonunlari» (1740) asarida bu masalani yechgan. Unda geometrik ehtimol-hodisani ro’yobga chiqaruvchi hollar to’plami o’lchovining barcha mumkin bo’lgan hollar to’plami o’lchoviga nisbati kabi tushuniladi. Byuffon ikki marta geometrik ehtimol to’g’risida ish e’lon qildi. 1733 yilda «Frank-karro o’yini haqida memuar» asarida «geometrik ehtimol ehtimollar nazariyasi sohasida vosita sifatida ishlatilishi mumkinligi ko’rsatilgan». Frank- karro o’yini polga bir xil shakllar cho’zilgan, unga diametri 2r bo’lib, shaklning har bir tomonidan kichik va shakl ichiga to’la joylashuvchi tanga tashlanadi. Tasodifiy tashlangan tanga shaklning bir yoki ikki tomonini kesib o’tish ehtimoli topilsin. Byuffondan keyin geometrik ehtimollar o’quv qo’llanmalariga kiritildi. Masalan, fransuz matematigi Pyer Simon Laplas (1749-1827) ning «Extimollarning analitik nazariyasi», rus matematiki Download 0.62 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|