Geotermik elektr stansiyalari va energiya olish usullari. Geotermik elektr stansiyalar turlari

Resurslar: Yerning ichki issiqlik energiyasi 44,2 teravatt (TVt) tezlikda oʻtkazuvchanlik 
orqali yer yuzasiga oqadi va 30 TVt tezlikda minerallarning radioaktiv parchalanishi bilan 
toʻldiriladi[11]. Bu quvvat insoniyatning barcha asosiy manbalardan hozirgi energiya 
isteʼmolidan ikki baravar koʻpdir, lekin bu energiya oqimining katta qismini qayta tiklab 
boʻlmaydi. Ichki issiqlik oqimlariga qoʻshimcha ravishda, 10 m chuqurlikdagi sirtning yuqori 
qatlami yozda quyosh energiyasi bilan isitiladi va bu energiyani chiqaradi va qishda soviydi. 
Mavsumiy oʻzgarishlardan tashqari, Yer qobigʻi orqali haroratning geotermik gradienti 
dunyoning koʻp qismida km chuqurlik uchun 25-30 °C ni tashkil qiladi. Super oʻtkazuvchilar 
issiqlik oqimi oʻrtacha 0,1 MVt / km 2 ni tashkil qiladi. Bu qiymatlar qobiq yupqaroq boʻlgan 
tektonik plitalar chegaralari yaqinida ancha yuqori. Ular magma oʻtkazgichlari, issiq 
buloqlar, gidrotermal aylanish yoki ularning kombinatsiyasi orqali suyuqlik aylanishi bilan 
yanada koʻpaytirilishi mumkin. 

---

Muhammadyusuf Muhammadjonov 7-20 EAICHT 
Elektr energiyasini ishlab chiqarishning issiqlik samaradorligi va rentabelligi haroratga 
ayniqsa sezgir. Eng talabchan ilovalar yuqori tabiiy issiqlik oqimidan, ideal holda issiq 
buloqdan foydalanishdan katta foyda oladi. Keyingi eng yaxshi variant — quduqni issiq suvli 
qatlamga burgʻulash. Agar yetarli darajada suv qatlami mavjud boʻlmasa, togʻ jinslarini 
gidravlik yoʻl bilan sindirish uchun suv quyish orqali sunʼiy qatlam qurish mumkin. Ushbu 
oxirgi yondashuv Yevropada issiq quruq tosh geotermal energiya yoki Shimoliy Amerikada 
kengaytirilgan geotermal tizimlar deb ataladi. Ushbu yondashuv tabiiy suv qatlamlarini 
anʼanaviy suv bilan taʼminlashdan koʻra koʻproq imkoniyatlarga ega boʻlishi mumkin. 
Geotermal energiyadan elektr energiyasini ishlab chiqarish potentsialini baholash 
investitsiyalar koʻlamiga qarab, 0,035 dan 2 TVt gacha oʻzgarib turadi. Geotermal 
resurslarning yuqori baholariga koʻra, chuqurligi 10 kilometrgacha kengaytirilgan 
geotermal quduqlar mavjud, mavjud geotermal quduqlar esa kamdan-kam hollarda 3 
kilometrdan chuqurroqdir. Bunday chuqurlikdagi quduqlar hozirda neft sanoatida keng 
tarqalgan. Dunyodagi eng chuqur tadqiqot qudugʻi, Kola superchuqur qudugʻi 12 kilometr 
chuqurlikda. 
3-rasm: Kengaytirilgan geotermal 
tizim
1: Rezervuar
2: Nasos qurilmasi
3: Issiqlik almashtirgich
4: Turbinali zal
5: Ishlab chiqarish qudugʻi
6: Inyeksiya qudugʻi
7: Issiq suv markazlashtirilgan 
isitish uchun 
 8: Gözenekli choʻkindi jinslar
9: Kuzatish qudugʻi
10: Kristalli asosiy jinslar 

---

Muhammadyusuf Muhammadjonov 7-20 EAICHT